Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

WAAROM SPREEKT BIESTA MIJ AAN?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

WAAROM SPREEKT BIESTA MIJ AAN?

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Je kunt geen onderwijsblad openslaan, of je komt de naam van prof. dr. Gert Biesta tegen. De onderwijspedagoog is verbonden aan de Brunel University in Londen en aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht. Hij was lid van de Onderwijsraad.

Biesta is een van de belangrijkste influencers in het denken over onderwijs en opvoeding. Wat maakt hem zo populair? En waarom spreekt hij mij aan?

Het is een gewoon mens, die als het ware met je in gesprek gaat. Biesta voelt aan waar het in het onderwijs echt om gaat. Dat raakt het hart van onderwijsmensen. Hij legt de vinger op de pijnpunten die veel leraren dagelijks ervaren, maar geeft ook perspectief en raakt leraren omdat hij vooral oog heeft voor het pedagogische aspect van het leraarschap.

Hij is in staat om de situatie in het onderwijs zo te analyseren, dat je regelmatig het gevoel hebt dat het kwartje valt. Dat je beter begrijpt waarom de dingen gaan zoals ze gaan. We hebben het allemaal over goed onderwijs, maar Biesta stelt de vraag: wat is goed onderwijs? De huidige nadruk op goed onderwijs heeft een hoog “ISO-9000-karakter”, verraadt een procesmatige kijk op onderwijs, die werkt met standaarden en scores, en die sterk opbrengstgericht is.

De vraag naar goed onderwijs is echter een normatieve vraag Daarbij draait het om waarden en waarderingen. De overheid vindt onderwijs goed als het de kenniseconomie aanjaagt. Maar is dat goed voor de leerlingen? Is dat goed voor de samenleving? Voor veel leraren is het (weer) nieuw om over dit soort vragen na te denken. Biesta’s lezingen en teksten zijn daardoor aanjagers van goede gesprekken.

Oefenplaats

De school is voor Biesta een oefenplaats om te leren volwassen in de wereld te staan. Leerlingen en studenten moeten op school oefenen voor het (samen)leven. Niet het kind moet centraal staan, maar de vorming van het kind. Niet het leren van de leerling, maar het “subject-worden”: een zelfstandige volwassene die zijn taak verstaat, kan samenleven met anderen en sturing geeft aan zijn eigen leven. Leraren moeten daarvoor oog hebben: hoe draagt mijn onderwijs bij aan de vorming van mijn leerlingen?

Het lezen van Biesta’s teksten kost inspanning. Zijn taal is niet eenvoudig, maar hij brengt wel onder woorden wat een onderstroom geworden is: aandacht voor het lesgeven, het onderwijzen, het vormen van leerlingen. En daarmee raakt hij het hart van leraren.

Begrenzen

Biesta spreekt mij aan omdat zijn denken wortelt in de geesteswetenschappelijke pedagogiek. Pedagogisch gezien staat hij in de traditie van Kohnstamm, Langeveld en Imelman. Pedagogen wier werk ik ooit tijdens mijn opleiding moest lezen, maar die nu niet meer voorkomen op de literatuurlijst van een studie pedagogische wetenschappen. Qua filosofie oriënteert hij zich op Levinas en Arendt.

Vrijheid en volwassenheid zijn voor hem twee belangrijke concepten. De mens is tot vrijheid geroepen en moet leren die ruimte als volwassen persoon op de goede manier in te nemen. Waarbij de wereld niet draait om het eigen ik, maar waarbij de wereld een appel doet op de volwassene in wording om zichzelf te leren begrenzen en zijn verantwoor-delijkheid te nemen.

Onderwijs is niet het leren zoals je dieren iets kunt leren, maar onderwijzen is leerlingen leren wat hun verantwoordelijkheid is en hoe ze die op zo’n manier moeten nemen, zodat ze goed met elkaar kunnen samenleven. Een mens is een wezen dat kan worden onderwezen.

Biesta gaat niet mee in een meer natuurwetenschappelijke manier van pedagogiek bedrijven, omdat de pedagogische vragen dan niet worden gesteld en omdat die zich al te zeer beperkt tot het meetbare en voorspelbare. De complexiteit van de pedagogische situatie wordt daarmee versimpeld. De pedagogische context heeft iets van een geheim. Die verdwijnt als je de leerling en het leren centraal stelt. Maar dat krijgt de kans om te doorbreken als leerlingen onderwezen worden.

Richting kiezen

Biesta spreekt mij aan. Maar op twee vragen geef ik vanuit mijn traditie andere antwoorden: vanwaaruit geef je les (de bronvraag) en waar is onderwijs voor (de waartoevraag)? Het is nodig om als christelijke pedagogen, in aanvulling op het vele goede dat Biesta biedt, daarover het gesprek te voeren en richting te kiezen.


- Biesta, G. (2015). Goed onderwijs, functioneel of disfunctioneel? Over de school als oefenplaats voor volwassenheid. www.onderwijsmens.nl/files/media/essay-gert-biesta-onderwijskwaliteit-zichtbaar-maken-28-mei-2015.pdf

- Van de Koot, D. en Oevermans, H. (2019). Kan transcendentie doorbreken in het onderwijs? Interview met Gert Biesta. Wapenveld, 69-1.

- Bohlmeijer, L. (2018). Onderwijs moet opleiden tot een volwassen omgang metvrijheid. decorrespondent.nl/8676/onderwijs-moet-opleiden-tot-een-volwassen-omgang-met-vrijheid/611595116352-bbe267d4


De Bildungstraditie ziet de mens als een levend organisme dat gecultiveerd kan worden. (…) Terwijl in de Erziehungs-traditie de mensgezien wordt als een existerend wezen, dat zowel de gave als de opgave heeft om hun eigen vrijheid te ontdekken.
Waar liggen de wortels van de Erziehungs-traditie? Die gaan terug op de Reformatie. De zorg voor de ziel van het kind wordt dan belangrijk, in eerste instantie met het oog op het eeuwige leven. Dat is de insteek van Erziehung: opvoeders zijn nietalleen bezig met het aanbrengen van cultuur, maar laten het kind ontdekken dat het een ziel heeft. (…)
Het kind in contact brengen met cultuur is nog steeds heel belangrijk, dat moet onderwijs goed doen. Maar denk niet dat daaruit ineens de volwassen mens naar boven komt. Daar is iets anders voor nodig. Daarom spreken we over onderwijspedagogiek en niet over onderwijskunde. Want voor je het weet, ben je gewoon bezig te vragen hoe we zo goed mogelijk cultiveren. Pedagogiek brengt echter die andere vraag in: hoe verschijnt de mens als volwassen mens?
De vraag van de Erziehung is buiten beeld geraakt in ons onderwijs. In ieder geval in de westerse wereld en ook in Nederland.

Gert Biesta, Wapenveld 69-1, febr. 2019

Dit artikel werd u aangeboden door: De Reformatorische School

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 juni 2019

De Reformatorische School | 48 Pagina's

WAAROM SPREEKT BIESTA MIJ AAN?

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 juni 2019

De Reformatorische School | 48 Pagina's