’Kunst opent mensen de ogen’

Wat is Kunst?

Winnie Verbeek is docent Beelden Vorming op Driestar Hogeschool. Handenarbeid, tekenen en techniek zijn belangrijke onderdelen van haar vak. Daarnaast geeft zij kunstgeschiedenis en werkt ze mee aan de ontwikkeling van exemplarisch onderwijs.

Op de vraag hoe zij het begrip kunst zou willen omschrijven, geeft ze het volgende antwoord: ’Je komt er nooit helemaal uit. In het woord kunst zit “kunde”, vaardigheid. Je vak beheersen. Naast kundigheid is er ook creativiteit. Juist bij kunst kan een vondst net zo krachtig zijn als heel hard werken. Daarnaast vind ik de wereld vanuit een ander oogpunt bekijken en dat aan anderen laten zien belangrijk in de kunst. Het is de taak van de kunstenaar om mensen met een nieuwe, verrassende blik te laten kijken. Kunst heeft ook iets speels. Alles wat nuttig is, is geen kunst. Het kan wel design zijn, maar dat is in mijn ogen geen kunst.’

Hoe kijkt Winnie naar onze beroemde schilder Rembrandt? ’Rembrandt was in zijn tijd enorm vernieuwend. De intense manier waarop hij het hoogtepunt in zijn schilderijen weet te vangen is fenomenaal. Hij betrekt ook de toeschouwer daarin. Zijn etsen zijn ook prachtig, daarin zie je ook zijn ambachtelijkheid. In drie lijnen zet hij een hondje neer.’

Een andere naam valt: Picasso. ‘Die is aan de ene kant zo ontzettend onbegrepen. Aan de andere kant kan Picasso zo ontzettend raak schilderen, zo confronterend iets neerzetten. Hij schudt aan ons beeld van kunst. Hij is niet toegankelijk, maar als je hem wilt ontmoeten zie je de unieke vaardigheid die ons dingen laat zien die je ervoor niet zag.’ Winnie geeft als voorbeeld het schilderij “De huilende vrouw”. Die vrouw huilt niet, die krijt. Daar spatten de tranen vanaf. Het is zo intrigerend. In eerste instantie vind je het lelijk als je het ziet, maar als je erover nadenkt voel je: dit is verdriet, er kan niet meer verdriet zijn als wat Picasso hier uitbeeldt. Zo intens, zo hoekig.’

Docent beeldende vorming

Na de PABO-opleiding wilde Winnie meteen door naar de kunstacademie. Zij was zó geraakt door de lessen van Tijs Huisman. ‘Mijn ouders waren daar niet zo voor. Ze waren toch wel bang voor de wereld waarin ik dan terecht zou komen. Zodoende ben ik begonnen in de onderbouw van de basisschool. Tijdens de drie jaar dat ik daar werkte, kwam ik erachter dat ik het geweldig vond met kinderen te werken, Maar ik had veel moeite met de “dwang” van het schoolsysteem. Ik realiseerde me dat ik niet goed zat. Ik moest een plek zoeken waar ik de kinderen veel meer op hun eigen niveau kon benaderen. Een plek zonder cijfers. En bij handenarbeid en tekenen is dat veel meer het geval. Beeldende vorming heeft ook te maken met het evenwicht van het kind: niet alleen het hoofd, maar ook met hun hart en handen.’

Hiermee geeft Winnie aan dat ze de kinderen wil zien zoals God ze geschapen heeft. Als unieke schepselen. Ieder kind werkt op zijn eigen niveau. Dat betekent niet dat er niet hard gewerkt wordt. ‘Ik kan niet tegen luie studenten. Studenten die wel kunnen, maar niets doen, krijgen bij mij een onvoldoende. Je moet leren en groeien op jouw niveau. Als je goed bent, moet je beter worden. Het mooie van mijn vak vind ik dat ik een leerling ook kan belonen voor zijn inzet. Het gaat niet alleen om het eindresultaat, maar om je inzet.’

Academie

Winnie ging naar de Academie voor Beeldende Vorming. Dat is een vierjarige opleiding voor leraren. Op de Academie werd veel aandacht besteed aan de basis. ‘We hadden bijvoorbeeld een dagdeel schilderen, portrettekenen, stilleven tekenen, beeldhouwen en keramiek. Pas in het derde en vierde jaar kon je specialiseren. Beeldhouwen werd mijn specialisatie.’

Nu is Winnie bezig met de studie Kunstwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Een logisch vervolg’, vindt Winnie. ‘Bij Tijs leerde ik vooral de praktische kanten, op de Academie kreeg ik ook theoretische vakken. Dat maakten dat ik me er meer in wilde verdiepen.’ Welke periode is favoriet? ‘Dat kan ik zo niet zeggen. Er zijn zoveel interessante stromingen en gebieden. Ik heb me gespecialiseerd in de Gouden Eeuw, maar bij die keuze speelde ook de kwaliteit van de docenten een rol. De Middeleeuwen zijn boeiend om hun religieuze kunst, daarnaast is moderne kunst ook razend interessant.’

Moderne kunst

Hoe kijken de studenten van Winnie aan tegen moderne kunst? ‘Om moderne kunst te leren waarderen heb je handvatten nodig. Je moet andere manieren van kijken aangereikt krijgen om moderne kunst te leren zien en waarderen. Je moet leren je eigen oordeel los te laten. Wat ik zelf vaak doe is uitleggen wat ik zie. Dan zien studenten dát in ieder geval. Vaak kijken mensen realistisch. En op grond van die realistische blik wordt kunst beoordeeld. Maar er zijn zoveel meer manieren om een werk te beoordelen.’

‘Je verdiepen in de kunstgeschiedenis is een goed hulpmiddel om kunst te beoordelen. Tijdens mijn lessen belicht ik de achtergrond van de kunstenaar. Ik vergelijk het ook wel met ontmoetingen. Als twee mensen elkaar ontmoeten kunnen ze elkaar afwijzen op een eerste blik. Maar als ze met elkaar in gesprek gaan, blijken ze elkaar aardig te vinden. Je moet ook kunst willen ontmoeten en daar de tijd voor nemen. Onze studenten zijn vaak vooringenomen. Ze hebben een eigen beeld in hun hoofd bij ‘mooi.’ Maar wat is mooi? Soms is kunst niet aanspreekbaar. Dat maakt het lastig voor studenten, je hebt dan geen grip meer. Daarom spreekt realistische kunst meer aan, dat is hanteerbaar en uitlegbaar.’

Waarde van kunst

Wat is de waarde van kunst? ’Kunst opent mensen de ogen. Dat is van heel grote waarde. Dingen waar je normaal aan voorbij loopt, maar die wel rijk en waardevol zijn, waar ook iets van de schepping of het schepsel in zit. Kunst kan ook de ogen openen voor onrecht. Het maakt de wereld, als het goed is, wat rijker. Ik heb het speelse al genoemd. Natuurlijk het is niet nuttig, maar zonder dat zou het leven wel erg saai zijn. Het geeft ook gewoon plezier, vreugde en verrassing. Het kan me gelukkig maken. Kijk om je heen, het licht, het zonlicht. Dat is pure scheppingskunst. De Schepper heeft mensen ook die gave gegeven, waar je dankbaar voor mag zijn.’

Beeldende vorming op de basisschool

In de huidige tijd is er steeds minder tijd voor beeldende vorming. Winnie: ‘Hoe noemen ze het ook al weer? Opbrengstgericht werken. Vreselijk! In ieder geval hoop ik dat onze studenten hun lessen zorgvuldig voorbereiden en beeldmateriaal meenemen. En de kinderen laten kennismaken met een scala aan materialen. Niet alleen de kleurpotloden. Gebruik een goede methode. Voel je verantwoordelijk, zodat kinderen zich ook op dit gebied goed ontwikkelen.’

Beeldhouwen

In haar schaarse vrije tijd werkt Winnie als beeldhouwer. ‘Tijs Huisman bracht me in contact met een oude beeldhouwer. Daar heb ik een aantal jaren privéles van gehad. Dat was zo inspirerend! Met beeldhouwen maak ik mijn beeld. Een ander kan het lezen, maar ik stop het niet voor niets in een beeld. Ik zeg het niet in taal, er is ruimte voor de ander om te kijken. Ruimte tussen kijken en de taal zelf. ’

Wat Winnie betreft zou het beeldhouwen wel meer aandacht verdienen. ‘Ik vind dat iedereen op zijn minst de beeldentuin bij het museum Kröller-Müller moet hebben bezocht.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen