Astrid Boon pleit voor Schrijfstraffen

In het Grand Café van Amsterdam Centraal installeren wij ons voor een interview met Astrid Boon. Op deze prachtige locatie, de voormalige wachtkamer der eerste klasse, ontmoeten wij een vrouw die met veel enthousiasme en deskundigheid vertelt over haar ervaringen met vastgelopen kinderen in het voortgezet onderwijs. En welke maatregelen wij – docenten en schoolleiders - moeten nemen om te zorgen voor een goed en veilig leefklimaat waarin kinderen kunnen doen waarvoor ze naar school gaan: leren!

Op alle scholen in het voortgezet onderwijs doen zich in meer of mindere mate problemen voor met jongeren. Hoe komt dat eigenlijk? Zijn pubers zich meer gaan misdragen of kan de docent niet meer omgaan met ordeproblemen? Welke straffen gebruikt een docent? De tijd van strafwerk ligt ver achter ons, maar Astrid Boon pleit juist voor het (her)invoeren van schrijfstrafwerk. ’Inderdaad, het staat haaks op progressief denken over opvoeding, maar we plukken nu wel de wrange vruchten van die opvoeding. En daar vraag ik aandacht voor. Door het invoeren van schrijfstraffen zal het ordeprobleem afnemen en zullen de studie-resultaten toenemen.’

Niet allemaal gedragsproblemen

Astrid krijgt op haar spreekuur kinderen die zich niet goed gedragen in de klas. Kinderen die regelmatig uit de les worden gestuurd. Maar zijn dat allemaal kinderen met een gedragsprobleem? Astrid: ‘Vaak krijg ik kinderen waar al veel mee gepraat is. Als dat niet helpt denken docenten meestal dat deze kinderen gedragsproblemen hebben. En dat is maar de vraag. Wat zou er gebeuren met die kinderen als je ophoudt met al dat gepraat en ze gewoon aanpakt? Dat wil zeggen dat je consequenties verbindt aan norm overschrijdend gedrag, waardoor die kinderen hun eigen gedrag aanpassen. Scholen zijn daar niet meer zo goed in. Er worden te vaak therapeutische gesprekken gevoerd met leerlingen die geen stoornis hebben.’

‘Er kwam een tijd dat het modern werd om een dialoog met de kinderen aan te gaan. We dachten dat je meer op gelijke voet met de leerling moest staan. Je moest in samenspraak komen tot afspraken.

En daarbij hoopten we dan in te spelen op de intrinsieke motivatie van de puber om zich morgen en overmorgen aan de gisteren gemaakte afspraken te houden. Let wel, we hebben het hier over beteugeling van dwars puberaal gedrag. We onderschatten echter de enorme impulsen waaronder onze pubers gebukt gaan. Natuurlijk zijn kinderen het met je eens als je ze wijst op hun foute gedrag en vinden ze ook dat het niet meer mag gebeuren. Maar pubers zijn dat de volgende keer gewoon vergeten!’

Geen straf

Astrid vervolgt: ‘Op een gegeven moment zijn we straffen en sancties een depressieve manier van omgaan met kinderen gaan vinden. Straffen betekende dat je kinderen “africhtte”. We gingen dat stuk van de pedagogiek, dat een deel van het pedagogisch handelen is, in diskrediet brengen.

We vonden dat we alleen positief moesten stimuleren, dat was progressief. We gingen uit van een positief mensbeeld waarbij kinderen vanuit hun intrinsieke motivatie, bij een goede uitleg, deden wat de volwassenen van belang vonden.’

‘We weten niet meer hoe we negatieve consequenties moeten verbinden aan ongewenst normoverschrijdend gedrag. Daardoor leren kinderen niet hun negatieve gedrag te wijzigen. Wat je nu ziet is dat docenten een kind de klas uitsturen, een gesprekje houden en dan denken dat de leerling de volgende keer de regel van de docent niet meer zal overtreden.

Uit onderzoeken blijkt dat een leerling het praten niet ziet als straf, maar als een beloning. Hij krijgt aandacht middels een gesprek waarin hij moet beloven het niet meer te doen. Dit werkt bij sommige kinderen wel, maar niet bij kinderen die iets doen vanuit een impuls, zoals een pen afpakken, een stomp uitdelen of stoeien in de klas. Als deze kinderen wisten dat er een écht vervelende sanctie op dit gedrag volgt, zouden ze veel sneller geneigd zich aan gedragsregels te houden. Nu volgt er hooguit een gesprek, waarbij kinderen om er vanaf te zijn beloven zich de volgende keer goed te gedragen. Maar: dat kunnen ze vaak helemaal niet.’

Hoe straf je?

Wat heb je nodig op een school om een sfeer van orde en gezag te scheppen? Aan welke voorwaarden moet de school dan voldoen? Astrid Boon: ‘De meeste scholen hebben een aantal gedragsregels.

Bijvoorbeeld: We gaan respectvol met elkaar om, we storen elkaar niet tijdens de les, enzovoort. Met een klas moet je dit soort regels bespreken. Vraag aan de leerlingen wat daarmee bedoeld wordt. Vraag of zij voorbeelden kunnen geven van onrespectvol gedrag en respectvol gedrag. De regels kun je dus heel concreet invullen. Ook bespreek je hoe je nare dingen kunt laten stoppen. Dus niet roepen: “Hou op idioot”, maar “Ik wil dat je hiermee ophoudt”. Die afspraken zet je bijvoorbeeld op de achterzijde van het blad met een toelichting.’

‘Dan bespreek je met de leerlingen ook de sancties die er staan op het niet nakomen van de afspraken op de volgende manier: “Soms vergeet je een regel, wat zullen we afspreken als je de regel overtreedt?” Dan leg je uit waarom het vervelend is dat die regel is overtreden en dat je daarom de regel 10, 20 of misschien wel 50 keer laat overschrijven, zodat de leerling die regel niet meer vergeet. Dus regels opstellen en ook maatregelen nemen als de regels niet worden gehouden. Dat hoort bij elkaar, daar ontkom je niet aan.’

Schroom voor straffen

Maar elke docent geeft toch straf? Astrid Boon is daar niet van overtuigd. ‘In ieder geval maakt de straf niet genoeg indruk op de leerlingen, anders zouden zij zich er wel aan houden. Docenten hebben een schroom om een straf op te leggen als een regel overtreden wordt. Omdat dat niet gebeurt, krijg je steeds meer overtredingen. En omdat er steeds meer overtredingen zijn, wordt de norm steeds vager.’

‘Naast het handhaven van de regels in de klas, is het ook belangrijk dat de docent door zijn omgeving hierin gesteund wordt. Te vaak wordt het handhaven van de orde door de schoolleiding op het bordje van de docent gelegd. En dat is jammer.

Docenten kunnen elkaar juist helpen en moeten elkaar hierin steunen. Ze mogen zich er niet vanaf maken met ”ik hoef die sanctie niet toe te passen, want bij mij luisteren de leerlingen toch wel”. Ze moeten solidair zijn met hun niet ervaren collega’s. De schoolleiding zou het houden van orde en het toepassen van strafmaatregels tijdens functioneringsgesprekken aan de orde moeten stellen. Docenten die daarbij hulp nodig hebben, moeten daarin worden gecoacht.‘

Schade door niet straffen

‘In mijn boek Straf/Regels heb ik vooral aan willen geven dat je juist door niet meteen te grijpen naar zware straffen - zoals het uit de les sturen en schorsen - kinderen en docenten helpt. Voor docenten is het zo vermoeiend om elke keer een gesprek te houden met leerlingen die of hun boeken zijn vergeten of te laat in de les komen. Door schrijfstraffen houd je als docent veel langer grip op je leerlingen.

Leerlingen vinden een schrijfstraf ook vervelend genoeg om te stoppen met hun grensoverschrijdend gedrag. Dat bleek onder meer uit een onderzoek dat werd uitgevoerd onder 900 studenten’.

Astrid: ‘Na de kerst worden zoveel leerlingen geschorst en dat levert schade voor op die kinderen. Zij missen dan zoveel lessen. Houdt ze bij je, leg ze een vrijetijdsrovende straf op waarbij ze stilstaan bij hun eigen gedrag, liefst in samenspel met de ouders (laat het strafwerk thuis ondertekenen). Zo vermindert het vervelende gedrag en ze hoeven geen lessen te missen.’

‘Ik kom op voor de kinderen die lijden onder al die chaotische lessen, voor de docent die niet toekomt aan lesgeven door de ordeverstoringen en ook voor de leerling die er telkens uitgestuurd wordt en daardoor lessen mist en onvoldoendes haalt.’

Rol van de ouders

Astrid Boon. ‘Ik adviseer scholen om bij inschrijving ouders te attenderen op de regels van de school. Dat de school schrijfstraffen hanteert bij normoverschrijdend gedrag en van ouders verlangd wordt dat zij de schrijfstraf ondertekenen. Juist als het niet goed gaat met een kind is gezamenlijke verantwoordelijkheid van school en ouders van groot belang.

Opleiding

Teveel beginnende docenten krijgen het verwijt geen goede uitdagende lessen te geven en daarom ordeproblemen te hebben. ’Onterecht’, vindt Astrid. ’Opleidingen moeten, naast grondige vakkennis, docenten ook leren welke ordehandhavingtechnieken gebruikt kunnen worden. Straffen is - net als belonen - een integraal onderdeel van de opvoeding van kinderen. Je kunt niet zonder. We willen zo graag belonen, maar als je prijzenswaardig gedrag afdwingt kun je zoveel te meer belonen.’

Personalia:

Drs. Astrid Boon is orthopedagoog. Na haar studie begeleidde ze jongeren die op school waren vastgelopen. Eerst extern, later op de scholen voor voortgezet onderwijs, zodat er meer preventief kon worden gehandeld. Naast begeleider was Astrid Boon ook extern vertrouwenspersoon op een tiental scholen rond Amsterdam. Nu werkt ze nog op vier scholen en heeft ze ondertussen twee boeken geschreven over haar ervaringen met pubers en hun docenten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen