Als spelen leren is

Stro op de grond, vrolijk geknutselde cavia’s in het hok en boer Obadja in zijn rode overal ernaast. Groep 1 van CBS De Wegwijzer in Berkenwoude is veranderd in een heuse kinderboerderij. Met pluchen konijnen en kroelzachte hondjes in de blokkenhoek.

‘Verschoolsing zie ik niet in ons kleuteronderwijs. Wel professionalisering’

Directeur Thea van den Berg

Nooit eerder was een beestenboel zo kleurig en keurig. ‘We hebben ook nog babykuikentjes’, vertelt boerin Lieke trots. Piepklein en zo te zien hoeven ze nooit te eten.
‘Ik ga tellen hoeveel het er zijn’, wijst ze. Elf, nee, twaalf lopen er rond in het hok. Maar de ijsverkoop lokt, na zo’n lastige telling. ‘IJs van de boerin’, knikt Suze verlegen in haar kraam. Vriendin Gemma knutselt ze in elkaar. Op een strook papier plakt ze vier ijscoupes. De eerste krijgt één bol, de tweede twee bolletjes en zo door tot vier. Met een cijferstempel komt het juiste aantal ernaast. Het spelen is hier leren.

Vrij spel

Judith Leusink, groepsleerkracht in groep 1, kan dit alleen maar beamen. ‘De kinderen mogen hier echt kleuter en kind zijn. Maar ze leren tijdens het spelen wel om te communiceren, euro’s op te tellen en letters te herkennen. We werken vanuit het ontwikkelingsgericht onderwijs (ogo) en bieden de kinderen thema’s aan die heel dicht bij hun belevingswereld staan. Tijdens het werken binnen de thema’s blijven de kinderen zich ontwikkelen omdat het spelen hen uitdaagt. Als leerkracht volg ik dit proces door twee keer per jaar het kind te observeren aan de hand van KIJK!-lijnen. Zo kan ik ieder kind aanmoedigen om op het eigen niveau door te ontwikkelen.’
Om ruimte te bieden aan de unieke ontwikkeling van ieder kind is het kleuteronderwijs op De Wegwijzer flexibel opgezet. De kinderen hoeven niet op een bepaalde tijd en allemaal tegelijk hun werkjes te maken, want zij doen dat op een eigen moment tijdens het vrije spelen in de hoeken. ‘Per week moeten de leerlingen uit mijn groep drie werkjes maken’, vertelt Gerdine den Besten, leerkracht van groep 2. ‘Deze breng ik onder in een bepaalde speelhoek. Een rekenwerkje verbind ik bijvoorbeeld aan de campingwinkel in de klas. De kinderen weten vanaf het begin van de week welke hoeken ze in ieder geval een keer moeten kiezen deze week. Zelf houd ik op een lijstje bij wie welke opdracht heeft gedaan. Soms stuur ik bij door een kind zelf in een hoek in te delen.’

Judith Leusink

‘Er zit zo veel uitdaging in de hoeken, waardoor kinderen hier blijven spelen en leren’

Jantine den Besten

Aangespoelde zeehond

Het belang en het leerzame van spelen wordt onvoldoende begrepen door ouders en onderwijsbetrokkenen, ziet het onderbouwteam van De Wegwijzer in de praktijk. ‘Voor de afgelopen ouderavond hebben we daarom bij iedere speelhoek opgehangen aan welke doelen hier wordt gewerkt. Bij sommige hoeken hingen zes grote leerdoelen. Want bij een winkeltje leer je op je beurt te wachten, in je speelrol te blijven, te reageren op elkaar, te betalen en een gesprek af te ronden. Er is zo veel uitdaging in de hoeken, waardoor kinderen hier blijven spelen en leren. Zelfs onze leerling die zichzelf heeft leren lezen op E5-niveau kan in de hoeken aan zichzelf blijven werken.’
Dat stimuleren de leerkrachten in Berkenwoude nog eens extra door alle speelhoeken met elkaar te verbinden. Beweging en interactie is nodig. In de campingklas kunnen de kinderen daarom kamperen in echte tenten, een dagje naar het strand op een heuse strook zand en vanaf het strand vissen in een blauwe zee. Daar zwemmen allerlei knuffelzeehonden en zo nu en dan spoelt er eentje aan op het strand. Dan moeten de speedboten uit de Lego-hoek aanrukken om het arme dier te redden. Maar die speedboten moeten wel onder de brug van de bouwhoek kunnen. Actie verzekerd in groep 2.

Professionalisering

Hoe zit het dan met de roep over de verschoolsing van het kleuteronderwijs? Thea van den Berg, directeur van de school in Berkenwoude, kent de uitspraken, maar herkent ze niet op haar school. ‘Er kan een gevaar liggen in precies omschreven doelen en geformuleerde eisen in rekenen en taal voor kleuters. Maar wij verrijken de leeromgeving en bieden deze stof aan tijdens het spelen in plaats van in een schoolse setting. Dan blijven kleuters echt kinderen. De leerlingen kennen nu meer cijfers en letters als ze naar groep 3 gaan dan jaren geleden, maar niet doordat ze aan een tafel zijn gezet om te leren.’
Van den Berg ziet de veranderingen in het kleuteronderwijs liever als een positieve verschuiving. ‘We zijn veel doelgerichter gaan werken. Ik zie dat de leerlijnen van KIJK! de leerkrachten veel houvast geven in het toewerken naar ontwikkelingsdoelen bij kinderen. Unieke doelen voor ieder kind. De kleuterleerkrachten vergelijken het kind niet ten opzichte van de anderen in de groep, maar ten opzichte van wat het kind in deze leeftijd zou moeten kunnen. Ze volgen een leerling letterlijk in de eigen ontwikkeling.’
Wat Van den Berg betreft heeft dat enkel positieve gevolgen in de school. Enthousiast vervolgt ze: ‘Verschoolsing zie ik niet in ons kleuteronderwijs. Wel een professionalisering waar ik heel blij mee ben. Het onderbouwteam is zo veel vakkundiger geworden door de hulpmiddelen en bijscholingen die nu beschikbaar zijn bij Driestar onderwijsadvies. Het heeft ervoor gezorgd dat we binnen de school meer dan ooit doordrongen zijn van het belang van een goede basis. Een basis die de kinderen in het kleuteronderwijs meekrijgen.’ En daarom mogen Obadja, Lieke, Suze en Gemma iedere dag de boer op met hun ijsjes. Want Hiëronymus van Alphen wist het al: Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen. En waarom zou mij dan het leren vervelen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen