Boekbespreking

SCHEURMAKERS EN NIEUWLICHTERS. Over Remonstranten en Contra-Remonstranten te 's- Gravenhage (1612-1618), door drs. L Wüllschleger. Ultg. Groen en Zoon, Leiden. Omvang: 141 pagina's. Prijs: f. 26, 50

Den Haag heeft in de vaderlandse kerkgeschiedenis steeds een belangrijke rol gespeeld. Dat geldt voor de tijd van de Reformatie, maar ook bijvoorbeeld voor de periode rond de Afscheiding van 1834 (ik denk aan de predikant Molenaar, aan de advocaat A.M.C, van Hall en aan de boekhandelaar/uitgever Golverdinge). Voor de strijd tussen de Remonstranten en de Contra- Remonstranten moeten w/e ook weer in de Residentie zijn. De sinds 1982 in Den Haag prekende ds. L Wüllschleger heeft over die strijd een boek uitgegeven, dat een verkorte weergave is van zijn doctoraal-scriptie. Hij heeft hierin zijn interesse voor Calvijns predestinatieleer en de uitwerking daarvan in de gereformeerde traditie gecombineerd met zijn predikantschap van de Hervormde Gemeente van Den Haag.

Het gaat in dit boek dus over de strijd tussen de Remonstranten en de Contra-Remonstranten in Den Haag, zoals deze gevoerd werd in het tweede decennium van de zeventiende eeuw. Vandaar ook de strijdbare benamingen in de titel. Het was een strijd waarin vooral de predikanten Rosaeus (voorman van de Contra's) en Uitentwgaert (organisator van de Remonstranten) een belangrijke rol speelden. Het was een kerkelijk conflict, waarbij echter de politieke factoren ook een rol speelden.

Wat is nu het nieuwe van dit boek van Wüllschleger? Dat mag je je toch wel afvragen, wanneer zon bekende episode uit de kerkgeschiedenis ter sprake gebracht wordt. Ik denk dat dat vooral zit in het veelvuldig gebruik van het bronnenmateriaal. Voor een overzichtelijke reconstructie van de gebeurtenissen tussen 1612 en 1618 heeft de schrijver bijvoorbeeld een uitstekend gebruik gemaakt van de werken van Jacob Trigland en van Johannes Wtenbogaert. Op deze wijze weet Wüllschleger duidelijk te maken dat de controverse in Den Haag niet haar diepste oorzaak vond in een conflict op het persoonlijke vlak, maar dat zowel vanuit kerkelijk als politiek gezichtspunt de Remonstranten uit een fundamenteel andere geest leefden dan de Contra-Remonstranten. Al met al acht ik dit werk van de Haagse predikant een welkome aanvulling op het reeds bestaande materiaal. Wat mij betreft had hij in een inleidend hoofdstukje nog iets gezegd over de zo interessante voorgeschiedenis in de zestiende eeuw in 's-Gravenhage.

Het boek telt na een Woord Vooraf twaalf hoofdstukken, waarvan het laatste op overzichtelijke wijze een samenvatting biedt van zowel de landelijke ontwikkelingen als de Haagse gebeurtenissen. In een Bijlage is een in 1617 opgestelde kerkorde voor de Haagse dolerende gemeente opgenomen. Het boek besluit met een Literatuurlijst en met een Index.

Drs. J. Schipper.

INCEST - WAT GAAT ONS DAT AAN? door dr. J. Hoek ('s-Gravenhage 1989) f. 15, 90

Elke tijd heeft zo zijn 'hot items'. Allerlei broodschrijvers springen van het ene actuele fenomeen naar het andere. In de eerste plaats zijn daar de oplage- en verkoopcijfers van boeken en tijdschriften mee gediend. Dit verklaart wellicht de wat sceptische houding van velen ten aanzien van de toenemende belangstelling voor het verschijnsel incest. Voor christenen geldt daarnaast vaak ook nog, dat zij dergelijke praktijken niet in de eigen kring verwachten tegen te komen. De vraag 'Wat gaat ons dat aan? ' wordt dan al gauw gesteld.

Dat is echter niet terecht, meent dr. J. HoeK Nederlands Hervormd predikant te Veenendaal en schrijver van het boekje Incest - Wat gaat ons dat aan? 'Uit allerlei getuigenissen en signalen (wordt het) duidelijk dat het verschijnsel incest wel degelijk ook in kerkelijke kringen voorkomt. Met het oog op dat onloochenbare gegeven zullen we toch de vraag aan de orde moeten stellen: hoe kunnen we elkaar helpen om signalen te onderkennen en wat zou er te doen zijn ter voorkoming van zulke gruwelijke dingen? ' (5).

In alle bescheidenheid wordt getracht een en ander op een rijtje te zetten. De auteur gaat daarbij ook in op de samenhang die door velen wordt gezien tussen christelijk geloof en incest.

Hij doet de kritiek niet met een dooddoener af, maar roept op tot bezinning m.b.t. terreinen waarover karikaturen bij de buitenwacht bestaan. Dat is uiteraard een goede zaak, lioewel nog wel wat af te dingen is op allerlei bescfiuldigingen uit moderne (m.n. feministische) hoek. Hoek heeft zich hier echter (bewust? ) niet op toegelegd.

Nuchter en afgewogen is het hoofdstuk over 'signalen herkennen' Vooral docenten lichamelijke oefening zouden hier kennis van moeten nemen. De schrijver waarschuwt gelukkig voor overdrijving.

Het boek wordt afgesloten met een overzicht van literatuur en adressen voor hulpverlening. Bij dit laatste zijn de instanties van reformatorische of vrijgemaakte kleur apart genoemd naast die van algemene signatuur.

Al met al vind ik dit een evenwichtig en praktisch boekje. Het zou in elke docentenbibliotheek moeten staan.

Drs. H.A. van Zetten.

VERGETEN WAT ACHTER IS, door Arend van Voorst. Uitg. J.J. Groen & Zn. Leiden. 139 pag. prijs f. 21, 50. (Groene Ankerreeks, volwassenen).

Johan Veldwijk is een jonge, ongehuwde predikant die zijn ambt als een zware last op zijn schouders voelt drukken. In zijn eerste gemeente ontmoet hij een jong meisje. Lies de Bruin. Er wordt over en weer dadelijk contact gevoeld, maar toch durft Johan Veldwijk niet door te stoten naar een nadere kennismaking. Hij schaamt zich voor zijn gevoelens. Als hij op een avond Lies met een andere jongeman ziet, krijgt zijn groeiende liefde bovendien een geweldige knak Hij meent ongeschikt te zijn voor het ambt en wil op de vlucht gaan. Zover komt het echter niet. De onvenwachte dood van de vader van Lies roept hem naar zijn gemeente terug. Maar zelfs als Lies als eenzame wees achterblijft en de gelegenheid ruimschoots aanwezig is haar zijn liefde te laten blijken, wijkt Johan hiervoor terug. Hij denkt dat hij ten diepste ook in het zoeken naar een levensgezellin zichzelf bedoelt. Het is een verhaal vol van melancholieke mijmeringen.

Hoewel het zinvolle mijmeringen zijn, heeft het wel tot gevolg dat het geheel nogal beschrijvend is met weinig dialogen. Dit komt de levendigheid van het verhaal niet ten goede.

De titel van het boek is goed gekozen. De hele strijd van de jonge dominee ligt vervat in deze woorden: "vergeten wat achter is". Door genade mag hij ten slotte zich ook van harte strekken naar hetgeen voor is.

M.H.K.-M.

EEN HARTEWENS VERVULD, door T. tvlateboer. Uitg. De Banier, Utrecht 55 pag. geïll. prijs f. 9, 75. Tweede druk.

Mary Jones is een eenvoudig meisje uit Wales van ongeveer tien jaar. Haar vader verdient de kost als wever en ook moeder helpt met spinnen en weven. Ondertussen vertelt vader Jones wel eens verhalen uit de Bijbel aan zijn dochtertje. Mary moet maar steeds over die mooie geschiedenissen nadenken en ze vraagt of ze ook mee naar de kerk mag waar de dominee nog meer van de Bijbel uitlegt. Die eerste kerkgang maakt een diepe indruk op Mary en hoewel ze nog niet veel van de preek begrijpt, blijft één zinsnede in haar jonge ziel haken: "Uw Woord is een Lamp voor mijn voet en een Licht op mijn pad". Een groot verlangen om te leren lezen en eenmaal een Bijbel te mogen bezitten neemt haar in beslag en vanaf dat ogenblik legt ze iedere cent en ieder dubbeltje opzij om voor een Bijbel te gaan sparen. Groot is Mary's blijdschap als er in een naburige plaats een school wordt geopend, zodat ze kan leren lezen. Met spanning zullen jongens en meisjes vanaf 9 jaar Mary volgen, als ze na zes jaar sparen eindelijk genoeg geld voor een Bijbel heeft en een lange tocht onderneemt om haar hartewens in vervulling te zien gaan. Weinig kan Mary vermoeden dat deze daad zulke verstrekkende gevolgen zal hebben voor geheel Engeland: het is de aanleiding tot de stichting van het Britse Bijbelgenootschap.

Een ontroerend en leerzaam verhaal voor onze kinderen, niet het minst omdat de feiten waar gebeurd zijn en het leven van de jonge Mary ieder tot jaloersheid zou moeten wekken.

M.H.K.-M

OM 'T EEUWIG WELBEHAGEN, door Arie Tuinman. Uitg. De Banier, Utrecht. 84 pag. prijs f. 12, 50.

De vijfde druk van dit boek ziet er aantrekkelijk uit. De titel is ontleend aan psalm 89 en dekt ook de inhoud van het boek. Duidelijk komt in het verhaal naar voren, dat Jan Derks ondanks zijn opstandig leven ten slotte het hardnekkige verzet moet opgeven, omdat de Heere Zijn Raad volvoert. De beschrijving van de gebeurtenissen en de karaktertekening komen op de tweede plaats. Over de lijn en de loop van het verhaal zouden best wat kritische opmerkingen te maken zijn, maar omdat het geheel van het boek doortrokken is van de ernst van het leven en het grote geluk dat Gods ware volk mag kennen, leze men het meer als stichtelijk boek dan ter ontspanning.

M.H.K.-M.

BART EN ZIJN HOND BUCKY, door W. van Zijtveld-Kampert. Uitg. De Banier, Utrecht. 62 pag. geïll. prijs f. 11, 50.

Bart is de koning te rijk als hij een leuke poedel krijgt, die bij zijn vriend Mark overcompleet is. Wat zal hij goed voor zijn hond Buckie zorgen! Hij wist niet dat er zoveel met een hond kon gebeuren: weglopen, zoekraken, vechten met een poes of met een andere hond, ziek worden. Behalve gezelligheid brengt zo'n dier best allerlei zorgjes mee. Maar het mooiste is toch wel als Bucky zijn verdwaalde baasje terugvindt! In 16 hoofdstukken wordt op een gezellige manier beschreven, wat Bart zoal met zijn hond Bucky meemaakt. Hoewel de omslag wel aardig is, zijn de illustraties wat minder geslaagd. Ook het lettertype is nogal klein, waardoor het boek wel wat aan aantrekkelijkheid inboet. Desondanks zullen jongens van 8-12 jaar zeker van dit boek genieten.

M.H.K.-M.

IN DE VOORZEIDE LEER, gesprekken over kerk en onderwijs, door L. Stilma, Meinema, 's- Gravenhage, 1989, 69 pag., prijs f. 16, 90.

De auteur heeft gesprekken gevoerd met verschillende mensen uit kerk en onderwijs, o.a. profdr. H. Berkhof, prof.dr L. Dasberg, ir. J. van der Graaf, drs. K. de Jong Ozn. e.a. Ook heeft hij wat literatuur bekeken die enig licht zou kunnen werpen op het christelijk onderwijs. Natuurlijk vallen bij een bespreking van het christelijk onderwijs direct de verschillen op. De auteur maakt hierbij een duidelijke keuze: in hoofdstuk zeven wordt de oecumenische school zeer posi­ tief benaderd, terwijl in hoofdstuk acht het reformatorisch onderwijs behandeld wordt op de Anne-van-der-Meiden-methode. En de christelijke school wordt niet bepaald door Gods Woord en de drie formulieren van enigheid, maar door "het voorbeeld van Christus, met de Bijbel als inspiratiebron" (pag. 67). De woorden waarmee de kinderen bekend moeten worden gemaakt zijn: vrede, gerechtigheid, heelheid van de schepping (pag. 35). Tevergeefs zoeken we naar woorden als zonde, ellende, bekering en wedergeboorte. Als deze ontbreken dreigt het christelijk onderwijs weg te zakken in humaniteit, vermengd met milieubewustheid. Het is goed dat er over identiteit gesproken en geschreven wordt. De inhoud van dit boekje stelde echter toch teleur.

Drs. A. Bloot.

KIEZEN VOOR LERAAR, door drs. J.K. Loman, Nelissen, Baarn, 1989, 78 pag., prijs f. 14, 90.

Dit boekje is verschenen in de PM Beroepsoriëntatie-reeks. Het geeft een zakelijk overzicht van aspecten van het leraarschap in het voortgezet onderwijs. Zo noemt de auteur de vele taken die een leraar heeft en worden diverse lesmodellen aangegeven en belemmeringen die kunnen optreden bij de uitvoering daarvan. Ook de schoolorganisatie en de plaats van de leraar daarbij komen aan de orde, alsmede de opleidingen voor leraar. De ontwikkelingen binnen het voortgezet onderwijs (o.a. basisvorming) worden niet vergeten.

Elk hoofdstuk wordt afgesloten met enkele verwerkingsopdrachten. Of deze ooit door iemand zullen worden gemaakt, wagen we te betwijfelen.

De schrijver heeft een goed beeld gegeven van wat de (toekomstige) docent te wachten staat. Als beroepsoriëntatie op het vak van leraar is dit boekje dan ook geslaagd. In het onderwijs zal het goed door docenten kunnen worden gebruikt.

Drs. A. Bloot

KIJK OP HET GEZIN, door M. Schalk-Meijering, De Banier, Utrecht, 1989, 112 pag., f. 22, 50.

Wie een kijk op het gezin wil hebben, zal vooral moeten luisteren. En de schrijfster heeft dat gedaan! Het boek is een neerslag geworden van gesprekken met mensen die op de ene of andere manier betrokken zijn bij (problemen in) de opvoeding. Zij hoorde van de vreugdevolle kanten van het gezin, ook als zo'n gezin in de ogen

van de wereld wel erg groot is (meer dan drie kinderen!). Zij hoorde ook van de problemen binnen gezinnen. En van het leed dat wordt aangedaan door eigen kerkmensen die vinden dat zo'n gezin toch wel erg groot is... Ze schrijft ook over de verwachtingstijd en dat dat soms een "periode van angstig alleen zijn" (pag. 15) kan zijn. De taak van ouders komt aan de orde ("Helaas zijn we in onze dagen steeds meer op weg naar een vaderloze samenleving", pag. 19). Bij vreugde wordt gewezen op dankbaarheid, bij moeiten naar Hem, Die mildelijk schenkt en niet verwijt.

Bijdragen van drs. E.F. Vergunst en ds. M.C. Tanis completeren de uitgave. Ook zijn nog diverse foto's opgenomen. We hopen dat veel ouders dit fijne boekje ter hand zullen nemen.

Drs. A. Bloot.

CHRISTELIJK GELOOFSOPVOEDING, EEN HANDREIKING, door dr. W, ter Horst, Kok, Kampen, 1989, 112 pag., f, 17, 90.

De schrijver (die zich hervormd 'zonder toevoegingen' noemt) heeft een handreiking willen geven aan "opvoeders die hun kinderen iets proberen mee te geven van het christelijk geloven" (pag. 10). Onde geloof verstaat hij "leven met de Heer, in de wereld" (pag. 16). Hij gaat er daarbij van uit dat een kind wel bereid is tot geloven als men als opvoeder maar juiste middelen aanreikt. Een ander uitgangspunt van hem is dat de tijden veranderd zijn en dat dus de opvoeding zich daarbij moet aanpassen. Zo is de gezagsverhouding gewijzigd en hij duidt dit als volgt aan: "Ook in de geloofsopvoeding kan niemand zich nog beroepen op gezag dat hij in zijn functie van opvoeder ontleent aan God of aan de keizer" (pag. 26). Hij legt zo meer accent op de veranderde tijden dan op het onveranderlijke Woord van God. Uiteraard heeft dit grote consequenties: '"De gewone (protestantse) kerkdienst is volkomen ongeschikt voor kinderen en jong volwassenen"" (pag. 50). Maar de auteur gaat nog verder: "Ik ben er op tegen dat kinderen schuldgevoelens worden aangepraat"" (pag. 71). Wie niet? Maar we hebben wel met onze kinderen te spreken over erfzonde en het schuldig staan voor God. In het boek komen we dit nergens tegen. Het verst gaat de auteur als hij de Heere Zelf als Almachtige ontkent. In een brief aan Janna, wier man ernstig ziek is, schrijft hij: '"De kanker en nog veel meer van dat soort ellende, hoort bij de chaos die Hij nog niet in de hand heeft"" (pag. 87). "Er zullen lezers zijn die de voorkeur geven aan andere woorden en zich ergeren aan de mijne" (pag. 20). Dat hebben we (alleen al aan het ""Heer"", maar er is meer te noemen) zeker gedaan, maar over zijn ideeën kunnen we nog minder enthousiast zijn. ""Geloofsopvoeding"' is op zichzelf natuurlijk al een verkeerde term. Het boek ligt qua uitgangspunten, visie op het Woord van God en opvoedingsmethoden niet in het verlengde van het reformatorisch belijden.

Drs. A. Bloot

WAT EEN SPANNENDE RIT WAS DAT, door Rik Valkenburg. Uitg. De Banier, Utrecht. 48 pag. géill. prijs f. 9, 75 derde druk.

Jan en Willy zijn twee buurkinderen. Ze mogen vaak meerijden met Kees, de chauffeur. Maar op een dag stappen ze per ongeluk in de verkeerde auto. Dat wordt een spannende rit! Hier en daar doet het verhaal wat oudenwets aan, maar dat heeft waarschijnlijk met het feit te maken dat het een derde druk betreft. Korte hoofdstukjes in een eenvoudige stijl maken het boekje gemakkelijk leesbaar voor de beoinnende lezertjes.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen