Patriotten, prinsgezinden, gereformeerden; Over calvinisme en revolutie in de achttiende eeuw - pagina 27

de v o o r h e e n van o p e n b a r e a m b t e n u i t g e s l o t e n dissenters en k a t h o lieken een g r o o t a a n d e e l . Die u i t s l u i t i n g w a s als s t r i j d i g met de R e c h t e n van de M e n s en B u r g e r b e ë i n d i g d . 9 7 De b e n o e m b a a r h e i d tot o p e n b a r e a m b t e n o n g e a c h t k e r k l i d m a a t s c h a p b e t e k e n d e n a a r veler m e n i n g niet, dat n u h e l e m a a l geen r e k e n i n g met de kerkelijke g e z i n d h e i d van p u b l i e k e f u n c t i o n a r i s s e n g e h o u d e n b e h o e f d e te w o r d e n . Als g e v o l g v a n de reeds v e r m e l d e feitelijk verzuilde struct u u r van de s a m e n l e v i n g kregen de n i e u w e lokale besturen, s o m s o p g r o n d v a n f o r m e l e r e g e l i n g e n , hier en d a a r het k a r a k t e r van afspiegelingscolleges: de leden b e h o o r d e n tot verschillende k e r k g e n o o t s c h a p p e n , en wel n a a r rato van de p l a a t s e l i j k e a a n h a n g d a a r v a n . 9 8 C o n t i n u ï t e i t viel in 1795 niet alleen o p lokaal n i v e a u te constateren. De P r o v i s i o n e l e R e p r e s e n t a n t e n van het Volk van H o l l a n d volgden in m a a r t 1795 het voorbeeld van h u n verfoeide v o o r g a n g e r s d o o r van a m b t e n a r e n en geestelijken een eed van t r o u w te eisen. Ze m o e s t e n zweren 'den Volke van H o l l a n d in welks boezem ik e r k e n n e de e i g e n l i j k e O p p e r m a g t te b e r u s t e n , als ook deszelfs Vertegenwoordigers, g e h o u w en g e t r o u w ' te zijn, i n s t e m m e n met de o n v e r v r e e m d b a r e R e c h t e n van de Mens en Burger en beloven deze in h u n ' A m p t of B e d i e n i n g , voor zoo veel in m i j is, te zullen handhaven.'99 Er rezen n o g a l w a t bezwaren tegen deze o p straffe van o n t s l a g af te leggen politieke geloofsbelijdenis. Een nadere t o e l i c h t i n g van 16 j u l i 1795 hief de b e z w a r e n niet o p ; b i j besluit v a n 11 december 1795 werd een n i e u w e tekst vastgesteld. H i e r i n werd alleen t r o u w a a n 'het Volk, - als den e e n i g e n wettigen Souverein, - a a n deszelfs verkoozene R e p r e s e n t a n t e n , - en a a n de Wet' gevraagd. Over de R e c h t e n van de M e n s en B u r g e r werd gezwegen en actieve verb r e i d i n g van h u n i n h o u d werd niet meer g e v o r d e r d . 1 0 0 O p n i e u w werd de e e d s a f l e g g i n g echter vertraagd; pas in a p r i l 1796 k w a m tenslotte de definitieve eedstekst tot stand. Ze vroeg de belofte van onderwerping a a n z o o d a n i g e n R e g e e r i n g s v o r m , welke, g e g r o n d o p de o p p e r m a g t des Volks, t h a n d s provisioneel bestaat en in het vervolg f i n a a l zal w o r d e n daargesteld; en n i m m e r met w o o r d e n of d a a d e n te zullen m e d e w e r k e n ter h e r s t e l l i n g van het vernietigd Aristocratisch en E r f s t a d h o u d e r l i j k bestuur. 1 0 1 Slechts een zeer klein a a n t a l p r e d i k a n t e n heeft geweigerd die eed af te leggen: dertien A m s t e r d a m s e d o m i n e e s , h u n R o t t e r d a m s e collega S c h a r p en n o g e n k e l e n . Ze w e r d e n allen uit h u n a m b t ontslagen. Eenzelfde lot trof her en der andere a m b t s d r a g e r s (ouderlingen) en kerkelijke b e d i e n d e n (krankbezoekers, catechiseermeesters etc.) die de eed w e i g e r d e n . 1 0 2

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen