Yes, we hebben weer sevo!

Materialen genoeg?

Het lijkt alsof er materialen genoeg zijn. De laatste tien jaar is er veel verschenen over seksuele en relationele vorming bij kinderen en jongeren. Op de website www.seksuelevorming.nl hebben de Rutgers Nisso Groep en CPS Onderwijsontwikkeling het beschikbare materiaal op een rij gezet voor leerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs. Zomaar wat titels zijn: Seks op internet, 100 vragen over homoseksualiteit en Lang leve de liefde. Je kunt eenvoudig zoeken in de thema’s en zien welke aandachtpunten belangrijk zijn bij welke leeftijdsgroep. De thema’s die in de materialen naar voren komen zijn lichamelijke en emotionele seksuele ontwikkeling, voortplanting, weerbaarheid, relaties, seksualiteit en veilige seks. Ook in Wonderlijk gemaakt komen al deze thema’s terug, behalve de laatste. Zo belanden we direct bij het punt dat christelijke scholen niet altijd uit de voeten kunnen met bestaande materialen. Hoewel er veel voor handen lijkt, is lang niet alles direct bruikbaar voor lesgeven vanuit christelijke uitgangspunten.

Verschillen in visie op seksuele vorming

De materialen op de website zijn net als de methode Wonderlijk gemaakt gericht op seksuele vorming in plaats van seksuele voorlichting. In de uitgangspunten zien we een aantal overeenkomsten, maar ook grote verschillen.

‘Seksuele vorming is meer dan voorlichting. Het gaat niet alleen om informatieoverdracht, maar ook om meningsvorming en het aanleren van vaardigheden.’

De meeste punten komen overeen, zoals de positieve insteek, de meerdere dimensies van seksualiteit en de aandacht voor emotionele aspecten en respect. De verschillen moeten we echter ook noemen. Zo komen de punten 10 tot 12 op de website (zie kader) niet als doelen voor in Wonderlijk gemaakt. Een belangrijke lijn in Wonderlijk gemaakt is juist verwondering richting de Schepper, en Gods woord wordt als uitgangspunt genomen. Daarnaast heeft Wonderlijk gemaakt veel aandacht voor weerbaarheid en het ontwikkelen van zelfvertrouwen. Daarbij is het bieden van een tegengeluid tegen de normen van onze maatschappij een expliciet doel. In de Bijbelse en pedagogische visie van Wonderlijk gemaakt wordt seksuele vorming ingebed in het geheel van christelijke opvoeding.

Methodes vergeleken

Ronduit christelijke methodes voor seksuele vorming bestaan er vrijwel niet. Wonderlijk gemaakt is zover bekend de enige in zijn soort. Toch zijn er wel andere methodes die gericht zijn op basisschoolkinderen, zoals de lessenserie Relaties en seksualiteit van Sanderijn van der Doef. Beide methodes, Wonderlijk gemaakt en Relaties en seksualiteit, bieden naast een pakket van lessen ook aandachtspunten voor de aanpak in de school en voor gesprekken met ouders. In Relaties en seksualiteit is zelfs een opzet voor een ouderavond, inclusief mogelijke stellingen, opgenomen.

In beide methodes sluiten de lessen aan bij de ontwikkeling van kinderen, maar daarbij worden wel andere keuzes gemaakt. In Relaties & seksualiteit worden kinderen in de onderbouw bijvoorbeeld al gestimuleerd om na te gaan welke plekjes op hun lichaam lekker voelen. In de middenbouw is er aandacht voor geslachtsgemeenschap. In Wonderlijk gemaakt wordt dat bewaard voor de hoogste klassen. In eerdere klassen wordt de leerkracht wel gestimuleerd om eerlijke antwoorden te geven op vragen van kinderen hierover. Relaties en seksualiteit is verdeeld in drie katernen voor onder-, midden- en bovenbouw. De katernen staan vol met korte creatieve lesideeën, die gemakkelijk in de lespraktijk in te passen zijn. Door de brede opzet kan iedere leerkracht kiezen wat hij ermee doet. Handig is ook het planningsformulier waarmee aan de volgende leerkracht wordt doorgegeven wat er dat jaar aan seksuele vorming gedaan is.

Wonderlijk gemaakt heeft een vastere opbouw met een compleet lespakket voor elke groep. Maar er worden ook handreikingen gedaan voor een thematische aanpak voor leerkrachten die liever geen voorgekauwde lessen gebruiken. Natuurlijk is ook de uitgebreid beschreven christelijke visie uniek voor Wonderlijk gemaakt. Deze komt steeds terug in de lessen door middel van bijbelverwijzingen en liedsuggesties.

Weloverwogen kiezen

Concluderend zien we dat er veel materialen bestaan, maar dat lang niet alles overeenkomt met een christelijke visie. Dit artikel en de informatie op seksuelevorming.nl kunnen gebruikt worden om een weloverwogen keuze te maken voor het vormgeven aan de verantwoordelijkheid om (jonge) kinderen te vormen op het gebied van relaties en seksualiteit.

‘Waarom verdrinkt de baby niet in het vruchtwater?’
‘Dit was echt leuk en interessant, want het gaat gewoon over je eigen lijf of dat van een meissie’ (leerlingen uit groep 7).

Uitgangspunten www.seksuelevorming.nl

1. Seksualiteit is een positief en geïntegreerd onderdeel van het leven.
2. Seksualiteit heeft niet alleen fysieke, maar ook ethische, religieuze, morele, sociale en psychologische dimensies.
3. Iedereen, jong of oud, met of zonder lichamelijke of geestelijke beperking, heeft seksuele gevoelens.
4. Onderkenning van de internationale seksuele en reproductieve rechten.
5. Erkenning van de seksualiteit van jongeren.
6. Respectvolle omgang met beide seksen en sekseverschillen.
7. Vrijheid voor en erkenning van eigen opvattingen, ideeën en leefstijlen betreffende seksualiteit.

Seksuele vorming:

8. Is een continu proces dat aansluit bij de verschillende fases van de seksuele ontwikkeling van mensen.
9. Is gericht op fysieke en emotionele seksuele veranderingen van baby tot volwassenheid en individuele verschillen.
10. Is gericht op preventie van ongewenste zwangerschap en abortus.
11. Is gericht op preventie van besmetting met SOA of het HIV-virus.
12. Is gericht op preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag, seksuele exploitatie of dwang.
13. Stimuleert een positieve houding ten opzichte van het zoeken naar meer informatie en/of hulp.
14. Geeft ruimte aan de inbreng van jongeren zelf.

Uitgangspunten Wonderlijk gemaakt

1. De prachtige manier waarop God mensen geschapen heeft, wekt tot verwondering.
2. Vanuit de Bijbel zien we seksualiteit als gave van God binnen een duurzame huwelijksrelatie van man en vrouw.
3. Seksuele ontwikkeling is onderdeel van de lichamelijke groei en totale ontwikkeling van kinderen en is daarom een vanzelfsprekend onderwerp.
4. Begeleiding bij ontluikende seksualiteit vergt bijzondere aandacht en zorgvuldigheid, omdat ook emotionele aspecten een grote rol spelen.
5. Zelfvertrouwen, vertrouwen in an deren en weerbaar gedrag liggen aan de basis van gezonde relaties en seksualiteitsbeleving.
6. Kinderen moet weerbaarheid geleerd worden om juist te kunnen handelen in bedreigende situaties.
7. Het is nodig tegengeluid te bieden tegen het moderne levensgevoel van seks als consumptieartikel.

Reacties van leerkrachten

‘Je merkt dat kinderen visueel zijn ingesteld, zo maakte de tekening van een baby ‘op z’n kop’ in de baarmoeder veel indruk.’ (groep 2).

‘Wat ze vooral bijblijft? Dat God de mens uniek geschapen heeft, het gevoel dat ze er mogen zijn zoals ze gemaakt zijn! (groep 7).

‘Les over schuttingtaal was heel verhelderend voor kinderen, de leerlingen waren duidelijk geschokt door de betekenis van bepaalde woorden.’ (groep 7).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen