Wereldbeschouwing: het doet er toe!

Uit de leer dat God alle dingen geschapen heeft tot Zijn eer, vloeit ook een geheel bijzondere wereldbeschouwing voort. Het woord schepping kan zowel de daad als het product van het scheppen betekenen. Naarmate de eerste opgevat wordt, verandert ook de beschouwing van het tweede.

Het pantheïsme tracht de wereld dynamisch, het materialisme mechanisch te verklaren. Maar beide streven ernaar om alles af te leiden uit één allesbeheersend principe. In beide wordt onbewust het blinde noodlot ten troon geheven. Beide miskennen de rijkdom en verscheidenheid der wereld, wissen de grenzen uit tussen hemel en aarde, stof en geest, ziel en lichaam, mens en dier, verstand en wil, eeuwigheid en tijd, Schepper en schepsel, het zijn en het niet-zijn en lossen alles op in een doodse eenvormigheid. Beide loochenen een doel en kunnen noch een oorzaak, noch een bestemming aanwijzen voor het bestaan der wereld en voor haar geschiedenis.

Geheel anders is echter de beschouwing der Schrift. Hemel en aarde zijn van de aanvang af onderscheiden. Alles wordt geschapen met een eigen aard en rust op eigen door God daarvoor gestelde ordinantiën. Zon en maan en sterren hebben hun eigen taak; en plant en dier en mens hebben een onderscheiden natuur. Er is de rijkste verscheidenheid. Maar in die verscheidenheid is er ook de hoogste eenheid. Voor beide ligt de grond in God. Hij is het die alle dingen schiep naar Zijn onnaspeurlijke wijsheid, Die ze voortdurend onderhoudt in hun onderscheiden natuur, Die ze leidt en regeert naar de hun ingeschapen krachten en wetten, en Die als het hoogste goed en als aller dingen einddoel door alle dingen in hun maat en op hun wijze nagestreefd en begeerd wordt. Hier is een eenheid die de verscheidenheid niet vernietigt, maar handhaaft, en een verscheidenheid die aan haar eenheid niet te kort doet, maar ze in haar rijkdom ontvouwt.

Krachtens die eenheid kan de wereld in overdrachtelijke zin een organisme heten, waarin alle leden in verband staan met elkaar en wederkerig op elkaar inwerken. Hemel en aarde, mens en dier, ziel en lichaam, waarheid en leven, kunst en wetenschap, godsdienst en zedelijkheid, staat en kerk, gezin en maatschappij enzovoorts; ze zijn wel te onderscheiden maar ze zijn niet gescheiden. Er bestaan tussen hen allerlei betrekkingen: een organische, of indien men wil, een ethische band houdt hen allen samen. De Schrift spreekt dit duidelijk uit, als zij het heelal niet alleen samenvat onder de naam van hemel en aarde, maar ook aanduidt met allerlei andere namen. (…) Sommige namen gaan uit van de gedachte, dat de wereld een duur, een leeftijd heeft, en dat er een geschiedenis in plaats heeft, die uitloopt op een bepaald doel. Sommige namen stellen de schoonheid en de harmonie der wereld op de voorgrond. En de wereld is inderdaad beide. (…) Zij spreidt zich uit in de breedte der ruimte en zet zich voort in de lengte des tijds. Noch het mechanisch principe van het materialisme, noch het dynamisch principe van het pantheïsme is genoegzaam tot haar verklaring; maar wat waarheid is in beide wordt in de leer der wereld naar de Schriften erkend.

Vragen:

1. Bavinck maakt onderscheid tussen de schepping als eenmalige daad en als doelgericht proces. Dat is van betekenis voor ons wereldbeeld. In welke zin?

2. In de eerste zinnen van de laatste alinea legt Bavinck een zwaar accent op de eenheid van de schepping en het leven. Wil je over die eenheid eens nadenken, en overwegen wat we daarvan aan de leerlingen kunnen overdragen.

Cees Dubbeld Directeur BS Het Kompas te Montfoort

In de rubriek Bepeinzen worden teksten over opvoeding, onderwijs, leidinggeven etc. geplaatst. Teksten worden gekozen uit het werk van schrijvers uit onze lange traditie, maar eveneens van hedendaagse schrijvers. Aan elke tekst worden enkele vragen toegevoegd. Daardoor kunnen de teksten ook gebruikt worden als bezinningsmoment, hetzij persoonlijk, hetzij in vergaderingen van teams, besturen e.d.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen