Kuyper Hoedemaker en de Doleantie - pagina 33

Terugblik T e r u g b l i k k e n d o p deze p e r i o d e valt allereerst o p , dat Kuyper b i j zijn eerste o p t r e d e n als het w a r e in een g a t s p r o n g . Er deed zich d o o r de i n v o e r i n g van het kiesrecht voor de g e m e e n t e n in art. 23 een o n g e k e n d e m o g e l i j k h e i d voor het kerkvolk te m o b i l i s e r e n voor een a n d e r e k e r k v o r m . Zo j o n g als h i j w a s w i e r p h i j zich in d e strijd. H i j h a d heel b i j z o n d e r e k w a l i t e i t e n en was zich dat b e w u s t . W a t doet d a n een j o n g en energiek m a n ? H i j g r i j p t zijn kans. I n de tweede p l a a t s b l i j k t dat K u y p e r vanaf het allereerste begin voor zichzelf met de h e r v o r m d e b e s t u r e n k e r k h a d a f g e r e k e n d . Er is n e r g e n s een zweem van liefde te v i n d e n voor de kerk die h i j diende. Integendeel: vanaf het allereerste begin - d e n k a a n 'Kerkvisitatie i n U t r e c h t ' - stelde h i j h a a r d e p l o r a b e l e toestand p u b l i e k a a n de kaak. H e t is tot nu toe niet o p g e h e l d e r d w a a r de oorzaak h i e r v o o r ligt. W a r e n het zijn e r v a r i n g e n in Beesd? H i j kreeg er ruzie met de Graaf van B y l a n d t over het kiescollege en met de liberalen, die zeiden dat h i j de kas v a n het N u t h a d bestolen. 8 8 Zulke eerste e r v a r i n g e n k u n n e n k w a a d bloed zetten. I n de derde plaats: h i j h a d zich in het allereerste b e g i n van zijn p r e d i k a n t s c h a p een ideaal g e v o r m d van een vrije, gereformeerde, d e m o c r a t i s c h e kerk. H . C . J . van Deelen zoekt in een instructief artikel 'De theologische a c h t e r g r o n d van de D o l e a n t i e ' in 1936 de o o r s p r o n g van dit ideaal in Kuypers v o o r k e u r voor het ' L a s k i a a n s e ' k e r k b e g r i p dat h i j door zijn studie voor de G r o n i n g e r p r i j s v r a a g h a d leren k e n n e n . 8 9 A Lasco's ideaal was een kerk als een 'societas libera' en een 'societas fidelium'(Gemeenschap der gelovigen). V a n Deelen k o n wel eens gelijk h e b b e n . In de vierde p l a a t s zouden we deze p e r i o d e k u n n e n typeren als ' v i n g e r o e f e n i n g e n ' voor de Doleantie. Maar zijn strijd voor o p h e f f i n g v a n het K o n i n k l i j k Besluit van 1816/1852 én zijn p o g i n g e n van b i n n e n uit de H e r v o r m d e Kerk uit h a a r voegen te lichten m i s l u k t e n . N o c h de kerkvisitatie n o c h de d o o p k w e s t i e als concrete s t a r t p u n t e n d a a r v o o r , b r a c h t e n het kerkvolk in bew e g i n g . De euforie van s e p t e m b e r 1872 leidde tot niets. E v e n m i n slaagde h i j er in als lid v a n de T w e e d e Kamer de liberale r e g e r i n g te bewegen de K o n i n k l i j k e Besluiten in te trekken. Was het vreemd dat h i j totaal overwerkt na deze m i s l u k k i n g e n eind 1875 in elkaar klapte?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen