Synode van Dordrecht (1618-1619)

In afwachting van de komst van de vertegenwoordigers van de remonstranten werd in de zeventiende zitting gesproken over het catechetisch onderwijs. Voorafgaand aan de bespreking hadden de leden van de synode advies gevraagd aan de vertegenwoordigers van de buitenlandse kerken. Zo lagen er adviezen van de Engelse, Duitse en Zwitserse theologen. Daarvan werd dankbaar gebruik gemaakt en uit het verslag dat scriba ds. Festus Hommius van deze zeventiende zitting heeft gemaakt, is duidelijk dat men de adviezen als waardevol heeft ervaren en in de besluitvorming heeft betrokken.

Naar het oordeel van de synode diende het onderwijs uit de catechismus allereerst plaats te vinden in het huisgezin. Daarnaast is het taak van de kerk om naast de wekelijkse preek over een zondag uit de catechismus, onderwijs te geven in de leer. Maar de synode is van oordeel dat hier ook een belangrijke taak ligt voor de schoolmeesters. Wat van hen verwacht wordt, kunt u lezen in het volgende fragment uit het verslag van de zeventiende zitting, gehouden op vrijdag 30 november 1618.

Scholen in welke de jonge jeugd in de godzaligheid en de fundamenten der christelijke leer behoorlijk onderwezen wordt, zal men niet alleen in de steden, maar ook in alle dorpen oprichten, zo ergens voordezen gene zijn opgericht geweest; en de christelijke magistraten zullen verzocht worden dat ze de schoolmeesters met eerlijke bezoldigingen overal voorzien, opdat mannen mogen gebruikt worden, die tot deze bediening bekwaam zijn, en zij des te vlijtiger zijn in hun bedieningen; maar inzonderheid, dat de kinderen der armen om niet mogen onderwezen, en van de weldaad der scholen niet uitgesloten worden.

Tot deze bediening der scholen, zal niemand dan die een lidmaat is der Gereformeerde Kerk, en versierd met getuigenissen van een oprecht geloof en vroom leven, en in de catechetische leer wel geoefend, gebruikt worden, en die met ondertekening van zijn hand de confessie en de Nederlandse catechismus toestaat, en heiliglijk beloofd dat hij naar deze wijze van catechiseren de jonkheid, hem toebetrouwd, in de fundamenten der christelijke religie naarstiglijk zal onderwijzen.

Het ambt der schoolmeesters zal wezen, al hun discipelen, naar gelegenheid van hun jaren en begrip ten minste twee dagen in de week, niet alleenlijk in ‘t van buiten leren, maar ook in ‘t verstaan der beginselen van de catechismus te oefenen. (…)

En men zal de magistraat moeten verzoeken, dat zijn alle paapse catechismussen, en alle andere boeken die dwalingen en onreinigheden inhouden, uit alle scholen door hun autoriteit willen uitwerpen. Ook zullen de schoolmeesters zorg drage, dat de discipelen niet alleenlijk deze formulieren van buiten leren, maar ook de leer, in dezelve vervat, tamelijk verstaan. Tot welk einde zij dezelve naar eens ieders begrip duidelijk zullen verklaren, of zij den zin wel hebben begrepen. De schoolmeesters, hoofd voor hoofd, zullen de schooljongens die hun bevolen zijn, brengen tot het gehoor der heilige predikatiën, maar voornamelijk de catechetische, en naarstiglijk rekenschap derzelve afvorderen. (..) En, opdat men wetenschap hebbe van de naarstigheid der schoolmeesters en toeneming van de jeugd, zal het ambt der predikanten wezen, vergezelschapt met een ouderling en (zo het nodig is) met een uit de magistraat, al de scholen, zo bijzondere als publieke, dikwijls te bezoeken, de vlijtigheid der meesters op te scherpen, in de wijze van catechiseren voor te gaan en hun exempel de jeugd te onderrichten, dezelve vriendelijke aan te spreken, te ondervragen en met heiliger vermaningen, loftuitingen, en met kleine prijsjes, bij de magistraat te stellen, tot vlijt en godzaligheid opwekken.

De meesters indien enige nalatig of steeg (eigenzinnig, VK) bevonden worden in hun ambt, zullen van de predikanten, en (zo ‘t nodig is) van de kerkenraad ernstiglijk aangaande hun ambt vermaand worden. Indien zij deze vermaningen niet nakomen, zo zal de magistraat verzocht worden, dat zij door hun autoriteit tot hun schuldige plicht gebracht, of andere, meer bekwame in de plaats gesteld worden. Eindelijk zal men van de magistraat verzoeken dat geen scholen geduld worden, die deze heilige oefeningen van catechiseren of niet toelaten, of verzuimen. Der predikanten ambt en discretie (zachtmoedigheid, VK) in de kerk zal wezen, de catechismuspredikatie dermate openlijk aan te stellen, dat ze behoorlijk kort zijn, en naar ‘t begrip, niet alleenlijk der volwassenen, maar ook der jeugd, zoveel mogelijk is, gepast. Ook zal te prijzen zijn de naarstigheid der predikanten, die vlijt en tijd aanwenden, dezelve in de scholen, voornamelijk ten platten lande, naarstiglijk te repeteren, en die deze arbeid niet zullen ontzien.

Op de synode werd tevens de Dordtse Kerkorde (DKO) vastgesteld. Ook in de DKO is er aandacht voor het onderwijs. Artikel 21: De kerkenraden zullen alom toezien, dat er goede schoolmeesters zijn, die niet alleen de kinderen leren lezen, schrijven, spraken en vrije kunsten, maar ook dezelve in de godzaligheid en in de catechismus onderwijzen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen