Niet door stomme beelden...?; Evangelieverkondiging in de moderne beeldcultuur - pagina 29

worden bekranst, versierd, verguld, gezalfd, in processies meegedragen en op een troon de kerk binnengedragen. In veel opzichten is er in deze omgang met de beelden weinig verschil met de antieke gebruiken en met de verering van de keizerbeelden. De icoon wordt niet maar als een plaatje of een schilderij gezien. Er bestaat een gelijkenis tussen het oerbeeld en de afbeelding, die op een geheimzinnige, geestelijke manier met elkaar verbonden zijn. Er is nog een tweede typisch kenmerk van de iconen die teruggaat op oude overleveringen: de naamsaanduiding van de voorgestelde persoon. De oudheid legde groot gewicht op de naamsaanduiding opdat daardoor de voorgestelde persoon door middel van het beeld invloed zou kunnen uitoefenen. De naamgeving was daarom een wezenlijk bestanddeel van de wijding van een godenbeeld. Het handhaven van de gelijkenis met het oerbeeld en de aanduiding van de beeltenis met de naam van de voorgestelde persoon zijn twee belangrijke criteria van de icoon. Beide verlenen aan de beeltenis zijn religieuze waarde en beide zijn onvoorwaardelijke vereisten. Leven in de kerk in het westelijke deel van het Romeinse Rijk grote bezwaren tegen de ontwikkeling van een christelijke beeldcultuur, in het Oosten is er meer begrip voor. De opvatting van Basilius de Grote (†379)91, Gregorius van Nyssa (†395)92 en Gregorius van Nazianza (†390), de drie grote Cappadocische kerkvaders, evenals die van de Antiocheen Johannes Chrysostomus (354-407)93, die later leiding zou geven aan de kerk in de hoofdstad Constantinopel, hebben goede woorden voor de beelden over. Toch zijn ook zij beducht voor de heidense volksdevotie en voor idolen in de kerk. Ook zij zijn vooral positief over de verhalende voorstellingsreeksen die het leven en sterven van de martelaren uitbeelden en over beelden met een uitgesproken symbolisch karakter. Aan het einde van de vierde eeuw begint de eerder genoemde bisschop Epifanius van Salamis op Cyprus een hartstochtelijke strijd tegen de christelijke beelden: “Hoe wil men de Ongrijpbare, Onuitsprekelijke, Ondenkbare en Onbeschrijflijke schilderend weergeven als Mozes Hem niet mocht aanzien”? Daarom zijn er zijns inziens principieel alleen valse, zogenaamde beelden van Christus. Ook Aurelius Augustinus (374-430), de kerkvader van het Westen, is bepaald niet enthousiast over de manier waarop het halfgekerstende volk

28

080077 WdZ 52p Niet door Stomme Beelden.indd 28

16-04-2008 08:33:17

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen