MEMORIETAFEL VAN HET CHRISTELIJK ONDERWIJS.

Wij lazen

Drs. T.M.Gilhuis, MEMORIETAFEL VAN HET CHRISTELIJK ONDERWIJS. Ultg. Kok, Kampen, 1974. Omvang:205 pag. Prijs: 19, 90.

In de serie "Cahiers voor het christelijk onderwijs" verscheen van de hand van de voorzitter van de Unie "School en Evangelie", drs. Gilhuis, onder bovengenoemde titel een boeiende beschrijving van de geschiedenis van de schoolstrijd.

De titel leidt ons terug naar de 15e en 16e eeuw, toen men in ons land de zg. memoriediensten kende, waarbij gebeden werd voor de zielerust van een overledene. Bij zo'n dienst bracht men een memorietafel aan, een drieluik, waarbij het middelste schilderij meestal een religieuze voorstelling toonde. Op de zijluiken stonden de overledene en de stichters van de tafel, die deze diensten financierden, a^ebeeld. Dit boek wil de herinnering levendig houden aan al die overledenen, die hun bijdragen, hetzij groot of klein, geleverd hebben in de schoolstrijd.

In deze tijd verliezen vele christelijke scholen hun identiteit, doordat zij opgaan in samenwerkingsscholen of doordat het onderwijs er sterk betnvloed wordt door de moderne theologie. Daarom is het een nuttige zaak om grondig kennis te nemen van de strijd, die onze vaderen gevoerd hebben voor een vrije christelijke school en van de motieven waardoor ze werdengedreven. Het kan voor ons een bron van inspiratie zijn om met dezelfde bezieling te strijden om het grote goed, dat onze vaderen met Gods hulp hebben verworven, te beschermen tegen de grote gevaren die het christelijk onderwijs thans bedreigen.

We zijn drs. Gilhuis zeer erkentelijk voor dit prachtige werk, waarin hij op bekwame wijze de geschiedenis van het onderwijs vanaf de 17e eeuw schetst. In een 16-tal hoofdstukken, die alle een karakteristieke titel dragen, krijgen wij een schat van informatie, worden ons de hoogte-en dieptepunten in deze geloofsstrijd fascinerend beschreven, maar zien we tevens wat ons voorgeslacht heeft bewogen en wat hen de kracht gaf om in de strijd tot het eüide te volharden. In bonte rij worden de voortrekkers ons voorgesteld: de Afgescheidenen, die in de jaren voor 1848 op illegale wijze getracht hebben hun kinderen bijbels onderwijs te laten geven; meester Gangel, die geschorst werd omdat hij in zijn lessen over Jezus als de enige Zaligmaker sprak; Groen van Prinsterer die zo geijverd heeft voor de fakultatieve splitsing van de staatsschool, maar die na de teleurstellende onderwijswet van zijn vroegere vriend Van der Brugghen zich met alle kracht ingezet heeft voor de rechten van de bijzondere scholen; Elout van Soeterwoude c. s., die zich met een smeekschrift met ruim 300. 000 handtekeningen, waaronder ook die van de grootouders van de auteur, rechtstreeks tot de koning gewend hebben; de onderwijzers aan de bijzondere scholen, die meestal veel minder verdienden dan hun gelijkbevoegde kollega's van de openbare scholen en daarom wel "de grootste kontribuanten van de christelijke scholen" genoemd werden; vele rijken en armen, die vaak op hartroerende wijze boven vermogen hun gaven geofferd hebben op het altaar van de school, die hun lief was.

De vele citaten, foto's, tekeningen en spotprenten uit de originele bronnen verrijken de waarde van dit boek. In dit verband verdient bijzonder vermeld te worden de koddige samenspraak, die de Reveilpredikant, ds. De Liefde, in 1854 over de gemengde school gepubliceerd heeft onder de titel Jan van Dordt, Piet Gomaar, Willem van Trente en Mozes Cohen. In dit hoofdstuk worden op een rake wijze de dwaze situaties getjrpeerd, waartoe het algemeen-christelijk onderwijs op de openbare school moest leiden.

Aan iedere onderwijzer of leraar, die aan zijn leerlingen iets vertellen moet over de schoolstrijd, kan deze Memorietafel grote diensten bewijzen. Hij kan in zijn lessen van de illustraties en citaten een dankbaar gebruik maken. Verder kunnen we ieder, die belangstelling heeft voor deze inspirerende episode in onze geschiedenis, het lezen van dit boek zeer aanbevelen. Mocht hij die belangstelling nog niet hebben, dan zal hij ze na kennismaking met de Memorietafel zeer zeker krijgen.

Zonder de eigen volkshistorie te beschouwen als bron van Openbaring ntóst de Heilige Schrift (een kwaad dat drs. Gilhuis op sommige scholen in het begin van de 20e eeuw

signaleert) biedt de schoolstrijd ons de gelegenheid om de daden des Heeren op te merken, die in dit deel van "het vlammende schrift van de levende God" op duidelijke wijze tot uitdrukking komen. Het zou op zijn plaats geweest zijn wanneer de schrijver dit overeenkomstig de vermaning in Psalm 78 op duidelijke wijze zou hebben gedaan.

Het ware tot slot te wensen dat de Unie zich bij de uitgave van haar cahiers liet leiden door hetzelfde reformatorische beginsel als onze vaderen uit de schoolstrijd, gefundeerd op Gods Woord en de belijdenisgeschriften. Dan zou een aantal reeds verschenen exemplaren, waaronder ook enkele die geschreven zijn door de voorzitter, het licht niet hebben gezien. Deze kritiek doet niets af van onze grote waardering voor de Memorietafel, die op een fraaie wijze in stevige band is uitgegeven.

Ridderkerk.

B. Stolk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen