In gesprek met Veluwse muziek-docent Marcel van de Ketterij

Kun je vertellen wie Marcel van de Ketterij is?

‘Ik ben geboren in 1965, een geboren en getogen Apeldoorner. Al jong leerde ik orgelspelen van mijn vader, en weer wat later van Peter Eilander. In 1985 ben ik terechtgekomen op het conservatorium in Zwolle om me verder op muzikaal gebied te bekwamen. Hier ben ik in 1991 afgestudeerd. Naast de halve baan in Uddel ben ik ook muzikaal actief als dirigent bij drie koren: twee mannenkoren in Rijssen en Geldermalsen en een gemengd koor in Elspeet.

’s Zondags begeleid ik de eredienst in de Eben-Haëzerkerk van de Hervormde Wijkgemeente van Bijzondere Aard in Apeldoorn. Dit doe ik afwisselend met Arie Kortleven en Peter Eilander. Ik geef ook met veel plezier orgellessen. Komend jaar werk ik twintig jaar in het onderwijs. Ik ben begonnen als jonge docent aan een LBO-school en nu werk ik alweer zo’n zestien jaar in Uddel.’

Hoe ligt de verhouding tussen muziekdocentschap en je nevenactiviteiten?

’Vijftien uur geef ik les, acht brugklassen, variëren van LWOO tot VWO, krijgen een uurtje muziek per week. Ook heb ik een mentorklas waaraan ik aardrijkskunde en Praktische Sectororiëntatie (PSO) geef. Aan een derde klas geef ik culturele en kunstzinnige vorming. Je leert je jongeren vrij goed kennen wanneer je ook een mentorklas hebt. Dit is erg fijn. Je ziet ze naast een theoretisch leervak ook praktisch bezig met PSO en muziek. Als je dan kijkt naar de verhouding tussen docentschap en mijn muzikale nevenactiviteiten dan ligt dat momenteel op 60%–40%, waarbij de weegschaal doorslaat naar de nevenactiviteiten. Met muziek ben je namelijk nooit klaar. Er gaat relatief veel tijd om in de voorbereiding en de uitvoering van diverse concerten, en in het orgelspel met betrekking tot de zondagse eredienst. Het voorbereiden en uitvoeren van een les is veel meer afgebakend in tijd.’

Een dilemma: muziekdocent of dirigent?

‘Ik kan heel flauw reageren door te zeggen dat een docent ook een klas naar zijn hand en wensen kan dirigeren, maar dat bedoel je vast niet. Een groep managen vind ik erg leuk, dit komt tot uiting in zowel lesgeven aan jongeren als het dirigeren bij koren. Wat dat betreft maakt het me niet uit dus. De combinatie van en de balans tussen lesgeven en dirigeren heb ik bewust gemaakt. Deze combi maakt mijn werk uiterst boeiend. Meer lesgeven wil ik niet, maar minder lesgeven wil ik ook niet. Meer zorgt ervoor dat mijn muzikale activiteiten in het gedrang komen en minder zorgt ervoor dat de binding met de jongere, de relatie met hen minder wordt. Het antwoord? Een goed verstaander heeft een half woord nodig.’

Nog een dilemma: VMBO- leerling of HV-leerling?

‘Het verschil dat ik waarneem is dat een VMBO-leerling minder geremd is, meer praktisch is ingesteld en spontaner reageert op mij. Dit bevalt me goed. Aan de andere kant kan ik meer mijn ei kwijt bij een VWO- leerling, ik kan daar meer kennis kwijt. Zelf zit ik in het TL - team, wat me enorm goed ligt. Het team is prettig, de locatie en de school eveneens. Trek zelf de conclusie maar.’

Dilemma drie: het geven van een kerstconcert of een fijne les over je favoriete componist?

‘Die keuze is niet moeilijk: het kerstconcert. Je bent teveel musicus om dit te laten liggen. Ik ben nu eenmaal musicus in hart en nieren.’

Het laatste dilemma: het begeleiden van de zondagse eredienst of een fijne dagopening bij een moeilijke klas?

‘Je hebt talenten gekregen om ze mede in te zetten voor de dienst aan God. Je hebt ze ook gekregen van Hem. Het zit in mijn bloed om orgel te spelen, al vanaf mijn vijftiende speel ik in de eredienst. Dat draag je dus al langer mee dan het voorbereiden van een dagopening, hoewel het waardevol en bijzonder kan zijn wanneer je een goed gesprek hebt met je leerlingen tijdens de dagopening. Of als je merkt dat het Woord landt bij hen.’

Wat voor type docent ben jij?

‘Een docent van “de oude stempel”, zo ben ik te typeren. Ik mag graag de baas zijn in de klas en ben in de ogen van de leerlingen zeer streng. Ik houd van duidelijkheid, zodat leerlingen weten wat er van hen wordt verwacht. Ik heb graag de regie, de touwtjes in handen. Orde dient er te zijn en het moet stil zijn op bepaalde momenten. Zeker niet teveel vrijheid, daar kunnen de jongeren moeilijk mee omgaan. Pas als deze randvoorwaarden in orde zijn, ben ik in staat om hen vanuit het vak muziek zaken mee te geven: plezier in, vreugde beleven aan en de schoonheid aantonen van muziek.

De inwoners van de Veluwe (o.a. Elspeet, Nunspeet en Uddel) vormen een zanglustig volkje en dat is goed te merken in de school. Er wordt goed meegezongen tijdens muziek en de dagopeningen. Niet-ritmische psalmen beluisteren op een cd tijdens de muziekles is normaal. Klassieke muziek echter is nog relatief onontgonnen terrein voor hen. Ze zijn nog niet zo klassiek ingeburgerd, om het zo eens te zeggen.’

Heb je voorkeuren binnen je vakgebied?

‘Ik zou wel meer praktijkopdrachten willen doen in de les. Nu doe ik er twee per jaar voor een cijfer. Daarnaast ben ik een trouwe volger van de muziekmethode Daarom muziek en pik ik de leuke krenten uit de heerlijke pap. Tijdens een van de praktische opdrachten laat ik leerlingen spelen op een bepaald slaginstrument of spelen ze iets op een keyboard. De muziektheorie laat ik grotendeels achterwege, omdat het tijdrovend is. Dit betekent dat ik weinig tot niets doe met notenkennis. Ik doe liever iets praktisch!’

Hoe kijken leerlingen en leerkrachten aan tegen het schoolvak muziek?

‘Voor een groot deel hoort het vak er gewoon bij voor de leerlingen. Het is dus een vak als alle andere vakken. Er zijn leerlingen die standaard binnenkomen met de opmerking dat ze het saai vinden, terwijl de les nog moet beginnen. Een enkeling is erg geïnteresseerd en dat merk je aan hun houding en uitstraling. Verschillende leerlingen hebben ook zoiets van “vrijheid, blijheid”, die denken het er eens lekker van te nemen. Maar dan hebben ze buiten de muzikale waard gerekend. Willen leerlingen iets opsteken van je vak, dan dienen ze ook te leren. Het hoort erbij. Belangrijk is dat ze het plezierig vinden.’

‘Leerkrachten hebben wel wat last van bepaalde stereotyperingen en vooroordelen ten aanzien van het vak muziek, per slot van rekening is het geen stervak zoals Nederlands, Engels of wiskunde. Er zijn wel eens vragen van collega’s over de budgettering geweest als er bijvoorbeeld een pijporgel en vleugel werden aangeschaft. Tja, deze instrumenten kosten nou eenmaal wat. Gelukkig hebben we een directeur op deze locatie die enorm begaan is met muziek.’

Je bent docent. Daarnaast een bekend musicus. Al nieuw en jong talent gezien?

‘Dat is lastig te zeggen. Het zijn brugklassers. Erg jong en er komt zoveel op hen af. Echt nieuw talent ontdekken is dus heel moeilijk. Zo spelen ze een tijdje een bepaald instrument en een poosje later niet meer. Wat is talent eigenlijk? Ben je alleen een talent op muzikaal gebied? Of…? Er zijn wel leerlingen met een bovengemiddelde interesse voor muziek.

Voor het eerst biedt de Fruytier in de bovenbouw van de Havo muziek aan als examenvak. Muziek hoort er nu meer bij voor mijn gevoel. Ik probeer de leerlingen in de brugklas nu al te stimuleren voor dit examenvak. Het biedt voor mij een nieuwe uitdaging en veel perspectief.’

Kun je een hoogtepunt noemen uit je muzikale docentenloopbaan?

‘Of het echt hoogtepunten zijn, weet ik niet. Maar de kunstendag die we als school organiseren met onder anderen Noortje van Middelkoop op het podium vind ik er een. Het gebeurt soms dat er spontaan leerlingen zijn die willen meewerken aan het concertje dat Van Middelkoop dan geeft. Ze betreden het podium en gaan ervoor. Ook de scratch van de Messiah van Händel in Leiden is in trek. Leerlingen komen bij mij met de vraag of ze ook mogen meedoen.’

Welke adviezen/tips zou jij willen meegeven aan andere muziekdocenten?

‘Geef niet te vrijblijvend les, maar probeer vooral iets mee te geven van de vreugde, het plezier en de schoonheid vanuit je vakgebied.’

Wat wil je tot slot nog graag gezegd hebben aan het eind van dit interview?

‘Ik zie diverse oud-leerlingen van mij terugkomen op het koor Viva Vox uit Elspeet. Ik merk dat dit bij mij een stuk voldoening geeft. Hopelijk hebben ze wat opgestoken uit de lessen die ik hen heb mogen geven en heb ik iets kunnen bijdragen aan hun muzikale vorming en ontwikkeling. Ik hoop van harte dat ik over tien tot vijftien jaar oud-leerlingen spreek die een duidelijke muzikale keus hebben gemaakt. Dat ze terugdenken aan en nadenken over de lessen muziek die ze hebben ontvangen.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen