Constantijn Huygens; Schets van het veelzijdige leven en werk van een opmerkelijk man uit de zeventiende eeuw - pagina 39
1. Inleiding...2. Opvoeding en loopbaan...3. Het kerkelijk denken van Huygens...4. Huygens en zijn visie op het rooms-katholieke geloof...5. Huygens en het remonstrantisme...6. Huygens tussen Voetius en Descartes...
er d o o r verward en onzeker. T o e n Descartes in 1633 een samenvatt i n g van z i j n k o s m o l o g i e v o l t o o i d e , w i l d e h i j deze niet p u b l i c e r e n o m d a t in hetzelfde j a a r G a l i l e ï d o o r de kerk veroordeeld was. H u y g e n s probeerde de s c h r i j v e r over te h a l e n zijn werk toch u i l te geven. Als reden gaf h i j o p dat m e n i g e e n in verwarring was g e r a a k t d o o r de vele tegenstrijdige o p v a t t i n g e n der geleerden. W a t moest m e n n u g e l o v e n en v o o r w a a r h o u d e n ? M a a r Descartes verspreidde een helder l i c h t , en dat m o c h t h i j niet o n d e r de k o r e n m a a t steken. H u y g e n s ziet dus Descartes als de v e r n i e u w e r der wijsbegeerte, die de wereld zal zuiveren van een zondvloed van d w a l i n g e n en o n w e tendheid. V a n het h o o f d w e r k van Descartes de ' D i s c o u r s ' , getuigde H u y g e n s dat dit het g r o n d i g s t e en r i j p s t e b o e k was dat h i j o o i t in h a n d e n h a d gekregen. H i j h a d het 'verslonden'. H i j zag en waardeerde in het werk van Descartes dat het afrekende met verouderde en o n h o u d b a r e kennis. H e t k o m t k e r n a c h t i g tot u i t d r u k k i n g i n het grafschrift dat H u y g e n s in 1650 m a a k t e o p de dood van de wijsgeer: ' H i e r ligt Cartesius, e n voor e e u w i g zal zijn slachtoffer, de door h e m o v e r w o n n e n Aristoteles begraven l i g g e n . ' In vele brieven en g e d i c h t e n treffen we dezelfde b e n a d e r i n g a a n . In maart 1644 m a a k t e h i j een gedicht, w a a r i n h i j stelt dat het ware gezicht van de n a t u u r was s c h u i l g e g a a n o n d e r een blanketsel van s c h o n e leugens. N u was de n a t u u r van h a a r masker o n t d a a n . U i t een zee van d w a l i n g e n trad zij als herboren tevoorschijn, als een pas o n t l o k e n b l o e m , als een o n g e r e p t e m a a g d . Descartes is de redder der w a a r h e i d en Aristoteles b l i j k t een kwakzalver te zijn geweest. In september 1644 vernemen we dezelfde geluiden in een brief a a n Descartes. Deze is de verbluffende verdediger der waarheid, die de w o o r d e n p r a a l , het blanketsel der s c h o l e n , de b l i n k e n d e maskers der o n w e t e n d h e i d verwerpt. Descartes leert wat is, o m d a t het is, en niet de s c h i j n w a a r h e i d der overlevering. Zo is Descartes voor H u y gens de redder, die het e n i g j u i s t e c r i t e r i u m aanwees o m een weg te vinden in een d o o l h o f van oude en nieuwe wegen. Niet iedereen deelde die b e w o n d e r i n g voor Descartes. Diens felste bestrijder in de R e p u b l i e k werd Voetius. H i j veroordeelde o p theol o g i s c h e g r o n d e n de o p v a t t i n g e n van Descartes. W e l i s w a a r liet de filosoof het bestaan van G o d o n a a n g e t a s t , m a a r l a n g s welke weg k w a m h i j daartoe? O m d a t de m e n s twijfelt en zich bewust is van zijn o n v o l m a a k t h e i d kan h i j zich een wezen voorstellen dat volm a a k t e r is dan hijzelf. Dat is G o d . De w e t e n s c h a p die w i j in o n s h e b b e n is van h e m a f k o m s t i g en o n s ingegeven. Hierover was Voetius ontzet. Eerst twij felen a a n het bestaan van G o d , o m daarna met b e h u l p van de m e n s e l i j k e rede zijn bestaan te bewijzen! V o o r
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1984
Reformatorische stemmen | 52 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1984
Reformatorische stemmen | 52 Pagina's