‘Burgerschapsvorming grijpt steeds meer in in het persoonlijk leven van mensen.’

Wim Büdgen, die als voorzitter van de centrale directie een persoonlijke overweging uitspreekt, gaat nog niet rechtstreeks op het thema van de dag in. Hij schetst vooral de context: veranderende machtsverhoudingen in Nederland, een andere invulling van het begrip democratie, en de intolerantie van de toleranten die steeds minder ruimte laat voor het christelijk onderwijs.
Vervolgens vraagt hij zich af hoe we daar als orthodoxe christenen op reageren. Hij constateert in veel gevallen een houding van onzekerheid en een zich terugtrekken in het isolement, maar die houding acht hij niet juist. Dat leidt teveel tot het bevechten van fronten in eigen kring. Hij stelt vragendenwijs: ‘Zijn we niet gaan bouwen op de zekerheden van christelijk Nederland? Daarmee zijn we het besef van pelgrimage kwijtgeraakt – en dan is ons perspectief niet meer in orde.’

Kritisch-democratisch burgerschap
Hoofdspreker op de studiedag is prof. dr. W.M.M.H. Veugelers, hoogleraar aan de universiteit voor Humanistiek. Hij wil vooral schetsen waar het bij burgerschapsvorming om gaat, welke eisen de overheid op dat gebied stelt en waar de scholen het thema aan de orde kunnen stellen. Voor de kritische luisteraar worden zijn woorden opvallend als hij spreekt over de verdieping van het begrip burgerschap. Daarmee heeft het begrip niet alleen een politieke invulling, maar ook een culturele, en heeft het bijvoorbeeld alles te maken met de omgang in het publieke domein. ‘Burgerschapsvorming grijpt dus steeds meer in in het persoonlijk leven van mensen’, is zijn conclusie. Verschillende mensen in de zaal fronsen hun wenkbrauwen: ‘Zie je wel!’
De leerkrachten die menen dat de overheid met burgerschapskunde weer wat extra werk bij de scholen op het bordje legt, weerspreekt Veugelers. ‘Je moet blij zijn dat de overheid zoveel vertrouwen in het onderwijs heeft. Zie dit als een waardering voor het docentschap’, bindt hij de aanwezigen op het hart. De zaal kijkt stoïcijns.
Er komt wel wat beweging als de spreker vertelt dat het Wartburg College voor het kritisch-democratisch burgerschap gekozen heeft. Dat verbaast blijkbaar verschillende mensen – die de nota die vooraf verspreid was blijkbaar niet gelezen hadden. Je ziet ze denken: was aanpassingsgericht burgerschap niet beter geweest voor onze school? Het is duidelijk dat er op het Wartburg College na deze dag nog verder gepraat moet worden.

Twee rijken, één Koning
Ds. C. van Duijn, hervormd predikant in Gouda, benadert het thema burgerschap vanuit de Schrift. Hij constateert dat er rond burgerschapsvorming in christelijke kring nogal eens gesproken wordt over ‘burgers van twee rijken’, maar hij plaatst daar een waarschuwing bij: ‘Laten het vooral geen twee rijken worden die los van elkaar komen te staan. Het mogen dan twee rijken zijn - er is maar één Koning’. Ook in het ‘aardse rijk’ kunnen we volgens de spreker alleen leven door Christus.
Hij citeert uit de nota burgerschapsvorming van het Wartburg College, waarin gezegd wordt dat het de bedoeling is de leerling ‘toe te rusten om, vanuit een zich eigen gemaakte reformatorisch identiteit, in de samenleving open, zelfstandig en actief op te treden’. Ds. Van Duijn: ‘Ik hoop dat die identiteit gelijk staat aan het kennen van Christus, waarbij het zowel gaat om de geestelijke eenheid als om het getuigen in het publiek.’ Even later stelt hij: ‘We kunnen ons in deze tijd niet meer verschuilen achter de entourage, het komt op je hart aan!’

Wantrouwen richting overheid
Publicist Bart Jan Spruyt, sinds dit cursusjaar als docent maatschappijleer werkzaam op het Wartburg College, benadert het thema burgerschapsvorming weer op een andere manier kritisch. Zijn soms wat cynische grapjes gaan er bij een deel van het publiek goed in. Hij vermoedt addertjes onder het democratische gras en laat het woord staatsopvoeding vallen. Anders dan professor Veugelers wantrouwt hij de overheid, zeker als die het onderwijs gebruikt als een bijzondere vorm van sociale controle. In zijn visie gaat het in het onderwijs niet om het bereiken van maatschappelijk gewenste doelen, zoals diversiteit, maar vooral om persoonlijkheidsvorming: vorming van karakters en gewetens. Als ook hij de Bijbel citeert, legt hij de nadruk op Filippenzen 3: Maar onze wandel (burgerschap of burgerrecht) is in de hemelen. En daarmee lijkt hij als het om burgerschap gaat een andere positie te kiezen dan de voorgaande spreker.

Politiek debat
Na een workshopronde en de lunch is het tijd voor een politiek debat. Drie kamerleden zijn uitgenodigd: Jasper van Dijk (SP), Bas van der Vlies (SGP) en Jan de Vries (CDA), maar hier is de sneeuw weer spelbreker. Jasper van Dijk is wel onderweg, maar nog niet gearriveerd – en dat terwijl hij natuurlijk de smaakmaker van het debat moet zijn.
De zaal ziet aanschouwelijk voor zich wat er gebeurt als de gemeenschappelijke vijand wegvalt: mensen die dicht(er) bij elkaar staan, gaan elkaar bestrijden. Dat gebeurt bijvoorbeeld als CDA-er De Vries constateert dat sommige politieke partijen de grondwet ondergraven, wat hij verduidelijkt door te wijzen op de manier waarop de SGP omgaat met de vrijheid van godsdienst.
Voor SGP-leider Van der Vlies is het geen eenvoudige thuiswedstrijd. Hij moet bijvoorbeeld uitleggen hoe zijn partij het afleggen van de eed op de grondwet kan combineren met een tegenstem voor grondverkoop om een moskee te bouwen. Eerst lijkt hij wat slagen om de arm te houden, maar dan komt het er toch klip en klaar uit: ‘Wij staan zeer gereserveerd tegen het bouwen van afgodstempels, maar wet is wet: iedereen wordt gelijk behandeld, ook als het bijvoorbeeld om een moslimschool gaat.’

Scherpe fronten
Dan klinkt er applaus: SP-er Van Dijk betreedt de zaal. Niet vaak zal iemand met dergelijke opvattingen met applaus ontvangen zijn in het reformatorisch onderwijs. In het staartje van het debat blijkt hoe scherp de verhoudingen in Nederland zijn komen te liggen. Hij herhaalt wat eerder op dezelfde locatie zijn ‘mantra’ genoemd is: ‘Het onderwijs wordt door de overheid georganiseerd en met belastinggeld betaald, dus moeten alle scholen in toelatings- en benoemingsbeleid algemeen toegankelijk zijn.’
Het liefst ziet Van Dijk één openbare school die voor iedereen toegankelijk is. Bij de invoering daarvan kan er eventueel tijdelijk een uitzondering gemaakt worden voor scholen als het Wartburg College. ‘Uitstel van executie, dus?’ vraagt de debatleider. Het antwoord is duidelijk: ‘Ja!’
In het kader van het dagthema verwijst hij naar de integratie. ‘Laten andersoortige leerlingen van uw mooie school gebruik maken.’ Volgens Van der Vlies is in de nota burgerschapsvorming van het Wartburg College duidelijk te zien dat de school over integratie nadenkt. ‘Was elke school er maar zo mee bezig!’, spreekt hij met stemverheffing. En De Vries vult aan: ‘Dat moet ook Van Dijk te denken geven.’ De fronten zijn duidelijk weer anders komen te liggen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen