Gedenkt uw voorgangers

PETRUS DATHEEN 17 mei 1588-17 mei 1982

Wanneer we nog wel eens horen spreken over de psalmen van Datheen, of we worden er aan herinnerd, dat we het middellijkerwijs aan Datheen te danken hebben, dat de Heidelberger Catechismus uit het Duits in het Nederlands werd vertaald, beseffen we het nauwelijks, dat we spreken over één van Gods knechten, die 394 jaar geleden door de Heere uit de strijdende kerk werd geroepen in de triomferende kerk. En nog minder beseffen we, welk een leven van strijd deze Datheen heeft gevoerd in 57 levensjaren, die de Heere hem heeft toegemeten.

Dichtbij de franse grens werd Pieter Datheen geboren; in het jaar 1531. Zijn roomse ouders plaatsten hem in een klooster. Pieter zou priester worden. Maar, nog geen 20 jaar oud, greep de Heere hem in het hart, toen hij de in het klooster binnengesmokkelde geschriften van Calvijn las.

De jonge Pieter verliet het klooster en predikte in de Zuidelijke Nederlanden het Evangelie der vrije genade naar de Schrift.

De plakkaten van keizer Karel V noodzaakten hem naar Engeland te vluchten. Daar ontmoette hij trouwe Calvinisten als a Lasco en Micron, die de jonge Datheen onderwezen in de leer der zaligheid.

De bloedige koningin Maria noodzaakte de gevluchte calvinisten opnieuw uit te wijken. De

Heere beschikte het zo, dat Datheen predikant werd in de hollande vluchtelingengemeente te Frankfort. Datheen beleefde daar moeilijke jaren, vooral door de woede van Rome en de vijandschap van de Luthersen. De hollandse gemeente moest haar samenkomsten beëindigen.

Waarheen? Frederik III van De Paltz was bereid. Datheen met zestig gezinnen in zijn keurvorstendom te ontvangen. Als ze zich maar hielden aan de Heidelberger Catechismus en de Paltische kerkenorde, beide van 1563.

Hier heeft Datheen de ons bekende psalmberijming geschreven, de H. Catechismus vertaald en een liturgie gereed gemaakt voor de kerken in Nederland, die toen nog (in 1562) in grote nood verkeerden. Toen de toestand in Nederland (na 1566) wat rustiger scheen te worden, spoedde Datheen zich daarheen. De belangstelling voor Datheen's predikaties in de Zuidelijke Nederlanden was overweldigend. Het was, of vanuit Geneve de calvinistische reformatie als een machtige stroom over Zuid- en Noord-Nederland zou vloeien. De beelden uit de kerken, was daarvan een, zij het uitwendig, gevolg.

Datheen kwam hierdoor in botsing met de diplomaat.Willem van Oranje. Deze'weigerde de gereformeerden te steunen, wanneer het met het Spaans-rooms regiem tot een botsing kwam. De Prins van Oranje en Datheen zijn tegenover elkaar blijven staan, ook toen Oran­ je in oktober 1573 met hart en zierSe zijde van de gereformeerde religie koos. Toch bleef er tussen 1572 en 1578 een voortdurend contact tussen beiden. Op het punt van de godsdienstvrijheid echter liepen beider opvattingen zo uiteen, dat het in Gent tot een felle botsing kwam.

Door de dood van keurvorst Frederik III in 1576 had Datheen een bijzondere medestander en vriend verloren. Alléén moest Datheen verder, nadat hij uit De Paltz verdwijnen moest, omdat de lutherse Lodewijk zijn vader opvolgde.

Dan gebeurt er in 1583 iets afschuwelijks: door een bedrieger (Hembyse) werd Datheen in een fuik gedreven; Datheen laat zich met de vijand (Parma) in, nadat deze Antwerpen veroverde. .

De zwerftochten van de 52-jarige, steeds eenzamer wordende Datheen beginnen dan pas, vooral wanneer Prins Maurits zijn gevangenneming beveelt. Oranje is op gespannen voet blijven staan met de man, die in Rome de antichrist bleef zien. Hij kwam' helaas tot vreemde ideeën, die hij later herroepen heeft.

Welk een tragische levensavond voor een knecht des Heeren, die 30 jaar lang op de bres stond voor de zuivere gereformeerde religie. Op 17 mei 1588 overleed hij. Alle strijd te boven.

W.

P.K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen