VVE in de praktijk

Voor- en vroegschoolse educatie (VVE)

‘Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) is onderwijs voor zeer jonge kinderen met een (taal)achterstand. Hiermee kunnen kinderen spelenderwijs hun taalachterstand inhalen, zodat zij een goede start kunnen maken op de basisschool’, staat er op de site van Rijksoverheid.nl. Een prachtige zin, maar hoe gaat dat in de praktijk? In de Goudse wijk Bloemendaal staat de peuterspeelzaal Peuterhoef. Deze peuterspeelzaal is een van de zes peuterspeelzalen die Stichting Participe Gouda onder haar hoede heeft. De Peuterhoef is een zogenaamde peuterspeelzaalplus. Er wordt extra begeleiding gegeven aan peuters met een (taal)achterstand. De methode (Piramide) werkt aan de hand van thema's. Met behulp van deze methode wordt extra aandacht besteed aan de taalontwikkeling. Kinderen die voor een VVE-groep in aanmerking komen, bezoeken vier dagdelen in de week de speelzaal. Om deel te nemen aan zo’n VVE- groep is een indicatie nodig.

Peuterhoef

Renate van Oostende is leidster van de peuterspeelzaal. Hoe geeft zij met haar collega’s vorm aan voorschoolse educatie? ‘Op onze peuterspeelzaal kunnen kinderen van twee jaar en drie maanden tot vier jaar een aantal dagdelen per week terecht. Zij zitten in een vaste groep. De leidsters werken elke dag met een vaste dagindeling. Vrij spelen, samen iets drinken en een activiteit ondernemen vormen daarin vaste onderdelen. Er hangen dagritmekaarten waarop de kinderen kunnen zien wat er gaat gebeuren. Als er bijvoorbeeld een kaartje van “feest” bij hangt, reageren ze blij: “O, er is iemand jarig!” Wij doen heel veel aan herhaling. Juist door de herhaling slaan kinderen informatie beter op. Wij werken met de Piramidemethode. Deze methode gaat uit van tien thema’s per jaar. Zo’n thema diepen we dan helemaal uit. Op alle mogelijke manieren willen we zo de taalontwikkeling stimuleren. De herhaling zit onder andere in het gegeven dat wat we op maandag doen, ook op dinsdag doen en de andere dagen van de week.’

Opleiding

Op de Peuterhoef werken allemaal gecertificeerde VVE-leidsters. Naast de opleiding SPW (nu PW 3) hebben de leidsters ook de opleiding tot VVE gevolgd. Verder is er binnen de stichting een pedagogische coach werkzaam die de peuterleidsters bijstaat en schoolt. Zij ondersteunt bij de begeleiding van kinderen met een achterstand. Renate geeft als voorbeeld dat de pedagogische coach ook kinderen observeert in een groep. ‘Als we twijfels hebben over de ontwikkeling of begeleiding van een kind, helpt de coach ons weer verder.’

Indicatie

Was in eerste instantie een taalachterstand aanleiding voor een indicatie, nu zijn er meer ontwikkelingsgebieden bijgekomen. Sociaal-emotionele problematiek en motorische achterstand bij peuters zijn nu ook reden voor een indicatie. Op de peuterspeelzaal Peuterhoef blijkt meer dan de helft van de kinderen een VVE-indicatie te hebben. Renate: ‘We proberen het aantal peuters in een groep mét en zonder indicatie gelijk te houden. Kinderen leren namelijk ook heel veel van elkaar.’ Er lijken wel steeds meer kinderen met een achterstand in te stromen. Renate wijt dat voor een deel aan de grote hoeveelheid prikkels die ook op de jonge kinderen afkomen. De kinderen met een indicatie worden doorverwezen door o.a. het consultatiebureau. Dan zijn de peuters twee jaar en negen maanden. Voordat een kind op een peuterzaal wordt aangemeld is er op de Peuterhoef de mogelijkheid voor ‘Peuterspel’. In hetzelfde gebouw kunnen in een naastgelegen ruimte op donderdagochtend kinderen vanaf twee jaar en hun ouder(s) kennis maken met een peuterspeelzaal. Voor € 1,00 per week kan het kind dan spelen met andere kinderen. De ouder blijft om kennis te maken met andere ouders, om te praten over de opvoeding en ontwikkeling van het kind en de ouder kan met het kind in de groep spelen. Eigenlijk zou Renate een aantal peuters al drie maanden na hun tweede verjaardag op de peutergroep willen plaatsen. ‘Hoe eerder wij kinderen met een achterstand in beeld hebben, hoe eerder we ook kunnen beginnen aan het wegwerken van die achterstand. Als wij een meisje of jongetje zien waarvan wij denken dat een VVE-indicatie op zijn plaats is, nemen wij contact op met het consultatiebureau. Kinderen die een VVE-indicatie hebben, moeten vier dagdelen of tien uur per week op de peuterspeelzaal aanwezig zijn.’

Stichting Participe Gouda

Stichting Participe Gouda (voorheen Factor-G) is een ondernemende en actieve welzijnsorganisatie, gericht op optimale participatie van alle bewoners in hun directe leefomgeving. Zij biedt een samenhangend pakket aan professionele diensten op maat van de mogelijkheden en behoeften van bewoners en bewonersgroepen. Zij ondersteunt hen, in samenwerking met complementaire partners, bij het richting geven aan hun eigen leven en hun actieve deelname aan het maatschappelijk leven. De missie van Participe Gouda is waarneembaar in kernwaarden en normen die alle medewerkers van Participe Gouda tot uitdrukking brengen.

Ouders

Ouders kunnen niet verplicht worden hun kinderen mee te laten doen aan de VVE. Echter, als kinderen eenmaal op de peuterzaal zitten met een VVE-indicatie zijn ouders verplicht om deel te nemen aan ouderbijeenkomsten. Ook moeten ze één keer per maand helpen in de groep. Renate: ‘Wij betrekken deze ouders zoveel mogelijk bij de begeleiding van hun kind. We laten zien welk thema we aanbieden. We geven ook een nieuwsbrief mee over het onderwerp waar we mee bezig zijn. Dat werpt zijn vruchten af. We zien hier echt betrokken ouders.’ Elly van Dijk, manager van Participe, vult aan: ‘De ouderbijeenkomsten vinden plaats als de kinderen op de speelzaal zitten. En naast informatie over de begeleiding van hun kind krijgen ouders tevens opvoedingsondersteuning. Ook kan er thuisondersteuning gegeven worden. Bijvoorbeeld als ouders vragen hebben over spelen of moeite hebben met het gedrag van hun kind.’

Piramide-methode

Piramide stimuleert jonge kinderen op een speelse manier in hun ontwikkeling. Door een slimme combinatie van activiteiten krijgen ze in een veilige omgeving grip op de wereld. Piramide biedt elk kind kans om zich optimaal te ontwikkelen. De methode is geschikt voor alle kinderen van nul tot zeven jaar, van kinderdagverblijf of peuterspeelzaal tot en met groep drie van de basisschool. Piramide is opgebouwd rondom projecten. Die gaan over vertrouwde dingen, zoals mensen, lente en verkeer. Elk jaar staan dezelfde thema’s op het programma, steeds op een hoger niveau, passend bij de leeftijd en ontwikkeling van jonge kinderen. In de projectboeken voor peuters, groep één, twee en drie worden de thema’s uitgewerkt. De projectboeken staan boordevol activiteiten, toepassingen, ideeën, spelletjes, liedjes en suggesties voor de inrichting van de hoeken. Daarnaast is er aanvullend materiaal beschikbaar.

Toets

Ook peuters ontkomen niet aan een Cito-toets. Renate relativeert: ‘Stel je er niet teveel van voor: aspecten die de kinderen in een thema aangereikt krijgen, komen terug in de toets, waarbij driejarigen plaatjes aanwijzen en een aantal vragen moeten beantwoorden. We toetsen vooral op begrip. Want een taalachterstand zit niet in het feit dat een kind thuis een andere taal spreekt of hoort. Taalachterstand heeft een andere oorzaak. Als het taalbegrip achterblijft, wordt het vaak een VVE-kind. Extra begeleiding komt van de tutor. Zij neemt de kinderen apart, leest extra voor en neemt bijvoorbeeld een paar kinderen mee naar de winkel. Kinderen leren vaak meer van ervaring dan van woorden.’

Geld

Extra zorg kost extra geld. Hoe wordt dat bekostigd? Elly van Dijk: ‘De gemeente subsidieert de peuterspeelzalen. De VVE wordt betaald uit gelden van het Onderwijsachterstandenbeleid. Die komen via de gemeenten binnen. En ouders van kinderen zonder indicatie betalen de gewone eigen bijdrage. Ouders met kinderen met een VVE-indicatie worden gesubsidieerd. Zij betalen € 240,- per jaar. Voor ouders voor wie dat nog teveel is, bestaat er nog de “geldterug- regeling Gouda”.’

Basisschool

Als het kind vier jaar wordt, komt de basisschool in zicht. Renate: ‘In deze wijk zijn dertien basisscholen en daar hebben we regelmatig contacten mee. Zo is er in de wijk een VVE-netwerk, waarin ook de basisscholen participeren. Als een kind vier jaar is, geven we een overdrachtsrapport mee voor de basisschool. En in een aantal gevallen lichten we (na toestemming van de ouders) de overdracht mondeling toe.’ Als het nodig is, krijgt het kind ook op de basisschool extra begeleiding. Dit is de zogenoemde vroegschoolse educatie. Renate vindt het wel jammer dat op de basisschool de ouders meer worden losgelaten. ‘In het belang van het kind is juist de hulp van de ouder zo hard nodig.’

Nut van VVE

Heeft voorschoolse educatie nut? Renate had deze vraag als onderwerp van haar afstudeerscriptie. ‘De meningen zijn verdeeld, maar ik ben ervan overtuigd dat het werkt. Met goed opgeleide, gemotiveerde leidsters en met een juist gebruik van de methode zie je de kinderen opbloeien.’ Daarnaast geeft zij, als voorleescoördinator, nog het volgende advies: ‘Begin zo vroeg mogelijk met voorlezen. Dat is zo ontzettend belangrijk voor de (taal)- ontwikkeling van het kind!’

Anneke Bregman
Redactielid DRS Magazine

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen