DE PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP ALS OLIEVLEK

In schooljaar 2014-2015 zijn vijftien scholen in het voortgezet onderwijs gestart met een driejarig project om zich te ontwikkelen als professionele leergemeenschap. Ze doen dit met een onderzoeksteam van het Kohnstamm Instituut en het ICLON (Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing van de Universiteit Leiden). Het project wordt begeleid door de Onderwijscoöperatie in samenwerking met de VO-raad. De Braal: ‘Als projectleider ben ik de schakel tussen de Onderwijscoöperatie en de school. Daarnaast ben ik deelnemer aan het project en doe bijvoorbeeld mee aan werkplaatsen die we organiseren. Het project past naadloos in een trend die al was ingezet: het vergroten van de professionele cultuur binnen de school. Naast de werkplaatsen zijn we gestart met beeldcoachingsgroepen. Ook dit is een vorm van het bevorderen van een professionele leergemeenschap.’

‘Als je mensen moet dwingen om mee te doen, werkt het niet’
Hans de Braal

Kwaliteitsbevorderend

Het meedoen aan het project betekent ook meedoen met onderzoek. De school vult enkele keren vragenlijsten in, onderzoekers interviewen docenten en regelmatig vinden voortgangsgesprekken plaats en worden intervisiebijeenkomsten georganiseerd. ‘Alle deelnemende scholen mogen op hun eigen wijze vormgeven aan de professionele leergemeenschap’, aldus De Braal. ‘Het doel is om de professionele cultuur te bevorderen. Alex van Emst onderscheidt verschillende culturen binnen organisaties. De professionele cultuur werkt voor een school het meest kwaliteitsbevorderend. Je vergadert dan bijvoorbeeld niet om het vergaderen, maar omdat er vergaderpunten zijn.’

Principes

In januari 2016 vond een tussenevaluatie plaats. De Gomarus trok onder andere de les: ‘Houd vast aan je principes, niet aan de vorm.’ De Braal legt uit: ‘We werken met werkplaatsen.
Een “gewone” werkplaats duurt twee jaar en bestaat uit acht dagdelen of vier hele dagen. In een werkplaats is de inbreng van de deelnemers belangrijk. Je werkt met maatjes, ieder heeft zijn eigen leervragen, er worden oefeningen gedaan en je gaat zelf op zoek naar literatuur. In het begin was het echter moeilijk om de mensen ervoor te interesseren. Als je hen gaat dwingen om mee te doen, werkt het niet. We zijn toen gestart met zogenaamde “miniwerkplaatsen”. We hielden wel vast aan de principes van de werkplaats, maar de vorm was anders. Het was minder zwaar aangezet en bestond uit vier bijeenkomsten van tweeënhalf uur. De reacties hierop waren over het algemeen zeer goed. Binnen één team werd aan de teamleden gevraagd mee te doen met een miniwerkplaats of anders deel te nemen aan een werkgroep vanuit het team. Er ontstaat dan toch iets van dwang en je ziet dan gelijk dat het minder goed werkt. Mensen moeten er echt zelf voor gaan.’

Leervraag

‘Heb geduld’ was een andere les die de Gomarus trok. ‘Ik was eerst een beetje bang dat het dood zou bloeden’, vertelt De Braal. ‘Dit had te maken met de moeite om mensen te interesseren voor dit project. Het deelnemen aan een werkplaats is anders dan het volgen van een cursus. Bij een cursus ga je zitten, je luistert en doet positief mee. Bij een werkplaats wordt er meer van je verwacht. Je wordt geacht om met een eigen leervraag te komen. Je kunt niet zomaar wegblijven, want je bent allemaal nodig. Als mensen er niet zijn, verstoort dat het proces. De reacties op de miniwerkplaatsen zijn nu, achteraf, goed. Dit komt doordat je merkt dat je stappen maakt. De werkplaatsen worden ook goed begeleid van buitenaf. Het zijn gevarieerde dagen en je leert veel. In het onderwijs ben je vaak “alleen” aan het ploeteren. Bij de werkplaatsen ontstaat een bepaalde sfeer waarin je elkaar beter leert kennen. Dit werkt samenbindend. Ik merk dat het een meerwaarde heeft om echt met onderwijs bezig te zijn, in plaats van alleen met praktische, organisatorische dingen.’
Bij een werkplaats neemt de coach een cruciale plaats in. De Braal: ‘Bij het organiseren van een werkplaats moet je goed weten wat je wilt. Dan ga je op zoek naar de mensen die je hiervoor kunt gebruiken. Zet je voelhorens uit. Het is een mooi proces om de juiste personen uit te zoeken die de werkplaatsen kunnen begeleiden.’

Winst

Inmiddels zijn er diverse werkplaatsen geweest op de Gomarus. ‘We hebben onder andere een werkplaats gedaan rondom leiderschap. Een resultaat ervan is dat ik in mijn sectie met een miniwerkplaats aan de gang ben gegaan. Je ziet een olievlekwerking ontstaan, hoewel het langer duurt dan ik zou willen. We zijn bezig geweest met een werkplaats over differentiëren. Als je de lessen bezoekt, zul je misschien niet gelijk zien dat er meer gedifferentieerd wordt, maar we gaan er wel bewuster mee om. De sectie Nederlands heeft nu een werkplaats over het geven van feedback aan elkaar en de leerlingen. De sectie gym gaat zich buigen over met name de didactiek van spel. Ze hebben dat ooit wel gehad op hun opleiding, maar dat zakt weg. Het deelnemen aan zo’n werkplaats zal winst opleveren voor de lessen.’

BRAM TER HARMSEL:
‘Als mensen samen leren, gaat het vaak sneller en krachtiger’

Bram ter Harmsel is directeur Onderwijs op de Gomarus Scholengemeenschap. Waarom vindt hij het belangrijk om te werken aan een professionele cultuur binnen school?

‘Ik ben ervan overtuigd dat de kwaliteit van het onderwijs grotendeels wordt bepaald door de kwaliteit van de docent. Elke verbetering zal dus ook via de professionaliteit en het gedrag van de docent gestalte moeten krijgen. Daarom is het belangrijk dat leidinggevenden en docenten op school blijven leren. Als mensen samen leren, gaat het vaak sneller en krachtiger dan wanneer je alleen Leert. In een PLG komt dit bij elkaar. Er wordt gewerkt aan individuele en gezamenlijke ontwikkelpunten.Ook wordt er gesproken over waarom we de dingen doen zoals we ze doen. Dat leidt tot reflectie en beter werk. Daarbij willen we vooral aansluiten bij de kwaliteiten die mensen hebben en niet eindeloos investeren in datgene waar ze niet goed in zijn.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen