Reformatorische Stemmen; Verleden en Heden - pagina 223

9)

Uit deze bundel noemen we de volgende auteurs met de titels van hun bijdragen: W.J. Bouwsma, Calvin and the dilemma of hypocrisy, in: P. de Klerk, Calvin and Christian Ethics, G r a n d Rapids 1987, 1-13; W.F. Keesecker, The law in John Calvin's Ethics, 19-49; E.D. Willis, Persuasion in Calvin's Theology. Implications for his Ethics, 83-94; D.A. Augsburger, Calvin and the sixth c o m m a n d m e n t , 101-118; D.L. Foxgrover, A. Scrap of Bread and a right Conscience, 125-144; W. Neuser, Calvin's Conversion to Teachableness, 57-77. 10) Klaus Bockmühl, Gesetz und Geist. Eine kritische Würdigung des Erbes protestantischer Ethik. I: Die Ethik der reformatorischen Bekenntnisschriften, Basel 1987, 436. 11) Bockmühl, a.w., 413, en vooral 432, 440. 12) Bockmühl, a.w.. 380 v.; 4 1 3 ^ 1 6 ; 4 1 9 ^ 2 2 ; 13) Bockmühl, a.w.. 381. 14) Bockmühl, a.w.. 389. 15) Bockmühl, a.w., 400. 16) Bockmühl, a.w., 410. 17) Bockmühl, a.w., 413 waar hij de woorden van Calvijn weergeeft excedere verborum fines, ultra verba progredi, Institutie. II, 8, 8; en ultra scire, 414. 18) Bockmühl, a.w.. ' W a r u m sollte es keine Eingebung des Heiligen Geistes für unser Handeln geben, die 'über' die Worte des Dekalogs 'hinausgeht', aber dennoch keine menschliche Glosse und keine Hinzufügung zum Dekalog ist, wie Calvin das der synekdochischen Interpretation der Gebote zum Maßstab macht? W a r u m soll das ultra scire nur der rationalen Deutung des Gebotes zustehen und nicht auch der über die Regeln vernünftiger Exegese hinausgehenden geistgewirkten Weisung, wenn diese sich der Prüfung an der Schrift ebenzo unterwirft wie jene? W a r u m den Verstand gegenüber dem Geist privilegieren?', 414. 19) Bockmühl, a.w., 415. 20) Bockmühl, a. w., 'Man kommt immer wieder auf Luthers Alternativ-Formel vom Geist mit dem vorangehenden Wort der Schrift zurück. Dabei ist durchaus im doppelten Sinne an ein Vorantreten der Schrift zu denken, nämlich einmal zeitlich, d.h. an die Schrift als Fundament und Voraussetzung der Weisung des Geistes, wie zum andern im sachlichen Sinne (bei zeitlichem Nachher), an die Schrift als Maßstab und Kriterium', 416. 21) Bockmühl, a.w.. 416. 22) Bockmühl, a.w., 422 v. 23) Bockmühl, a.w.. 427. Voor Calvijns gedachten over een menselijk beroep zie men W.J. Aalders, Roeping en beroep bij Calvijn. Amsterdam 1943. Hier vindt men een veel 'spiritueler' benadering van Calvijn dan bij Bockmühl. 24) Bockmühl, a.w.. 434. 25) Bockmühl, a.w.. 433. Het is geen wonder dat Bockmühl nogal wat waardering heeft voor de interpretatie van Calvijn zoals die gegeven is door E. Troeltsch, Die Soziallehren der christlichen Kirchen und Gruppen. Tübingen, herdruk 1919 (le druk 1912),605-733. 26) Bockmühl, a.w.. 437. 27) Bockmühl, a.w., 298. Bockmühl wijst erop dat dit vraagstuk op dit ogenblik in de engelstalige wijsgerige ethiek druk besproken wordt. 28) Bockmühl, a.w., 307. Dat Lutherse theologen wel over gebod en niet over wet in het christelijke leven willen spreken heb ik besproken in mijn: Weten evangelie. Assen 1959, vooral 11-16. 29) Bockmühl, a.w., 309-311. 30) Institutie III, 7, 1. Tussen haakjes verwijzen we naar de latijnse editie van de Opera Selecta (afgekort als O.S.) editio secunda emendata, verzorgd door P. Barth en W. Niesei, München I-V, 1952-1962, O.S.. IV, 151. We geven slechts enkele plaatsen ten bewijze. In de genoemde studies over dit onderwerp zijn veel meer bewijsplaatsen te vinden, ook uit de commentaren. Wij hebben ervan afgezien citaten in het latijn te geven. We hebben ons zoveel mogelijk bij bestaande vertalingen aangesloten. 31) Institutie II, 8,13-15(0.5. III, 354-357). Men zie Göhler,a.w.. 1934,14. Die Gnadentat

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen