Ouderparticipatie

door C. Houweling,

• PARTICIPEREN = DEELHEBBEN IN

In ons taalgebruik is sinds de laatste jaren het woord ouderparticipatie gaan cirkuleren. Wij horen dit woord zo veelvuldig gebruiken in kringen van het onderwijs dat enige bezinning op wat er mee aangeduid wordt geen overbodige zaak is.

Ouderparticipatie. Wat kan dat allemaal omvatten? Wat is het pedagogisch belang ervan en wat willen we er mee in de christelijke school?

De hernieuwde aandacht voor de wijze waarop, en de mate waarin ouders deel kunnen hebben aan het onderwijs en opvoedingsgebeuren hangt samen met het algemeen bekende feit dat de maatschappij waarin wij leven omvangrijke en diep-ingrijpende veranderingen ondergaat. De school is een instituut dat naast en met andere instanties en instellingen, zoals: het gezin, de kerk, het jeugdwerk, de jeugdzorg, zeker mede tot taak heeft onze kinderen voor te bereiden tot het kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven in al zijn aspekten: geestelijk, sociaal, ekonomischtechnisch. Dat betekent vandaag dat wij in opvoeding en onderwijs onze kinderen niet alleen moeten leren leven in een veranderde maatschappij, maar in een voortdurend en bovendien in toenemende mate veranderende dynamische maatschappij. Geen wonder, dat er in een turbulente tijd als de onze zo veel geschreven wordt over opvoeding, over onderwijs, over onderwijsvernieuwing, feitelijk over ieder onderwerp, waarbij ouders, school en kinderen betrokken zijn.

Het onderwerp ouderparticipatie behoort onzes inziens hier terecht ook bij en zal in deze bijdrage als opvoedingsvraagstuk worden benaderd.

• OUDERPARTICIPATIE EN HET ENE NODIGE

Vóór dat we ons bezighouden met de pedagogische betekenis van enkele vormen van ouderparticipatie, is het goed eerst vast te stellen wat nu het wezenlijke ervan is voor de christelijke school. Wat dan direkt naar voren springt is het feit dat wanneer ouders voor hun kinderen bewust en overtuigd christelijk onderwijs kiezen dit op zichzelf al een stuk ouderparticipatie kan worden genoemd.

Vervolgens willen wij hier met instemming de heer Gilhuis citeren wanneer hij, mede naar aanleiding van de verschijning van het Unie-kahier "School en ouders", zegt:

"Ouderparticipatie in wezenlijke zin vüidt eerst dan plaats indien ouders en school simen praten over het eigenlijke van de school, over de opvoedingsdoelen, over de identiteit van de school. Wat zal er van opvoeding en onderwijs aan en bij hetzelfde kind terechtkomen indien hier de grondstrukturen van school en huis niet geharmonieerd zijn.

En zeker wanneer men het hier niet eens Is over het éne nodige? Eigenlijk zou alleen deze vorm van participeren ouderparticipatie mogen heten".

Voor ons die willen uitgaan van het beginsel de school aan de ouders is er feitelijk juist in deze wezenlijke zin altijd al sprake geweest van ouderparticipatie. Wel is de vraag gewettigd of in het huidige tijdsbeeld de tot op heden min of meer algemeen gebruikelijke vormen daarvoor nog wel toereikend zijn. Hoe kunnen ouders en onderwijsmensen tot een samenspel komen waarbij de ouders niet uitsluitend "op de hoogte worden gesteld" van de veranderingen in het onderwijs, maar na en in overleg betrokken zijn bij de veelsoortige opvoedingssituaties waarin de huidige school de kinderen meent te moeten plaatsen? Terwille van de kinderen en de toekomst van ons christelijk onderwijs zullen ouders en onderwijsmensen moeten loskomen van allerhande wederzijdse vooroordelen en in gemeenschappelijke bezinning en wederzijds vertrouwen de school dragen. Ouderkommissies kunnen hier een bijdrage leveren. Pedagogisch verantwoorde mogelijkheden tot participeren scheppen betekent echter meer! De persoonlijke betrokkenheid van de ouders op het onderwijsgebeuren, met als hart de relatie déze ouder - dit kind, dient te allen tijde, indien gewenst of geboden, inhoud en vorm te kunnen verkrijgen buiten alle georganiseerde mogelijkheden om.

• VORMEN VAN OUDERPARTICIPATIE

Het zal hierbij gaan om de pedagogische betekenis van ouderparticipatie in ruimere zin. Bedoeld wordt de deelname van ouders aan het ondei-wijsgebeuren, waarin de relatie ouder-kind niet in eerste instantie centraal staat. We ontmoeten hier vele vormen variërend van ouderparticipatie tot ouderhulp. Als de ouders vertrouwen hebben in de school en zich bij de gang van zaken betrokken voelen, kunnen we hen vragen mee te helpen het "school-gaan" van hun kinderen zo vruchtbaar mogelijk te doen zijn.

Deze participatie kan op vier manieren vorm krijgen:

* onderwijssteun en de invloeden en aktiviteiten thuis.

Belangrijk is als de ouders zich rekenschap gegeven hebben van de vraag hoe hun kind op school zal zijn. Feitelijk moeten de ouders zichzelf voorbereiden op het schoolgaan van hun kind. Daar waar de goede opvoedingshouding in het gezin gevonden wordt, is het "voor het eerst naar school gaan" van het kind eigenlijk een vanzelfsprekende zaak. Dan is het kind zo omstreeks het zesde levensjaar rijp om naar de basisschool te gaan. Het heeft dan een punt bereikt, waarop het in staat is zich aan te passen in de schoolgemeenschap. Tegelijkertijd is het in staat ook in de nieuwe gemeenschap iets van de eigen individualiteit te handhaven. Het heeft dan geleerd enerzijds leiding te aanvaarden en toch ook anderzijds (als die leiding goed is) zichzelf te ontplooien door de kansen die daartoe geboden worden.

De betekenis van de gezinssfeer voor de totale levenshouding van hel kind op school is van niet te overschatten betekenis. En dat echt niet alleen voor de kleuter-en basisschoolperiode. Het drul^ke, jachtige en overvolle leven van onze tijd doet in de gezinnen vaak de rust en de toegewijde aandacht voor het zich ontplooiende kind verdwijnen.

Ten diepste is, ook in deze in menig opzicht beangstigende tijd, voor christenouders de pedagogisch zo belangrijke rust in het gezin een religieus probleem: het is het uitdragen van de rust, die ouders vinden wanneer zij door genade hun leven hebben mogen overgeven aan de Here Jezus.

Wat tot nu toe gezegd is, heeft meer betrekking op onze levenshouding, onze zijnswijze, dan op onze daden en woorden. Toch zijn er ook heel wat aktiviteiten te noemen die ouders thuis kunnen verrichten om de ontwikkeling van hun kinderen te bevorderen, ten gunste van hun school-gaan.

Al in de kleuterjaren kunnen we beginnen met een breed skala van mogelijke ontwikkelingsimpulsen: voorlezen, verhaaltjes vertellen, woordspelletjes doen, ontwikkelingsspeelgoed voor het kind kopen, laten tekenen, verven, boetseren, enz. Vooral ook het zich tijd gunnen van de opvoeder om antwoord te geven op vragen van het zich verwonderende kind over het hoe en waarom van de dingen. De pedagogische betekenis van dit alles is, dat de ouders er op ingesteld raken hun kind te zien als een zich ontwildcelende persoonlijkheid. En hopelijk niet alleen als een "schoolprestatiekind".

* hulp van ouders bij de schoolorganisatie

Ouderaktiviteiten die hieronder vallen zijn bijv. toezicht houden tijdens de pauzes, voor koffie en eventuele warme maaltijden zorgen, helpen bij het oversteken van drukke wegen, administratieve werkzaamheden verrichten als het uittikken en versturen van stencils, etcetera.

De organisatie van deze hulp zal per school verschillend zijn: soms zal dit via het schoolbestuur (de ouderkommissie) lopen, in veel gevallen direkt via het hoofd of de klasse-onderwijzer. De ouders kunnen individueel hulp bieden of in zgn. hulpgroepjes.

* hulp van ouders bij de onderwijsorganisatie Ook hier zijn vele mogelijkheden voor ouderparticipatie te noemen. Het opzetten en beheer van een bibliotheek en een dokumentatiecentrum, het maken van leermiddelen, het aanleggen van een schooltuin etcetera. Behalve de ouders kunnen mogelijk ook de kinderen zelf hier aan meewerken.

* hulp van ouders bij het onderwijs-leerproces Wanneer ouders in de school gehaald worden om in allerlei vormen en op allerlei niveaus te assisteren in het voorbereiden en geven van lessen, betreden we een moeilijk terrein. Hier laten zich een aantal o.i. belangrijke vragen stellen met betrekking tot verantwoordelijkheden, deskundigheden, identiteit van de school en de levensovertuiging van de ouders, om maar niet meer te noemen.

• KONKLUSIES

- Ouderparticipatie betekent een duidelijke taakverzwaring voor het bestuur (ouderkommissie) en personeel van de school.

Aangezien ouderparticipatie zeker in de door ons geschetste ruimere zin voor een groot deel binnen het school-en klassegebeuren zal moeten plaatsvinden, zal er bij de onderwijsgevenden een stuk zingevende motivatie aanwezig dienen te zijn om er aan te beginnen.

-Er zal voor gewaakt moeten worden dat ouderparticipatie niet tot de vele modeverschijnselen van deze tijd gaat behoren, of het privilege is van een bepaalde groep ouders.

- Ouderparticipatie in het onderwijs is geen in de wet verankerd recht. Formeel is ouderparticipatie in school en klas mogelijk, mits het bevoegd gezag, respektievelijk het hoofd der school daartegen geen bezwaar maakt en aktieve ouderparticipatie in de klas onder verantwoordelijkheid van de leerkracht plaats vindt.

- Ouderparticipatie geeft moeders en vaders gelegenheid om te zien, hoe het schoolteam zich helemaal inzet voor "hun" kinderen en daarbij vele "overuren" maaict. Voor ouders is dit een stimulans om ook te doen wat in hun vermogen ligt. Zo kunnen ouders en schoolteam al samenwerkend elkaar inspireren, zodat de school een echte overtuigings-, leef-en werkgemeenschap wordt.

Wanneer dit gebeurt rond de opengeslagen Bijbel dan zal ook in deze gemeenschappelijke aktiviteiten de bezinning zich steeds weer richten op

Hem, die ons niet alleen de kinderen toevertrouwde, maar die ons ook geboden heeft hen op te voeden in Zijn weg, in Zijn waarheid en tot Zijn leven.

- Ouderparticipatie brengt het kind in een "samenwerkingsvorm" met volwassenen, buiten de kring van het eigenlijke schoolteam.

De betrokkenheid van het kind op het schoolgebeuren kan sterker worden, wanneer zijn ouders of andere ouders de aktiviteiten van de school en de onderwijsgevenden daadwerkelijk steunen.

De ouders kunnen vanuit hun leef-en werksituatie voor de kinderen een stuk maatschappelijke werkelijkheid in het onderwijs-en opvoedingsgebeuren present stellen, waardoor school en leven voor hen een gekende en beleefde eenheid gaan vormen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen