De Gereformeerde Gemeente te Goes

I.

Gaarne willen wij thans aan een verzoek voldoen om eens een schets te geven van de ontwikkelingsgang der Geref. Gemeente te Goes. Alvorens hiertoe in een drie-tal artikelen over te gaan, , willen wij eerst nog de bronnen noemen, waaruit vwj een en ander geput hebben.

1. Gegevens uit het Gemeente-Archief te Goes, verkregen met medewerking van de Gemeentearchivaris G. Stadermarm; 2. Mededelingen van ouderling J. van Zweden te Goes, ons welwillend verstrekt; 3. Jaargangen van oude dag- en weekbladen, aanwezig in de Koninkhjke Bibhotheek te 's-Gravenhage; 4. Dr. J. H. Gunning JHz.: „Leven en arbeid van H. J. Budding" (Rhenen 1909); 5. God ons een schild: Uit het kerkelijk leven der Geref .Kerken op Zuid-Beveland" (Goes 1936).

Toen de Afscheiding in 1834 een feit geworden was, sloten zich weldra meerdere predikanten hierbij aan o.a. Ds. Huibert Jacobus Budding, die van 1834-1836 Hervormd predikant te Biggekerke was. Al spoedig ging deze in verschillende samenkomsten op Walcheren, Tholsn en Zuid-Beveland voor en stichtte hij Afgescheiden gemeenten. Zo werd op 16 September 1836 te Goes een kerkeraad gekozen, die op 18 September d.a.v. in een samenkomst te Oudelande door hem werd bevestigd. In 1837 werd Ds. Budchng leraar voor de Zeeuwse gemeenten en vestigde hij zich metter\voon - te Goes. Inmiddels was echter het Kon. Besluit betreffende de aanvrage van „vrijheid" afgekondigd, waar Ds. Budding tegen was, maar een deel van de kerkeraad te Goes voor. Het gevolg was, dat de gemeente verdeeld werd in een Afgescheiden gemeente en de „Gemeente van Ds. Budding".

Ook Ds. Budding heeft wegens niet-betahng van boeten, verschuldigd wegens het houden van z.g. ongeoorloofde godsdienstoefeningen, verschillende malen gevangen gezeten, en, zoals wij vroeger reeds schreven, N ging Ds. P. van Dijke van St. Philipsland toen in zijn gemeente voor. (Zie „De Saambinder" dd. 10 en 17 Febr. 1949). Verder heeft Ds. Ledeboer daar ook enige malen het Woord bediend in 1843, wat hem eveneens zware boeten kostte.

In 1844 verzoende Ds. Budding zich weer met de Af-1 gescheidenen en werd daarop predikant te Groningen, waarna hij van 1848-1851 in Noord-Amerika vertoefde. Na zijn terugkomst werd hij rondreizend leraar, doch keerde in 1852 wederom naar Zeeland terug. Aanvankelijk preekte hij toen te 's-Gravenpolder op de hofstede van Ds. Bakker, doch al spoedig ging hij weer voor in zijn eigen gemeente te Goes in de Stoofstraat. Na 1860 week hij langzamerhand op verschillende punten van de Gereformeerde leer af. Zo verwierp hij b.v. de Drie-Eenheidsleer en de Heidelb^rgse Catechismus; hij was en bleef echter een voorstander van de Psalmen van Datheen en een fel tegenstander van' assureren en vaccineren.

Zijn gemeente te Goes, benevens verschillende afdelingen, zijn na zijn dood, (op 10 Nov. 1870 overleed hij op 60-jarige leeftijd), blijven voortbestaan en zijn nu de Vrij-Evangehsche gemeenten op Zuid-Beveland. Intussen was onder Goes te Kattendijke op 7 Dec. 1864 , door Ds. Bastiaan Sterkenburg van Giessendam (die als predikant van de Geref. Kerk o.h. Kruis in 1851' was afgezet en zich daarna „Predikant volgens Markus 16 VS. 15-16" noemde) een gemeente geïnstitueerd, die bekend is geworden als de „Tente der Samenkomste" en bestemd was voor allen in Goes en omgeving, die geen kerkehjk genootschap wisten te kiezen, maar toch wensten te volharden bij de leer der Gereformeerde vaderen. Behalve een kerkeraad, werd C. Dominicus als oefenaar bevestigd.

Later preekte er Ds. M. Keulemans, predikant van de Kruisgemeente - te Middelburg en destijds aangesloten bij de groep Kruisgemeenten van Ds. C. van den Oever. In het najaar van 1865 sloot Ds. Keulemans en zijn gemeente zich weer bij de Geref. Kerk o.h. Kruis aan en wilde toen niet meer in de „Tente" voorgaan of zij moest zich eveneens aansluiten. De meerderheid besloot hieraan te voldoen, onttrok zich dus aan de „Tente" en stichtte in 1866 de Geref. Gemeente o. h. Kruis te Goes, welke een kerkje had in de Magdalenastraat (thans Kledingmagazijn Hollestelle).

Van 1867-1869 is deze Kruisgemeente bediend door Ds. Johan WiUem van den Broek, die in 1867 als candidaat was toegelaten en in 1869 naar Enkhuizen vertrok. Bij de hereniging van 1869 n.l. van de Afgescheidenen en de Kruiskerk tot Chr. Geref. Kerk, was hij de enige predikant van de Kruiskerk, die niet medeging, maar zelfstandig als zodanig bleef voortleven. Ook de Kruisgemeente te Goes besloot in Juni 1869 zich met de Afgescheiden gemeente aldaar te verenigen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen