De ondergang van de Armada - pagina 29

en weldaden schenkt.' Dat de overwinning toch niet zo zeker was, werd hem in de komende weken langzaam duidelijk. Maar nog eind september sprak hij zich moed in met het gerucht, dat de armada op de Orkaden en Shetlandeilanden de schade had hersteld, en nu weer op weg was naar de Vlaamse kust. Misschien waren er op de armada ook wel mannen, die dat werkelijk wilden. Misschien dachten niet allen zoals de Portugees Emanuel Fremosa, die als gevangene aan zijn ondervragers verklaarde, dat zijn mannen hun schip liever zelf tot zinken wilden brengen dan ooit nog eens zo'n tocht te ondernemen. Maar voor de meesten was het genoeg geweest. De armada had haar aanvalskracht verloren. Hervatting van de strijd zou een zekere ondergang betekenen. De vloot aanvaardde dus de terugtocht. Het drama van de onoverwinnelijke vloot was haast ten einde. Er restte alleen nog het laatste bedrijf. Dat slotspel echter zou nog twee maanden duren, en alles overtreffen wat de mannen van de armada aan leed en beproeving hadden doorstaan. De plannen van Filips hadden alleen met een overwinning gerekend. Volgens zijn opzet hadden de schepen nu al lang in Engelse havens moeten liggen. Bij de bevoorrading had niemand rekening gehouden met een zo langdurig verblijf op zee. Maar nu was aan alles gebrek, en wat nog in de ruimen lag was bedorven. Het ergst was het gesteld met de watervoorziening. We herinneren ons nog, hoe Drake op zijn strooptocht langs de Spaanse kust in 1587 een grote partij hoepels en duigen had verbrand. Die waren bestemd geweest voor de armada. Noodgedwongen had men toen de vaten moeten timmeren uit duigen, die nog niet goed waren uitgewerkt, en die het vat niet waterdicht sloten. Bij de tocht om Schotland en Ierland heen was dat telkens weer de moedeloos stemmende ervaring: sloeg men een watervat open, dan bleek het lek, of slechts gevuld met een klein laagje groen slijm. De dagrantsoenen slonken tot onder het minimum dat voor instandhouding van leven en gezondheid noodzakelijk is. Begin september stond het op een halve liter water, een kwart liter wijn, en 200 gram bedorven scheepsbeschuit. Honger en ziekte hebben veel meer mensen gedood dan de Engelse kogels. Op 21 augustus noteerde Medina Sidonia voor de gehele vloot drieduizend zieken. Hoe groot was hun kans op herstel, bij deze verzorging, in benauwde, stinkende scheepsruimen, en bij aanhoudend zwaar en donker weer? Met de zee vergeleken is het vasteland een paradijs, schreef pater Geronimo de la Torre, toen hij eindelijk behouden was teruggekeerd. De zee is een woestenij zonder brood, zonder

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen