Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het Frietemastempel op De Wartburg

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het Frietemastempel op De Wartburg

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

‘Een school heeft een vader of moeder nodig.’ André Frietema, vader van acht kinderen, was 25 jaar lang als directeur zo’n vaderfiguur op De Wartburg in Woudenberg. Geliefd door personeel, ouders en leerlingen. Nu geeft hij nog les aan de “kindertjes” van groep 4.

Het personeel droeg hem zelf aan voor een interview. ‘André was een inspirerende en motiverende leider. Zijn visie en missie stempelden de hele school. Hij zorgde voor openheid, een sfeer waarin iedereen betrokken is op elkaar en mag zijn wie hij of zij is’, schrijven twee leerkrachten over hun collega die tot 2016 hun directeur was.

Frietema toont geen valse bescheidenheid als hij de kwaliteiten hoort die de juffen hem toeschrijven. ‘Ja, ik weet dat er hier veel goodwill is. Ik voel me hier zo veilig. Ik vind het heerlijk om hier nog anderhalve dag per week te werken als meester. Lekker in m’n eigen setting, tussen m’n eigen ouders en m’n eigen kinderen. Dat de school nu door iemand anders wordt bestuurd, kan ik goed laten gebeuren. En ik geniet van groep 4. Die kinderen zijn zo aanhankelijk en ze vinden alles nog leuk.’ De andere dagen van de week is de meester actief als automonteur en uitvaartverzorger, werkzaamheden die hij al op een wat lager pitje aanhield in zijn tijd als directeur.

Flauwekul

Voor het interview is hij even in z’n oude hok gekropen, de directeurskamer. ‘Al jaren terug moesten we als school een schoolplan schrijven. Al die missies en plannen, daar zit altijd heel veel flauwekul bij. Het team en ik omschreven het zo kort mogelijk: ‘We hebben het grote gebod: God te dienen boven alles en de naaste als onszelf. Daaruit vloeit voort: we zorgen hier voor elkaar.’ Die laatste regel is echt onze stelregel. De zorg geldt niet alleen de leerlingen, maar ook de ouders en het personeel. Na al die jaren zit dat zo ingebakken dat de kinderen, als er iets voorvalt op het plein, hun zin beginnen met: “Meester, we hebben hier toch ‘zorgen voor elkaar’, maar …” Dat stempel waar de collega’s het over hebben, heeft ook alles te maken met mijn persoonlijkheid. Ik ben zoals ik ben en ik kon me als directeur niet anders gedragen dan zo.’

In Frietema’s kijk op de kinderen staat welbevinden voorop. ‘Dat is de voorwaarde om tot leren te komen. Verder moet je als school zo min mogelijk regels stellen. Sommigen willen de drie “R’s” opleggen aan een school: rust, reinheid, regelmaat. O, daar ben ik zo wars van.’t Is hier geen bejaardentehuis. Als je de hele morgen op je stoel hebt gezeten, mag je zo’n lange gang toch doorstormen? Als je alles gaat afregelen, krijg je dwarse kinderen. Ik ben van de drie “V’s”: veilig, verantwoor-delijk en vrij. Kinderen kunnen goed voor hun eigen leerproces zorgen. En als je ze die vrijheid geeft, wordt het in school gezellig en leuk.’

Bikkelklas

Dat deze aanpak werkt, acht Frietema bewezen. De Wartburg werd een toevluchtsoord voor de “drop-outs” van andere scholen. ‘We kregen vaak kinderen die het daar niet meer konden redden. Sommigen waren murw van alle straf. Doordat ze hier konden relaxen, ging het beter. In onze school functioneerde passend onderwijs al lang voordat die term was uitgevonden. Voor leerlingen die extra hulp nodig hadden, organiseerden we twee “bikkelklassen”. Ik denk dat hier best wat kinderen zaten en zitten die anders op het speciaal onderwijs terecht waren gekomen.’

Volgens de oud-directeur keken de “nieuwe” kinderen soms wat vreemd op van de sfeer die er heerste in De Wartburg. ‘Ze kwamen hier soms fluisterend binnen. “Meester, mag ik wel in dat deel van de school komen?” Als ik door de gang loop, krijg ik soms een pets voor m’n achterwerk. Dan zag ik nieuwkomers weleens raar kijken: maar dat is toch de directeur?’ Frietema kan er hartelijk om lachen. ‘Dat bewijst dat ze van me houden.’

Doormidden scheuren

Die vrijheid gunde Frietema ook graag aan z’n personeel. ‘Zeker bij leerkrachten die hier net begonnen, zag ik zo veel druk. En maar stomen om door die leerstof te komen. Soms pakte ik hun boek af en zei ik: “Zal ik het voor je doormidden scheuren? Dan heb je het eerder uit. Als het niet klaar komt, so what?” Beter de helft goed behandeld dan alle hoofdstukken maar half aangeleerd.’

Frietema ziet leerkrachten als professionals: ‘Door hen vrijheid te geven, gaan ze zich ontwikkelen. Ik sprak eens een andere directeur die zei: “Het lukt me maar niet om die leerkrachten genoeg punten te laten verzamelen met nascholing.” Het personeel hier schoolde zich spontaan een slag in de rondte, gewoon omdat ze er zelf behoefte aan hadden.’ Ook richting ouders liet Frietema graag de teugels wat vieren. ‘Wanneer er wederzijds vertrouwen is, maken mensen daar geen misbruik van. Mensen dachten niet: bij Friet mag alles. Maar ik ga niet mopperen als kinderen te laat komen. Sommige moedertjes hebben er’s morgens hun handen vol aan om de kinderen op school te krijgen. Ik heb ook weleens gezegd tegen ouders die er helemaal doorheen zaten: “Boek maar een weekje Center Parcs.” “Ja, maar dat kan toch helemaal niet. De kinderen moeten toch naar school?” Maar er was niets wat die mensen meer nodig hadden dan rust.’ In zaken rond de identiteit van de school probeerde Frietema iedereen mee te nemen. ‘Je moet de club bij elkaar houden. Soms kwamen ouders bij me die zich zorgen maakten over de inhoud van de Kerstviering. Dan gaf ik ze het programmaboekje mee en zei: “Als er iets veranderd moet worden, geef je het maar aan.” Meestal kwamen er dan geen bezwaren meer. Het gaat erom dat mensen zich gehoord weten. Dan kunnen ze hier in school van oud gereformeerd tot PKN gerust door één deur.’

Tussen de mensen

Frietema’s visie op de school en het onderwijs berust op meer dan alleen “het werkt, dus is het goed”. ‘Afgelopen zondag zongen wij in de kerk psalm 103: ‘Hij handelt nooit met ons naar onze zonden, hoe zwaar, hoe lang wij ook Zijn wetten schonden.’ Laten we maar doen zoals onze grote Meester deed. Wij willen vaak moeilijk gedrag afkappen. We staan klaar met onze opgeheven vinger. En we gaan boven leerlingen staan. Tegen zulke leerkrachten, die er altijd meteen bovenop zitten, zou ik willen zeggen: “Als de Heere dat nou eens met jou deed?” Jezus deed zo niet. Hij stond midden tussen de mensen.’

Terugkijkend op z’n loopbaan als directeur beschouwt Frietema die tijd “als een feest”. Toch had hij er destijds wat meer van willen genieten. ‘Ik heb best wel aan mezelf getwijfeld. Wat ben ik nou voor een rommeldirecteur? In m’n hoogtij-dagen heb ik me een einzelgänger gevoeld. We deden hier een heleboel dingen niet die andere scholen wel deden.’ Een opsteker was het laatste inspectierapport voor Frietema afzwaaide als directeur. ‘Dat rapport was lovend over onze school. Iedereen kon goed vertellen waar onze school voor stond. Dat was voor mij een bevestiging dat ik het wel goed gedaan had, ondanks mijn aarzelingen.’

Eigen klas

Dat Frietema zijn werk als directeur neerlegde, had alles te maken met een burn-out. Het directeurschap werd hem te veel. Dat hij na een periode van rust niet terugkeerde als directeur was vanwege de veranderde inhoud van de functie. ‘Leerkrachten en ouders vroegen me om weer als school-leider aan de slag te gaan.’s Morgens laat ik om kwart voor zes altijd de hond uit en dat is m’n tijd om over dingen na te denken. Waar ben ik mee bezig, wil ik dat nog? vroeg ik me af tijdens zo’n rondje. Als ik nog plezier wil hebben in het onderwijs, moet ik gewoon weer m’n eigen klas hebben.’ De meester wordt boos als hij over de veranderingen in het schoolleiderschap begint. ‘Vijfentwintig jaar geleden begon ik als hoofd der school. Toen werd ik directeur, en later was het directeur-bestuurder. Ze hebben van de scholen een bedrijf gemaakt. Ik moest financiële rapportages en management-rapportages schrijven en risicoanalyses uitvoeren. Ik had daar een aversie tegen. Ik vind het ook niet christelijk. In de loop der jaren is het woord “vertrouwen” veranderd in “risico”. Nee, wij hebben een God Die leeft en voor ons zorgt.’

Dat er zo veel vacatures zijn voor school-directeuren heeft volgens Frietema alles te maken met die veranderde functie-inhoud. ‘Een goede bestuurder is meestal geen mensenmens. En die kan ook veel meer verdienen bij een bank of in een bedrijf. Zo iemand sluit zich in school op in een kamertje, met de deur dicht. Maar scholen hebben behoefte aan een centrale leider. De competenties voor een school-leider met oog voor de mensen en die van een bestuurder liggen zo ver uit elkaar, dat ze bijna nooit verenigd worden in één persoon. Ik zie meer in een model waarbij scholen werken met een bovenschools bestuurder en locatiedirecteuren, zodat die functies worden gescheiden en een schoolleider zich kan richten op zijn echte taak. Een school heeft een vader of moeder nodig.’


ANDRÉ FRIETEMA (62)

Getrouwd, vader van acht kinderen
- 1978: Begonnen als leerkracht op de Eben-Haëzerschool in Oldebroek
- 1983: Onderwijs gegeven aan kinderen van zendelingen op Papoea
- 1986: Adjunct-directeur Groen van Prinstererschool in Klaaswaal
- 1989: Docent in het voortgezet onderwijs op Udemans en Plancius
- 1991: Directeur De Wartburg in Woudenberg, waarvan bovenschools directeur van De Wittenberg (Scherpenzeel) en De Wartburg van 1999 tot 2005
- 2016: Meester op De Wartburg

Dit artikel werd u aangeboden door: De Reformatorische School

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 1 mei 2019

De Reformatorische School | 48 Pagina's

Het Frietemastempel op De Wartburg

Bekijk de hele uitgave van woensdag 1 mei 2019

De Reformatorische School | 48 Pagina's