CKV in het voortgezet onderwijs

De heer Braaksma is als projectleider vanuit Driestar educatief vanaf het begin betrokken geweest bij de invoering van CKV. De heer Giljam is als voorzitter van de Commissie Onderwijszaken, waarin alle reformatorische VO-scholen participeren, nauw betrokken geweest bij de gezamenlijke doordenking van de mogelijkheden van CKV voor de reformatorische VOscholen. Als schoolleider aan het Calvijn College heeft hij ook ervaring met de praktijk van de invoering van ckv.

Discussie

‘Het vak CKV is altijd wel voorwerp van discussie geweest’, zo steekt de heer Giljam van wal. ‘Het vak CKV1 was niet zo’n probleem, dat bestond naast de traditionele kunstvakken handvaardigheid, tekenen en muziek. De discussie concentreerde zich veel meer op CKV2. Hét punt waar het om draaide was of er bij CKV2 nu sprake was van een beschouwende, afstandelijke benadering van kunst, of dat bij CKV2 toch ook de kunst werd beleefd, dat de leerlingen de kunst moest ondergaan. Daarover waren de meningen wat verdeeld.’

‘Dit kwam openbaar op het Overlegplatform Voortgezet Onderwijs (vergadering van besturen en directies van reformatorische VO-scholen, gpv)’ , vult Braaksma aan. ‘De meeste scholen wilden CKV2 niet invoeren. Drie scholen namen een afwijkend standpunt in en wilden CKV2 wel invoeren of waren reeds gestart met een pilot. Toen is besloten dat de drie scholen die met CKV2 begonnen waren daarmee door zouden gaan. Dit moest een soort pilot blijven en na verloop van tijd kon dan worden gerapporteerd over de ervaringen en konden andere scholen besluiten om aan te haken. Overigens hielden de pilotscholen ook gewoon de optie open om het vak CKV2 op termijn niet aan te bieden.’

Examen

‘We moeten niet vergeten’, zo vervolgt Braaksma zijn betoog, ‘dat dit besluit werd genomen onder bepaalde omstandigheden. Allereerst was de verwachting dat de traditionele kunstvakken zouden gaan verdwijnen. Het tweede is dat het vak CKV2 werd gezien als een beschouwend vak. Daar was op den duur ook overeenstemming over. En het derde is dat er in die tijd voor CKV2 alleen een schoolexamen was. Dat konden scholen dus zelf maken. Er was nog geen verplicht landelijk examen.’

Giljam: ‘Er is dus een hele periode geweest waarin enkele scholen de traditionele kunstvakken aanboden en een aantal scholen CKV2 als vak in het curriculum had. Dit duurde tot 2008. Toen werd namelijk besloten het vak CKV2 verplicht landelijk te gaan examineren.’

Braaksma: ‘Toen is opnieuw voor die drie scholen die CKV hadden ingevoerd de afweging gemaakt om door te gaan of te stoppen. Docenten van de kunstvakken hebben de examens bekeken. Toen is de conclusie getrokken dat deze examens niet acceptabel waren voor leerlingen in het reformatorisch onderwijs. Er werden bijvoorbeeld delen besproken van de musical Jesus Christ Superstar. Leerlingen moesten dus kennisnemen van die musical. Vervolgens is het gesprek geopend met het College voor Examens. Er is gesproken over eventueel aangepaste examens of het vermijden van bepaalde kunstuitingen. Dit bleek niet mogelijk en vanuit het College van Examens is toen geadviseerd het vak maar niet meer aan te bieden. Toen zijn dus alle scholen teruggekeerd naar de traditionele kunstvakken. Dat was een unaniem besluit van alle scholen.‘

Spannend

De heer Giljam geeft aan dat het door de jaren heen best een spannend traject voor de scholen is geweest. ‘Mede door het goede werk van een werkgroep kunstvakken zijn de reformatorische scholen een eenheid gebleven. Het is natuurlijk best een gevoelig onderwerp in de achterban, dus je moet er als school zorgvuldig mee om gaan. Er zijn gelukkig ook geen stigma’s ontstaan van ‘die school doet het wel en die niet’, dat wilden we ook graag voorkomen.’

Braaksma nuanceert dit wat. ‘Dit is natuurlijk de formele kant van het verhaal, dit is hoe het in het overleg is gelopen. Tegelijkertijd merk je dat in de gereformeerde gezindte op bepaalde punten de verschillen groter worden. Als je het gesprek op docentniveau gaat voeren, wordt dat duidelijk. Bij begeleide confrontatie legt de één de nadruk wat meer op het begeleiden, en de ander meer op de confrontatie.’

Heeft de gedachte wel altijd bestaan dat het reformatorisch onderwijs aandacht moet besteden aan kunst, en ook aan moderne kunst?

Giljam: Jazeker, in het vak CKV zagen wij als scholen mooi kansen om aan positieve smaakontwikkeling te doen, zoals dat zo mooi genoemd wordt. We konden leerlingen met mooie kunstuitingen in aanraking brengen. Dat vonden en vinden we positief.’

‘De waardering en de plaats van kunst in de gereformeerde gezindte is anders geworden,’ zo geeft Braaksma aan. ‘Voor mijn gevoel is er meer waardering voor kunst gekomen. Dat kun je natuurlijk niet allemaal aan CKV toeschrijven. Maar als je ziet wat er op scholen in het kader van CKV, maar ook bij de traditionele vakken, wordt gemaakt, dan weet ik dat het hoge kwaliteit is.’ De heer Giljam vervolgt: ‘Door CKV2 heeft kunst een wat opvallender plek gekregen, als gevolg daarvan is er ook wel meer waardering ontstaan.’

Visie op cultuur

‘Er is ooit de ambitie geweest om tot een eigen breed gedragen reformatorische cultuurvisie te komen,’ zegt Braaksma. ‘Die zou dan bruikbaar zijn in de scholen. Dit is ons indertijd door de voorzitter van de VGS sterk afgeraden. We zouden ons daaraan vertillen. Achteraf denk ik dat dat een heel verstandig advies is geweest. Daarom zijn we er nooit toe gekomen. Wel is er gekeken naar wat we in de scholen zouden willen meegeven aan de leerlingen, maar veel verder zijn we nooit gegaan.’

Zijn we dan eigenlijk weer terug bij af nu geen enkele school CKV2 meer aanbiedt? Zijn we weer aangekomen bij de situatie van tien jaar geleden, toen gestart is met CKV2?

Dit wordt door beide heren krachtig ontkend. Braaksma: ‘Je moet in ieder geval de conclusie trekken dat de kunstvakken nu een veel prominentere plek hebben dan tien jaar geleden. En dat is positief. Het is natuurlijk jammer dat CKV2 als examenvak verdwijnt, maar dat wil niet zeggen dat scholen de dingen die binnen CKV2 gebeuren niet meer aanbieden. Scholen kunnen er voor kiezen om onderdelen van CKV2 binnen andere kunstvakken of in het programma van toerusting en vorming aan te reiken. Je bent dan helemaal vrij in hoe je dat doet, en niet meer gebonden aan een centrale examinering.’

Giljam besluit: ‘Docenten die vol enthousiasme CKV2 hebben gedoceerd, zullen delen daarvan natuurlijk in hun huidige lessen aanbieden. Op alle scholen worden kunstvakken aangeboden en geëxamineerd, dat was tien jaar geleden niet zo. In die zin is er een grote stap gezet.’

Het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming is een vak vanuit de tweede fase. CKV1 is een algemene kennismaking met cultuur. CKV 2 is een algemeen beschouwend vak over kunst. Het behelst nadrukkelijk alle kunstdisciplines. CKV 3 is een participerend vak: dan moeten de leerlingen kunst echt ondergaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen