MENNO SIMONS I

Het jaar 1959 is het jaar geweest van de Calvijnherdenking, waar het toen 450 jaar geleden was dat de grote reformator van Gods kerk geboren werd.

Dit jaar 1961 is echter het herdenkingsjaar van de doopsgezinden. Immers op 31 januari 1561 stierf Menno Simons, de organisator van de vreedzame doopsgezinden. Calvijn èn Menno Simons, beiden hebben een diep stempel gedrukt op de kerkgeschiedenis in ons vaderland; beiden hebben zij ingang gevonden bij de brede lagen van ons volk. De invloed van beiden blijft tot op de huidige dag waarneembaar, en dat niét alleen bij die volksgroepen, die zich bewust de volgelingen willen noemen óf van de één, óf van de ander. Daarom leek het ons nuttig iets te schrijven over de persoon en de boodschap van Menno Simons, de geestelijke vader van de doopsgezinden.

In de jaren, waarin de Reformatie zich snel uitbreidde, ontstond de beweging der dopers, ook wel dopersen, wederdopers (anabaptisten) of doopsgezinden genoemd. Zij stelden de eis van de wederdoop. De kinderdoop werd door hen verworpen en de doop mocht slechts aan de volwassene bediend worden op grond van diens waarachtig geloof.

Om hun afkeer van het staatsieven en hun verwerping van de kinderdoop werden ze vooral in de jaren 1520—1530 in hevige mate vervolgd. In die tijd werden de martelaars vooral gevonden onder deze dopersen.

Juist na 1530 breidde de beweging zich heel sterk uit. Toen ging in deze kring heel sterk leven de verwachting van een duizendjarig vrederijk, waarin Christus vergelding zou doen aan de vijanden van Zijn verdrukte gemeente. Hoffmann, de leider van de dopersen in deze jaren, predikte dat men hierop geduldig moest wachten. Hij zag in Straatsburg het nieuwe Sion. In een tienjarige gevangenschap te Straatsburg wachtte hij op de komst van Christus. Toen stierf hij. Maar toen ging Jan Matthijsz., een bakker uit Haarlem, prediken, dat de gelovigen maar niet geduldig moesten wachten op de komst van het vrederijk, maar dat zij zelf het op handen zijnde Godsrijk met alle ten dienste staande middelen moesten verwerkelijken. En terwijl deze prediking op velen in ons land indruk maakte, wisten de dopers het bestuur van de stad Munster in handen te krijgen. Vele roomsen en hervormden verlieten toen deze stad. En vanuit Holland en van elders stroomden de dopers binnen. Munster zou nu het nieuwe Sion zijn. Wie door de roepstem werd geworven, verliet huis en haard en trok naar Munster. Want daar zou de grote verlossing dagen.

Maar de verlossing werd in bloed gesmoord. De bisschop van Munster heroverde de stad en er volgde een wrede wraakoefening. Na deze voor de dopersen zo harde teleurstelling (immers het aanstaande vrederijk was een utopie gebleken) verdween de wilde vervoering uit hun gelederen en werden zij weer de stille gemeente van voorheen. En nu is het vooral aan de Friese doper Menno Simons te danken, dat de verstrooide en bitter vervolgde wederdopers werden georganiseerd en dat de revolutiegeest werd uitgebannen. Naar hem worden dan ook vele doopsgezinden, vooral in Nederland, mennonieten of mennisten genoemd.

Menno Simons was oorspronkelijk pastoor in het Friese plaatsje Witmarsum. Nog jaren nadat hij tot het „evangelische inzicht" was gekomen, bleef hij op zijn post in de roomse kerk. Pas op 12 januari 1536, toen de Leeuwarder kleermaker en geestelijke leider der dopersen, Sirke Freeks, de marteldood was gestorven, voelde hij zich geroepen om de leider van deze beweging te worden. Hij legde zijn ambt neer en trachtte voortaan door woord en geschrift de gelovigen te dienen, te onderwijzen en hun zaak te verdedigen. Van het begin af heeft Menno steeds tegen de Munsterse dwepers positie gekozen. Zijn toetreden tot de kringen der doopsgezinden viel vrijwel samen met het avontuur van de „godstad" Munster, maar van het begin af heeft Menno er de nadruk op gelegd, dat hij en zijn geestverwanten met deze Munstersen niets te maken hadden, dat noch hun gemeenschap van goederen, noch hun veelwijverij, noch hun „bloedich sweerd" door de dopers werd „geleerd ofte gecondenteerd".

De volgende keer D.V. nog iets naders over de invloed van Menno tot op deze dag.

Gouda

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen