De Bataafse revolutie (1795-1995) - pagina 46

g e n van h e t o p e n b a r e onderwijs. V r o e g of laat moest er toch s p a n n i n g rijzen tussen een school, die k i n d e r e n wilde m a k e n tot v e r a n t w o o r d e l i j k e staatsburgers en n u t t i g e l e d e n van d e maatschappij, en aan d e a n d e r e kant e e n kerk, zich van h a a r betekenis g e n o e g bewust was o m te weten dat in d e o p v o e d i n g godsdienst niet e e n t o e g e v o e g d e waarde was, m a a r h e t wezenlijke doel van die o p v o e d i n g zelf. Christelijk geloof wil n a a r zijn aard hoofdzaak zijn in h e t leven van d e m e n s e n , en kan d a a r o m d e eis van christelijk onderwijs nooit laten vallen. Wel h e e f t d e schoolstrijd tamelijk lang o p zich laten wachten. Dat er een a a n l o o p p e r i o d e aan voorafging is niet m e e r dan logisch. 4 3 De h e r v o r m i n g van h e t onderwijs vroeg tijd. De schoolmeesters waren dikwijls slecht opgeleid en o p deze nieuwe taak niet berek e n d , e n h e t toezicht was altijd in h a n d e n geweest van d e kerkeraad en d e lokale overheid. Nu moest er e e n nationale inspectie k o m e n en een w e l d o o r d a c h t opleidingssysteem. Bovendien betek e n d e d e afschaffing van het leerstellig onderwijs n o g niet d e ontk e r s t e n i n g van d e school. Aanvankelijk was het regel, dat d e lessen m e t g e b e d g e o p e n d w e r d e n . H e t vak bijbelse geschiedenis bleef bestaan, al moest d e onderwijzer zich b e p e r k e n tot wat d e wet n o e m d e d e geschied- e n z e d e k u n d i g e o o g p u n t e n . De behoefte aan e e n alternatief was d a a r o m in d e praktijk niet altijd zo sterk. Dan h e b b e n we h e t e c h t e r vooral over d o r p e n en g e h u c h t e n , waar d e geest van d e tijd zich n o g niet h a d g e m e l d . Daar zal m e n ook nauwelijks geweten h e b b e n wat er eigenlijk o p het spel stond. Maar h e t ging hier o m vragen die d e hele natie b e t r o f f e n . Ze vereisten e e n reactie o p h e t hoogste niveau. De h e r v o r m d e kerk was d a a r t o e d e eerst g e r o e p e n e . Zij is h e t a n t w o o r d schuldig gebleven. T e n eerste werd zij geleid d o o r m a n n e n die zelf d e invloed van h e t verlichtingsdenken h a d d e n o n d e r g a a n . De eerste minister van onderwijs - a g e n t van nationale opvoeding, zoals zijn titel l u i d d e - was d e Leidse h o o g l e r a a r in d e theologie, J . H . van d e r Palm. Hij is ook in belangrijke m a t e d e architect geweest van h e t nieuwe systeem. We p r a t e n d a n niet eens over d e vele dominees, die zitting h a d d e n g e n o m e n in d e nationale vergadering. In d e Bataafse tijd ontbrak het d e h e r v o r m d e kerk d a n ook zeker aan d e wil tot weerstand. Maar zelfs als het h a a r gelukt was die in zichzelf te ontwikkelen, h a d ze e e n tweede p r o b l e e m m o e t e n oplossen. H a a r organisatie was er niet o p b e r e k e n d , dat zij tegen-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen