knipsel rubriek

afdeling basisonderwijs

Uitleg in UITLEG

UITLEG, weekblad van het Departement van Onderwijs en Wetenschappen.

UITLEG, uitgave met meningen, berichten, feiten, wetgeving, nota's, cirkulaires, vragen van kamerleden en literatuuropgaven.

UITLEG, samengesteld door de Voorlichtingsdienst van het Ministerie.

In het kort enkele gegevens over een blad, dat op het eerste gezicht wat droge kost lijkt te bieden, maar toch "de laatste jaren is uitgegroeid tot een voortreffelijk geredigeerd informatiemedium, dat duidelijk afstand heeft genomen van de ambtelijke beperktheid" (J. W. M. Spaandonk, onderwij sredakteur NRC/Handelsblad). En Uitleg gaat nog beter worden, want de redaktie heeft een aantal vooraanstaande onderwijsjournalisten om artikelen over het basisonderwijs gevraagd.

Voor vele besturen en personelen - naar ik hoop - een overbodige vingerwijzing. Om op de hoogte te blijven van de "broedsels" uit Den Haag is een abonnement geen overbodige luxe. En zonder Den Haag zal het niet gaan in onze schoolorganisatie.

Laatst heeft U allen kennis kunnen maken met een temanummer over de integratie van het kleuter-en basisonderwijs, dat gratis werd toegestuurd. We zullen in deze rubriek enkele opmerkingen - al of niet met kommentaar - doorgeven uit een aantal nummers, teneinde U een indruk te geven van dit weekblad.

I. Integratie kleuter-en lager onderwijs onderdeel van strukturele onderwijsvernieuwing. (Minister van Kemenade op werkbezoek in Breda).

Zes overwegingen, die pleiten voor een nieuwe basisschool:

1. Het lager onderwijs is lang voor een groot gedeelte van ons volk eindonderwijs geweest. Nu voor elke leerling enigerlei vorm van voortgezet onderwijs noodzakelijk is geworden, is een heroriëntering op de inhoud en structuur van het lager onderwijs nodig.

2. Het instandhouden van allerlei verschillende schooltypen veroorzaakt breuklijnen. Een optimale ontwildieling van de leerlingen wordt daardoor belemmerd. Zo'n breuklijn is de overgang van kleuter-naar lager onderwijs. Dat resulteerde vaak in een percentage uitvallers in het eerste jaar van de lagere school; soms meer dan 10%. Wij moeten zoeken naar onderwijsvormen zonder zulke uitvallers.

3. Het leerstof jaarklassensysteem komt vaak niet in voldoende mate tegemoet aan de individuele ontwikkelingsmogelijkheden van de leerlingen. Deze ontwikkelingsmogelijldieden moeten meer kansen krijgen.

4. In het kader van een noodzakelijke longitudinale leerstofplanning moeten wij ons opnieuw bezinnen op de onderwij sleer inhouden van kleuter-

en lager onderwijs. Daarbij moet onder ogen worden gezien, dat een te sterke opsplitsing in vakken niet in overeenstemming lijkt met het wereldbeeld en ervaringsgebied van de kleuter en van het lagereschoolkind.

In het lager onderwijs kan te weinig aandacht besteed worden aan stagnaties en uitvalsverschijnselen in het ontwikkelings-en leerproces van de leerlingen. Tijdige signalering en daarop aansluitende hulpverlening kunnen verwijzing naar het buitengewoon onderwijs voorkomen.

Kinderen uit kultureel zwakke milieus vertonen reeds bij intrede in de school taal-en ontwikkelingsachterstanden. Het huidige onderwijs heeft en geeft onvoldoende mogelijkheden om deze achterstanden op te heffen. Dat probleem moet worden opgelost.

"IK STREEF VOOR MEER KINDEREN NAAR MEER KANSEN OP MEER VORMING." (aldus de minister).

II. "VOOR MEER HOOFDEN VAN LAGERE SCHOLEN MEER KANSEN OM VROEG HET ONDERWIJS TE VERLATEN."

Deze variant op minister van Kemenade's streven werd gebruikt door een aantal schoolbesturen en onderwijzend personeel. Zij lieten de bewindsman weten, dat de schoolleiders de laatste jaren aan den lijve ondervinden, dat de uitoefening van hun funktie hen boven het hoofd dreigt te groeien. De grote frustatie van het huidige schoolhoofd is dat hij geen van zijn twee talken naar behoren kan uitvoeren. In de huidige omstandigheden kan hij geen goed onderwijzer zijn omdat hij schoolhoofd is. Hij Ivan geen goed schoolhoofd zijn, omdat hij ook de volledige verantwoording heeft als onderwijzer voor zijn eigen klas.

De voortvarendheid waarmee onderwijsvernieuwingen er door gedrukt dreigen te worden, gaat gepaard met een gebrek aan faciliteiten welke in zulke omstandigheden onontbeerlijk zijn. Om die reden pleit men o. a. voor het verlenen van faciliteiten die het mogelijk maken dat een schoolhoofd de verantwoordelijkheid voor een klas niet meer behoeft te dragen.

Opmerking: schoolhoofd-zijn en onderwijzer-zijn kan niet meer samengaan. Is er naast de taakverlichting voor schoolhoofden op de diverse scholen ook niet te komen tot een betere taaltverdeling? Het delegeren van diverse taken is dikwijls niet de sterkste kant van de schoolhoofden. Het funktioneel werken als team kan op zichzelf al verlichtend werken in de schoolorganisatie. Een schoolorganisatie waarin ieder zijn verantwoordelijkheden draagt met het hoofd van de school en dat niet altijd alleen binnen de vier muren van zijn klaslokaal.

De raad die Jethro aan Mozes gaf in Ex. 18 : 13 geldt ook voor vele schoolhoofden en hun situatie: deze zaak is te zwaar voor u, gij alleen kunt het niet doen. "

III. Dat niet alle hoofden en/of onderwijzers overbelast zijn blijkt uit de problemen in Boskoop. Twee leerkrachten van een Chr. School kregen de aanzegging te zullen worden ontslagen, indien zij een zetel in de gemeenteraad van Boskoop zouden aksepteren. Dus een schoolhoofd kan hier tevens onderwijzer en raadslid zijn.

Opmerking: Is dat dan geen echt schoolhoofd of zijn misschien de problemen overtrokken of is het iemand met bijzonder grote reserves aan energie in deze tijd van energieproblemen?

We kunnen echter dicht bij huis blijven. De laatste lijd iavanien mij nog wel eens kandidatenlijsten voor gemeenteraadsverkiezingen onder ogen. Ook hier prijken namen op van kollega's en niet altijd op onverkiesbare plaatsen. Gelukkig laten de meesten zich slechts "gebruiken" als "stemmentrekker". Het doel heiligt dan de middelen!

IV. "Nationale onderwijstentoonstelling nog te weinig onderwijstentoonstelling." (Minister van Kemenade bij opening negende NOT).

De kritiek op deze tentoonstelling was en is mij niet onbekend en op een

aantal punten deel ik die ook. In de eerste plaats is deze tentoonstelling, ondanks de prijzenswaardige lezingencyclus, nog steeds te weinig een onderwijstentoonstelling, d.w.z. een tentoonstelling waarin de ontwikkelingen die er in het onderwijs zelf plaatsvinden worden getoond en waar men kennis kan nemen van ervaringen die kollega's hebben opgedaan, van resultaten die men elders heeft bereikt, van mogelijkheden tot begeleiding, scholing en bijscholing en van de bevindingen van onderwijsresearch en onderwijskundig ontwikkelingswerk.

Het tweede bezwaar van de huidige opzet van de tentoonstelling is, dat het nog te weinig een onderwijskundige tentoonstelling is, dat wil zeggen een tentoonstelling waarbij de onderwijskundige voor-en nadelen van verschillende leer-en hulpmiddelen worden aangegeven, waarbij expliciet wordt aangegeven wat je er in konl< : rete school-en klassesituaties wèl en niet mee kunt doen en waarbij duidelijk wordt gemaalct aan welke onderwijskundige voorwaarden de docent, de klas, de school of het leerplan moeten voldoen, wil het gebruik van bepaalde materialen enig resultaat opleveren.

Voor wat de konsumptie, de vraag of de aanschaf van leermiddelen betreft, laat met name de voorlichting aan de docent of de school nog veel te wensen over.

Weliswaar is er ook in dit opzicht in de afgelopen jaren enige ontwikkeling ten goede te bespeuren, zoals bijv. het feit dat de onderwijsbladen hier meer aandacht aan besteden, maar in het algemeen is de informatie aan de docent zowel m.b. t. de verscheidenheid van het aanbod als met namem.b. t. de kwaliteit van het aangebodene, nog bepaald gebrekkig.

Ten aanzien hiervan is door velen, de voorzitter wees er in zijn inleiding nog op, de noodzaak van een KEMA-keur bepleit, een waarmerk voor leermiddelen. Ik laat in het midden of die keur door een naamsverandering die de voorzitter zojuist heeft voorgesteld, een Kemenade-keur, al of niet aantrekkelijker wordt.

Voorzover die keur, van welke naam dan ook, betrekking zou moeten hebben op de materiële inhoud van het leermiddel, is die voor mij echter zeer onaantrekkelijk en verwerpelijk.

Niet alleen omdat het praktisch onmogelijk is om dat verantwoord te doen, maar vooral omdat dit al te snel zou leiden tot een verwerpelijke uniformering van het Nederlandse onderwijs en wellicht zelfs tot vormen van staatspedagogiek die wij in Nederland, terecht, onwenselijk achten.

UIT ANDERE BLADEN

V. Kosten onderwijs.

Eén procent van de kosten van het onderwijs, dat is het bedrag dat jaarlijks in Nederland aan leermiddelen wordt besteed. In dat bedrag zitten onder meer de 24 miljoen schoolboeken, die in 1974 gebruikt worden. Dit heeft de groep edukatieve uitgeverijen meegedeeld.

De producenten van de leermiddelen zeggen dat er in 1974 al een belangrijke verbetering is opgetreden door een daling van het aantal titels. Bij de vorige NOT werd gekonstateerd dat er tussen de 20. 000 en 25. 000 titels op de schoolboekenmarkt waren. Nu zouden dat er nog maar 16. 000 zijn, terwijl in dat getal ook nog handleidingen en dergelijke als aparte titels geteld zouden zijn. De uitgevers menen dat er in totaal maar 2500 werkelijk te tellen titels op de markt zijn. De groep edukatieve uitgeverijen vindt dat het ontwikkelen van een soort KEMA-keur voor het onderwijs geen taak voor de producenten is. Zelf willen ze wel een stelsel van normen ontwikkelen voor edukatief materiaal.

De beoordeling van het geproduceerde is een zaak van het onderwijs zelf, aldus de groep. Uit "Het Schoolblad"

Nog geen KEMA-keur, maar wij hebben al een GOLV-keur. De diverse werkgroepen zijn bezig. Sterkte gewenst, er zijn maar 16. 000 boeken.

Welke normen hanteren wij? Zouden er geen bruikbare schoolboeken zijn in dit aantal? Of moet de markt nog ondoorzichtiger worden? Of juist doorzichtiger door de duidelijke en verantwoorde grondslag van onze boeken? Een heel voorzichtig vraagje ten besluit: Hanteren we het kapmes niet te resoluut? Vergeten we niet,

dat de onderwijzer lesgeeft met behulp van een methode? Hij selekteert, hij begeleidt, hij geeft richting aan, en dat moeten zijn leerlingen in de toekomst zelfstandig doen. Goed voorbeeld doet goed volgen!

VI. Leermiddel.

Bestudering van de geschiedenis van de leermiddelen voert tot de ontdekking dat vele leermiddelen gedurende soms eeuwen steeds terugkeren met telkens een nieuw jasje. En wat te denken van het aantal in principe gelijke honderdveldjes. Flanelborden werden opgevolgd door magnetische borden, een kartonnen klok door een magnetisch exemplaar.

Zeker van het materiaal bedoeld voor de jonge kinderen worden talloze verschillende uitvoeringen van in wezen hetzelfde materiaal in de handel gebracht.

Een groot aantal spelletjes e.d. wordt een eerste maal door een kreatieve leerkracht voor haar of zijn situatie bedacht en uitgewerkt. Wat in die konkrete situatie erg goed funktioneert bij degenen die het spel zelf ontwikkelden, is vaak voor andere leerkrachten niet zonder meer bruikbaar. Ook wat dit betreft is een voorzichtige en weloverwogen benadering van allerlei aanbiedingen meer dan gewenst.

Uit "Onze Vacatures", Moerkapelle

Een gewaarschuwd man telt voor twee!

C. L. M. v. N.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen