Sabbat en zondag - pagina 31

Voor de jonge gereformeerde kerk werd de Heidelbergse Catechismus het leerboek. De eeuwen door heeft men als strekking van het vierde gebod gehoord: ‘Ten eerste, dat de dienst van de Kerk of de prediking en de scholen in stand gehouden worden; en dat ik vooral op de sabbat, dat is op de rustdag, trouw tot Gods gemeente kom om Gods Woord te horen, de Sacramenten te gebruiken, God de Here openlijk aan te roepen en de armen christelijke hulp te betonen. In de tweede plaats, dat ik alle dagen van mijn leven rust van mijn boze werken, de Here door zijn Geest in mij laat werken en aldus de eeuwige sabbat in dit leven aanvang.’ De uitleg beweegt zich in de lijn van Calvijn, zij het met eigen accenten. De toon is die van de genade, van het rusten in de verkondiging van Christus en van de vernieuwing door de Geest. De Nederlandse versie verschilt in één opzicht van de oorspronkelij­ke: de rustdag wordt met de sabbat geïdentificeerd. Zoals we zullen zien heeft de zeventiende eeuw dàt goed gehoord. Anders dan bij Calvijn blijft het sociale aspect buiten beeld, behalve dan in de vorm van een oproep de armen christelijke hulp te betonen. 4.3.2 De ontwikkeling in Nederland: de sabbatsstrijd in de zeventiende eeuw Wanneer we naar ons land gaan, treft ons dat de vraag van de zondagsheiliging de gereformeerde kerk van meet af aan heeft beziggehouden. Er is, schrijft dr H.B. Visser, in ons land sinds de Reformatie bijna geen synode gehouden, waarop niet gesproken werd over de zondag.59 Verwonderlijk is het niet, gezien de kerkelijke traditie van de achterliggende eeuwen. Toch is het opvallend, als men de uitleg van de Heidelbergse Catechismus in gedachten heeft. Daarin wordt met geen woord gerept over het sociale aspect van de wekelijkse rustdag. Niettemin zagen de gereformeerde synodes in ons land reeds in de laatste decennia van de zestiende eeuw nauwlettend toe op de zondagsheiliging, waarbij ze de overheid opriepen er op toe te zien dat dit ook gold voor het openbare leven.60 De vaak gehoorde stelling, dat de strenge zondagsviering in ons land van later datum zou zijn en uit puriteinse invloed moet worden verklaard, dient daarom te worden genuanceerd.61 Op de nationale synode van Dordt 1618/1619 kwam de kwestie ook aan de orde. De provinciale synodes van Zuid-Holland, Zeeland, Overijssel en Utrecht hadden gravamina ingediend, evenals de Waalse synode. Uit deze bezwaarschriften komt naar voren, dat er nog in diverse plaatsen op zondag handel werd gedreven en dat de catechismusprediking schrome-

30

090084 Willem de Zwijger.indd 30

3-4-09 13:58

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen