Boekbespreking

Werkboek Israël

Het doet weldadig aan eindelijk weer eens lesmateriaal in handen te hebben, dat uit eigen kring voortkonnt en professioneel is uitgegeven. Weliswaar is er veel meer eigen lesmateriaal in omloop en beschikbaar, maar op een of andere manier blijkt daar geen commerciële markt voor te bestaan. Ten diepste is dat

onbegrijpelijk. Uiteraard zijn er diverse redenen voor aan te voeren. Daarom willen we deze gelegenheid even aangrijpen om daar kort iets over te zeggen.

De redenen voor het nauwelijks van de grond komen van eigen lesmateriaal voor en door "eigen kring" zijn o.i. de volgende: - onvoldoende inzicht in de noodzaak ervan: "wanneer dat inzicht niet doorbreekt, betekent dat het einde van het reformatorisch ondenwijs binnen 25 jaar" (we citeren een veel schrijvende collega); het feit, dat we dit citaat hier opnemen houdt in, dat wij het daarmee eens zijn: men denke aan het recente OESOrapport, waarin kanttekeningen geplaatst zijn bij de noodzaak voor bijzonder onderwijs voor bijvoorbeeld scholen voor speciaal ondenwijs. Wanneer we niet meer te bieden hebben dan een "eigen" s.w.p., de "vrouw (of man)" voor de klas, dan zal dat In de toekomst onvoldoende blijken te zijn!

- kritiek op de inhoud en/of vormgeving: kritiek op de inhoud mag en moet, maar een wedervraag: is er geen kritiek op de geseculariseerde methoden - die massaal gebruikt worden - mogelijk? En dat geldt evenzeer de vormgeving. Toegegeven, veelkleurendruk wint het van drie-(steunkleur) of tweekleurendruk (zwartwit), maar de illustraties op zich moeten ook toonbaar blijven. Dat laatste is bijvoorbeeld de reden, waarom wij de - onzes inziens - beste aardrijkskundemethode voor de onderbouw niet hebben ingevoerd.

- oeverloze meningsverschillen: de vraag is of die zo zwaarwegend moeten zijn, dat we - op zich bruikbare - aanzetten moeten laten sneuvelen. In onze kringen wordt - terecht - hevig gefulmineerd tegen het individualiseringsproces, maar we zouden ons serieus moeten afvragen of wijzelf niet ernstig geïnfecteerd zijn met diezelfde geest...

Moeten we dan alles maar "voor zoete koek slikken". Allerminst! Nodig is een positief-kritische instelling. Dat betekent niet alleen kritiek leveren aan de zijlijn, maar proberen - door daadwerkelijke inzet - te komen tot adequaat lesmateriaal, dat bruikbaar is in de hele achterban. Dat vereist waarschijnlijk een professionelere aanpak. Bijvoorbeeld een team redacteuren, dat het

materiaal beoordeelt op didactische en ondenwijskundige aanpak en - uiteraard - het levensbeschouwelijk karakter. Daarnaast zouden er enkele mensen - gedeeltelijk - vrijgesteld moeten worden om dat lesmateriaal te vervaardigen. Ruimte voor een LGS (Lesmateriaal voor Gereformeerd Schoolonderwijs)?

Terzake. Bovengenoemd werkboek is een tweede - totaal herziene - druk van een eerdere uitgave. Deze uitgave is sterk bekort t.o.v. de vorige. Dat had te maken met de geringe afzet. "Men" vond de omvang te groot om het in te passen in het lesprogramma. Daarom is eerst een marktverkenning gehouden, alvorens deze uitgave verder vorm gegeven is.

Het bijzondere van het werkboek is dat het twee vakken probeert te integreren: godsdienst en aardrijkskunde. Die integratie is te onderscheiden op twee niveaus. Beide vakken zijn in één band ondergebracht.

maar belangrijker is dat in elk hoofdstuk - het ene sterker dan het andere - beide vakken aan bod (kunnen) komen. In de praktijk wordt er een werkverdeling tussen de vakken gemaakt. Het meest ideaal is de situatie, waarbij beide vakken tegelijkertijd uit dit boek werken.

Het werkboek bevat 8 lessen, die meer tijd kosten overigens dan 1 lesuur. De eerste twee ("Een stukje geschiedenis" en "De terugkeer"), les 6 ("Jeruzalem") en les 8 ("Israël, het volk van God") zijn vooral godsdienstlessen. De overige zijn vooral aardrijkskundelessen ("De kustvlakte en het gebergte", "El Chor, de Negev en het Overjordaanse", "Landschap - klimaat - landbouw" en "Israël nu").

De grote waarde van dit werkboek schuilt o.i. in twee gegevens: - vanuit de godsdienstlessen wordt zicht gegeven op de Bijbelse (en in het verlengde daarvan reformatorische) visie op Israël. Een ondenwerp, dat - nog steeds - heel actueel is; - vanuit de aardrijkskundelessen wordt zicht gegeven op de Bijbelse geschiedenissen: onder welke omstandigheden leefden de aartsvaders of hoe is het te verklaren, dat het bergland zo kaal is, enz.? Anders gezegd, dankzij dit boek kan men tal van Bijbelpassages veel beter begrijpen. Derhalve een absolute noodzaak.

Het boek is bedoeld voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Daar is het zondermeer geschikt voor, zij het dat het af en toe (bijvoorbeeld de visie op Israël) best "pittig" is. Gekozen is voor een grote afwisseling: vragen in de tekst zelf, die vragen om verwerking; vragen aan het eind van elk hoofdstuk, die bedoeld zijn als studie / repetitievragen en opdrachten, die een verdere verwerking en toepassing van inzicht bedoelen. In de stukken tekst zijn leesteksten opgenomen als illustratie. Niet altijd consequent vindt er een bronvermelding plaats. Mogelijk gebeurt dit in de docentenhandleiding, die hierbij zal verschijnen. De lay-out is prettig: een "rustige" bladspiegel. Het geheel is goed vormgegeven.

Uiteraard is er kritiek mogelijk. Door sterk in omvang te reduceren komen bepaalde onderdelen nogal summier aan de orde. Hier doet zich nadrukkelijk een keuzeprobleem voor. Het spanningsveld is een beknopt werk (zoals dit) dat gebruikt wordt, of een omvangrijk werk (zoals de vroegere editie) dat daardoor mensen afschrikt, want het "gewone lesprogramma moet toch afgewerkt worden"! Het zal duidelijk zijn, dat m.n. de laatste - overigens zeer veel gehoorde argumentatie - de nodige vraagtekens oproept, t^aar genoeg hierover. Een ander (detail)kritiekpunt vormen de verschillende soorten vragen. tVlen had dat kunnen ondervangen door een verschillende naam voor de verschillende vormen. Voorts had men die vragen duidelijker in de lay-out - d.m.v. een opschriftje - moeten laten uitkomen. In het "Voorwoord" worden die vragen wel als verschillend aangekondigd. De kaartjes over Jeruzalem geven aanleiding tot vragen, wanneer men die kaartjes combineert met de tekst (pag. 51, 52, 54 en 55). Op pag. 61 missen we de Westbank en de Gaza-strip in de opsomming van veroverde gebieden (juni-oorlog 1967). Op pag. 28 wordt naar een tekening verwezen, die niet opgenomen is (wel in de vorige editie). Zo zijn er nog enkele kleine details in de redactionele, typografische sfeer.

Samengevat: een bruikbaar boek over het land van de Bijbel, dat op geen enkele school - die reformatorisch wil heten - mag ontbreken! Een compliment voor schrijvers en uitgever!

N.a.v. WERKBOEK ISRAËL, door W.P. van Kempen en drs. H.G. Leertouwer (docenten aan de reformatorische scholengemeenschap Guido de Brés te Rotterdam). Uitg. Kok Educatief. Omvang: 80 pag. Prijs: t 14, 90.

M. Sinke.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen