Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Patriotten, prinsgezinden, gereformeerden; Over calvinisme en revolutie in de achttiende eeuw - pagina 38

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Patriotten, prinsgezinden, gereformeerden; Over calvinisme en revolutie in de achttiende eeuw - pagina 38

1. Bestaande beelden en nieuwe vragen...2. Een verdeelde volkskerk...3. Antithese en overeenstemming...4. Omwenteling...5. Berusting en aanvaarding...

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

b i n n e n de G e r e f o r m e e r d e kerk. Als officiële p u b l i e k e kerk en feitelijke volkskerk k e n d e die t r o u w e n s een traditie van het geven van m o r e l e l e i d i n g a a n de n a t i o n a l e g e m e e n s c h a p . H o e dit in de veranderende o m s t a n d i g h e d e n vorm te geven? De v o o r m a l i g e s t a d h o u d e r W i l l e m V, die in 1783 diverse P a t r i o t t e n g e t e r g d h a d m e t een voorstel tot strikte n a l e v i n g van de o u d e b e p a l i n g e n tegen het bekleden van p u b l i e k e a m b t e n door nietg e r e f o r m e e r d e n , 1 4 5 bleek in 1797 n o g steeds v o o r s t a n d e r van een heersende, p u b l i e k e k e r k . 1 4 6 H i j stond d a a r i n vermoedelijk vrij alleen, de i n m i d d e l s d o o r g e v o e r d e s c h e i d i n g van kerk en staat was wat dat betreft a a n v a a r d . M a a r de d a a r a a n g e k o p p e l d e beoogde b e ë i n d i g i n g van de financiële steun a a n de kerk riep n a a r we zagen wel breed g e r e f o r m e e r d protest op. H e t zal u i t e r a a r d n i e m a n d zijn o n t g a a n dat ook een deel van de N a t i o n a l e V e r g a d e r i n g het met een dergelijk besluit o n e e n s was. Protesteren o p dit p u n t behoefde niet voort te k o m e n uit algehele a f w i j z i n g van geest en gevolgen van de revolutie. Men k o n , zo leert de h i e r v o o r weergegeven discussie over de v e r h o u d i n g van kerk en staat, o v e r t u i g d v o o r s t a n d e r zijn van de o m w e n t e l i n g , de rechten van de m e n s en de gelijke b e h a n d e l i n g van alle b u r g e r s en toch c o n t i n u e r i n g van staatszorg o p godsdienstig terrein voorstaan. De sociaal-culturele betekenis van de kerk als b e l a n g r i j k e factor in de v o r m g e v i n g van de diverse s u b c u l t u r e n in de t o e n m a l i g e gesegmenteerde N e d e r l a n d s e s a m e n l e v i n g k o n daarbij n o g extra k r a c h t bijzetten a a n het verlangen tot h a n d h a v i n g van zekere e l e m e n t e n u i t de traditionele f u n c t i e van de Gereformeerde kerk. Verlicht d e n k e n over de taak van de kerk als zedelijke opvoedster betekende b o v e n d i e n niet een a u t o m a t i s c h afscheid van het eigene van de Gereformeerde kerk ten g u n s t e van al d a n niet institutioneel gerealiseerde 'eenheid boven geloofsverdeeldheid'. Een uit R e m o n s t r a n t s e k r i n g a f k o m s t i g voorstel tot kerkelijk eenheidsstreven uit 1796 h a d geen s c h i j n van k a n s . 1 4 7 De Patriotse b a l l i n g e n uit het v o o r g a a n d e d e c e n n i u m h a d d e n zich niet overal over de confessionele grenzen heen in ' o e c u m e n i s c h e ' v l u c h t e l i n g e n g e m e e n t e n willen o r g a n i s e r e n 1 4 8 en de ene Bataafse r e v o l u t i o n a i r (S.I. Wiselius) b e s t e m p e l d e de a n d e r e (P.L. van de Kasteele) als ' f a n a t i e k c a l v i n i s t ' . 1 4 9 Dat oordeel moet wel g e g r o n d zijn o p Van de Kasteele's in de N a t i o n a l e V e r g a d e r i n g d u i d e l i j k gebleken moeite met de a a n t a s t i n g van de financiële b a n d tussen Gereformeerde kerk en Bataafse staat. Van de Kasteele n a m een actief aandeel in de v o r m g e v i n g van de n i e u w e s a m e n l e v i n g na de o m w e n t e l i n g die h i j als een geschenk van G o d beschouwde. H e t geloof in G o d s leiding van de geschiede-

Dit artikel werd u aangeboden door: Willem de Zwijgerstichting

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1991

Reformatorische stemmen | 52 Pagina's

Patriotten, prinsgezinden, gereformeerden; Over calvinisme en revolutie in de achttiende eeuw - pagina 38

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1991

Reformatorische stemmen | 52 Pagina's