Legitimatie van een (bijbeis) normatieve pedagogieik

Met groeiende belangstelling heb ik kennis genomen van het al geruime tijd geleden verschenen boek "Pedagogisch denken" van P.D. Hofland. De ondertitel van dit werk luidt: "Historische en systematische pedagogiek". Deze aanduiding wekt hoge verwachtingen. Alvorens het boek grondig te bestuderen heb ik de inhoudsopgave van de verschillende hoofdstukken enkele keren goed doorgenomen. Zodoende kom je in de sfeer van het boek en ga je de intentie van het werk reeds enigermate aanvoelen.

Thema's

Het pedagogisch denken is in kaart gebracht met behulpvaneen zevental thema's: humanistische pedagogiek, persoonlijkheids­

vorming, situatie-pedagogiek, gedragsvorming, emancipatorische pedagogiek, navolgingspedagogiek en (last but not least) normatieve

pedagogiek. Met opzet schrijf ik hier "last but not least", want door het hele boek komen we de normen van de normatieve pedagogiek tegen als de schrijver in zijn evaluatieparagraaf een pedagogische denkrichting waardeert. Het is een verademing om in de stroom moderne pedagogische geschriften een werk als van Hofland tegen te komen. Dit geeft moed om te blijven volharden in het werken aan de gereformeerde identiteit in onderwijs en opvoeding. De thema's zijn zo gerangschikt dat er een climax in het pedagogisch denken valt te bespeuren. Hiermee trotseert Hofland de huidige wetenschapsopvatting binnen de pedagogische discipline; immers worden daar statistische gegevens, wiskundige manipulaties en "objectieve" experimenten verheven boven Bijbelse waarden en normen.

Beperkingen

Het consequent doorvoeren van de thematische behandeling van het pedagogisch denken is er de oorzaak van dat lang niet alle pedagogische denkers aan bod komen. Hier komen we op een punt waar ik de schrijver zou willen vragen waarom hij weinig aandacht besteedt aan de gezinsopvoeding (slechts 1 van de 235 pagina's). Dit gemis wordt nog sterker gevoeld, als we bedenken dat opvoeding in het onderwijs geplaatst moet worden in het verlengde van de gezinsopvoeding. Zeker als we de opvoeding willen laten beheersen door Bijbelse normen. Daarom vind ik het jammer dat er geen aandacht besteed is aan b.v. "De plichten der ouders" van Jacobus Koelman.

Onderwijsgericht

Het boek belicht de opvoeding vooral vanuit de onderwijssituatie. Hier en daar wordt zelfs de consequentie van een pedagogische denkrichting voor het onderwijsbeleid gesignaleerd. Ik denk dan aan de passage waar de gedachten van Rudolf Steiner

worden verbonden met de integratie van de kleuterschool en lagere school, maar ook met de organisatie van de middenschool. Het is erg verhelderend de link tussen het pedagogisch denken en de huidige onderwijsvernieuwing te leggen. Beweringen in deze richting verdienen wel wat meer onderbouwd te worden, al zal de schrijver dan de idee hebben het pedagogisch veld te verlaten en zich te gaan bewegen op het gebied van de onderwijskunde. Ik meen dat de mensen voor wie dit boek geschreven is - studenten ok/pa, onderwijzers, onderwijzeressen, kleuterleidsters, schoolbegeleiders, studenten pedagogiek en leden van een oudercommissie of schoolbestuur - de schrijver alleen maar dankbaar mogen zijn voor dergelijke "uitstapjes" naar de onderwijskunde.

Hoop voor de toekomst!

IVIet dit werk heeft Hofland de gereformeerde gezindte een grote dienst bewezen. Wij zien dan ook met belangstelling uit naar het werkboek "Pedagogisch doen". Wellicht kan het werk van Bavinck en Waterink voortgang vinden. Zal het dan toch mogelijk zijn een gereformeerde basisschool te realiseren, waar de pedagogisch-didactische situatie voortkomt uit een gereformeerde pedagogiek en didactiek? ! Het is de moeite meer dan waard.

Conclusie

"Pedagogisch denken" is een waardevol boek voor allen die bij het onderwijs betrokken zijn. De opzet is helder. Over het algemeen leest het prettig. Wel veronderstelt de schrijver een filosofische aanleg en kennis, die niet altijd aanwezig zal zijn. Het filosofisch gedeelte is erg pittig. Ik hoop dat het niet afschrikt.

Tenslotte nog een vraag. Als de schrijver op pag. 67 Kohnstamm één der belangrijkste vertegenwoordigers binnen het christelijk pedagogisch denken noemt, hoe verhouden zich Bavinck en Kohnstamm dan tot elkaar?

T. Sterk.

') N.a.v. "Pedagogisch denken" van P.D. Hofland, in een stevige band uitgegeven bij Kok, Kampen. 235 pag. voor de prijs van f. 37, 50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen