Boeken

Themanummer Transparant (orgaan van VCH) over Verzuiling, jaargang 4, nummer 2 april 1993.

Als een recensie maar zo kort mag wezen als in DRS is het verleidelijk om het redactioneel van J.L. Krabbendam maar over te nemen. Die schrijft in de VCH-uitgave Transparant van april keurig in grote lijnen wat er in de artikelen van De Vries, Puchinger, Kennedy, Van der Streek e.a. aan bod komt. Maar dat zou niet bijster origineel zijn. Laat ik het daarom maar wat persoonlijke indrukken noteren, die bij mij boven kwamen bij het lezen van deze Transparant special over Verzuiling. In het algemeen zijn het lezenswaardige artikelen, artikelen die ons allen moeten raken. Het verzuilingsproces is immers een proces waar we als reformatorische groep (nolens volens? ) bij betrokken (geraakt) zijn. Een kort overzicht.

Puchinger relativeert in zijn artikel het begrip verzuiling ("nickname"). In principe zijn de geestesstromingen in de Republiek al zichtbaar. Aardig is ook zijn citeren van Lohman: "Wij zouden hier in Nederland nooit christelijke partijen hebben gekregen, indien de liberalen hier ten lande waarachtig liberaal geweest waren". De liberalen dus als oorzaak voor de verzuiling.

Prof. Blom, een eminent kenner van de verzuilingsprocessen, komt aan het woord middels een interview over zijn verzuilingsproject.

Daarnaast is er aandacht voor de twee "nieuwe" mini-zuiltjes (gereformeerd vrijgemaakt en reformatorisch) in een artikel van Massink, een verzuilingsonderzoek in Werkendam (Van Belzen) e.a.

Deze Transparant-special stelt m.i. te weinig expliciet (misschien nog het meest in het kommentaar van R. Kuyper over "Verzuiling en secularisatie") dat verzuiling emancipatie veronderstelt of in ieder geval dit effect heeft. En dat emancipatie ook het einde van de groep, met haar specifieke kenmerken, tot gevolg heeft. Nog niet lang geleden werd er vanuit politiek Den Haag gepleit voor de verzuiling van de islamieten in Nederland. Geef ze hun eigen scholen, hun eigen organisaties en hun moskeeën. Dat is de beste manier om de groep te laten emanciperen en vervolgens integreren in de Nederlandse samenleving, zodat ze als groep opgeheven zijn.

In het artikel van Massink over de vrijgemaakte en refo-zuil wordt ook wel even ingegaan op de toekomst van deze zuilen. Terecht wijst hij op de gevaren die deze zuilen bedreigen, zoals de verdeeldheid: aan de linkerkant de zuigkracht van de evangelisch gereformeerde zuil of aan de rechterkant van de behoudende subzuil. Daarnaast wijst hij op een m.i. zeer essentieel punt: het ontbreken van de geloofszekerheid, waarbij een verkeerde interpretatie en hantering van de verkiezingsleer deze zekerheid in de weg kan staan. "Het behoeft nauwelijks betoog dat het zoeken naar geloofszekerheid de missionaire drang niet bevordert", aldus Massink.

Hét grote gevaar noemt hij m.i. echter niet, namelijk dat verzuiling van een groep emancipatie van die groep betekent en dus opheffing van diezelfde groep tot gevolg heeft. Als de opheffing alleen betekent het opheffen van de sociale kaders en de verkokering van die groep, dan hoeven we daar niet zo bang voor te zijn.

De aandacht voor Jan Zwemer en zijn proefschrift heeft mij het meest getroffen in deze zeer lezenswaardige uitgave van de VCH. De recensie van Van der Schans op het proefschrift van Zwemer is uitermate boeien om te lezen. De resencie lijkt echter meer het karakter te dragen van een positiebepaling van Van der Schans zélf. Het proefschrift van Zwemer als schurkpaal, stapsteen... Van der Schans vraagt zich af wat iemand, die afscheid genomen heeft van de bevindelijk-gereformeerde stroming, beweegt zo minutieus deze groep te onderzoeken. Misschien is deze studie wel aan te duiden als een (nogal omslachtige) legitimatie van dat afscheid, hoe de buitenwacht dan ook over die legitimatie mag oordelen. Het valt immers niet te ontkennen dat velen de verkokering van de zuil, waarin o.a. organisatie en sociaal prestige het belangrijkst lijken te zijn, zullen aangrijpen of aangegrepen hebben om deze zuil te verlaten. Zo stelt Van der Schans m.i. terecht vast: "Er vindt een vaak geesteloze canonisering van de eigen kleine traditie plaats wanneer de diepgeestelijk zaak van de bevinding wordt gemeten aan uiterlijkheden. Zo worden tradities tot fossielen".

Los van alle technische gegevens rondom zuil en verzuiling komt vooral in het artikel van Van der Schans de gevaren van de verzuiling om de hoek kijken. We zijn geroepen tot verantwoording, niet tot het kneuterig bij elkaar zitten in eigen kring en bevestigend elkaar toeknikken, of, om de woorden van Velema te citeren: "Nooit en te nimmer mag de verzuiling leiden tot het verloren gaan van het besef dat gelovigen en niet-gelovigen op wezenlijke punten niet alleen met elkaar te maken hebben, maar zelfs op elkaar aangewezen zijn".

R. Toes.

W. van Zijtveld-Kampert "Vertrek zonder afscheid". Uitg. J.J. Groen en Zn. Leiden 1993, 190 blz. ƒ 24, 50

Voor de vijfde maal verschijnt een roman van deze schrijfster in de Groene Ankerreeks. Dit keer handelt het verhaal over dementie. De schrijfster laat zien welke moeilijkheden in het leven van Willemien Beckers overwonnen moeten worden om tot een aanvaarding te komen van deze verandering in het gezinsleven, ze leeft samen met haar man Martin naar het moment van pensioen toe, wanneer het proces van dementie begint. Dwars door alle opstand en vragen heen ervaart ze, dat er Eén is, die haar leven leidt.

vN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen