ZONDAGSARBEID

COMMENTAAR

In het blad "Koers" werd door L. van der Lugt aandacht besteed aan de verschillende visies op zondagsarbeid.

De visies zijn neergelegd in rapporten van drie christelijke organisaties, te weten CNV, GMV en RMU.

De noodzaak heeft deze organisaties ertoe gebracht, hun leden voor te lichten in verband met zondagsarbeid. De tijd, dat er op zondag in Nederland niet gewerkt werd, is voorbij. Doordat steeds meer bedrijven overgeschakeld zijn op volcontinu-produictie en in de laatste jaren het werken van gehuwde vrouwen is toegenomen, is er een verschuiving opgetreden in de indeling van de werkweek.

Het is te vrezen, dat de zondag steeds meer zijn specifieke karakter zal verliezen en een dag wordt als andere dagen. De werknemers krijgen wel hun vrije dagen, maar deze behoeven beslist niet meer op de zondag te vallen.

Steeds meer mensen komen in gewetensnood met de vraag of bepaalde arbeid wel onder noodzakelijke arbeid ingedeeld kan worden. Bij weigering van zondagsarbeid dreigt soms ontslag en de kans om voor een betrekking in aanmerking te komen wordt minder, wanneer men van tevoren stelt geen zondagsarbeid te willen verrichten. Daarbij komt de verzoeking, dat men stelt, dat veel arbeid nu eenmaal noodzakelijk is. Bepaalde produktieprocessen zijn niet op korte termijn te stoppen en de gehele zondag is er maar zelden mee gemoeid. Men kan toch nog wel één keer de kerk bezoeken enz.

Er is behoefte aan meer voorlichting omtrent de grenzen van de noodzakelijke arbeid, die men op de zondag verrichten moet en mag en arbeid, die niet onder het begrip noodzakelijke arbeid kan worden ingedeeld en in strijd is met het sabbatsgebod.

Het CNV is in principe tegen zondagsarbeid. Niet zozeer vanwege het gebod Gods als wel vanwege het welzijn van de werknemer. Alles moet, volgens hen, onderworpen zijn aan het grote gebod van de liefde, ook Gods gebod aangaande de sabbatdag. Wanneer het voor de samenleving en de naaste nodig is kan het gebod der liefde eisen zich ook op zondag voor de samenleving in te zetten. Onder voorwaarden is zondagsarbeid dan ook voor het CNV aanvaardbaar.

Die voorwaarden zijn volcontinuproduktie, dienstverlening (waaronder dan ook de horeca valt) en wanneer het maatschappelijk nodig is. Van een principe is hier geen sprake meer. De zondagsarbeid is aanvaard. Over het gebod Gods wordt niet meer gesproken. Gods gebod is geheel ondergeschikt aan het welzijn van de mens.

Bij het Gereformeerd Maatschappelijk Verbond, een vakorganisatie van de vrijgemaakt gereformeerde werknemers en werkgevers, ligt dit anders.

In hun rapport treft men een ernstige bezinning aan vanuit de Schrift en de gereformeerde traditie.

Men grondt zich vooral op de wetgeving aan de Sinai en gaat uitvoerig in op de verandering van de sabbat in de zondag. De nadruk ligt er in het rapport van het GMV op, dat één dag van de zeven dagen gewijd moet zijn aan de dienst des Heeren. Zij vinden hierin steun in de H. Cat., die ook alle nadruk legt op de kerkedienst. Calvijn wordt eveneens geciteerd, die vooral in de beginperiode van de opbouw van de kerk in Geneve wilde afrekenen met de roomse heiligendagen en daarom zegt, dat de sabbat terecht is afgeschaft, maar dat het toch zeer passend is om één bepaalde dag samen te komen om Gods Woord te horen. In latere uitspraken van Calvijn ligt de klemtoon wel degelijk op de zondag als voortzetting van de oudtestamentische sabbat.

Het uitgangspunt van het GMV-rapport legt de nadruk op de dienst des Heeren, die ongehinderd moet kunnen plaatsvinden en niet zozeer op de dag. De rustdag moet vooral in ere worden gehouden om de dienst Gods niet in gevaar te brengen. Het rapport van de vrijgemaakte stichting heeft hierin vooral de H. Cat. aan zijn zijde.

Het GMV sluit zich verder aan bij de uitspraken van de Nationale Synode van Dordt aangaande de werken van barmhartigheid en noodzakelijkheid, die op de rustdag moeten geschieden.

De interpretatie van dit alles vat men echter veel te ruim op wanneer ook het openbaar vervoer, het voortbestaan van het bedrijf enz. daarbij ingesloten worden.

Het rapport van de RMU stelt veelmeer de scheppingsordinantie op de voorgrond. Door hen wordt gezegd: "Zes dagen arbeiden en een dag rust, dat is het arbeidsritme dat de Schepper van hemel en aarde aan het mensdom gegeven heeft, waarin Hij ons ook in de scheppingsweek Zelf is voorgegaan."

Het gaat in dit rapport dus niet alleen over de voortgang van de kerkedienst, maar tevens over de heiliging van de dag. Dit is wel een fundamenteel verschil met het rapport van het GMV.

Men zou kunnen zeggen, dat bij het GMVstandpunt zondagsarbeid geoorloofd is, als de kerkedienst er maar niet door in gevaar komt en men tenminste één keer de kerk kan bezoeken.

Bij het standpunt van de RMU gaat het niet alleen over de kerkedienst, maar over één dag apart zetten en heiligen. De arbeid moet rusten, omdat naar scheppingsordinantie ook God één dag van arbeid heeft gerust. De arbeid van noodzakelijkheid wil de RMU ook veel meer beperken tot wat werkelijk noodzakelijk is en niet kan wachten tot maandag.

Ik ben blij met het standpunt van de RMU en het verblijdt mij, dat dhr. L. van der Lugt dit standpunt ook als het meest zuivere ziet. Het morele van de rustdag gaat inderdaad terug op de sabbatdag. Wanneer kanttekeningen worden gemaakt bij de onderbouwing van dit standpunt en ook prof. Douma deze onderbouwing niet sterk genoeg vindt, zou het goed zijn om naar de Westminster Confessie te luisteren.

Er zou op gewezen kunnen worden, dat de sabbat niet alleen voor de Joden was, maar God in Zijn wet daarbij ook vreemdelingen enz. insloot (Ex. 20:10, 11).

Matth. 24:20: Bidt dat uw vlucht niet zij op de sabbat", wijst er op, dat Jezus wist, dat ook na de verwoesting van Jeruzalem de sabbat gehouden zou worden en wel door de christenen. Het gebod Gods zegt verder niet: Gedenk de zevende dag", maar "Gedenk de sabbatdag." De christelijke sabbat was onder het vroege christendom bekend als de dag des Heeren, de eerste dag der week, de dag van Jezus' opstanding uit de doden.

Er zijn goede gronden aan te voeren, dat het maar niet alleen om het kerkgaan gaat, maar ook om de dag, die natuurlijk wel bijzonder geheiligd wordt door naarstig naar Gods huis te komen.

Nu brengt dit standpunt, nog meer dan het standpunt van het GMV, grote problemen met zich mee.

Wij moeten die niet gering achten. Steeds dringender zal de vraag worden: "Wat is een werk van noodzakelijkheid? "

Je baan verliezen of geen promotie kunnen maken zijn geen geringe zaken. Mensen zullen willen weten of hun situatie buiten de uitzondering "werken van noodzakelijkheid en werken van barmhartigheid" valt. De kerk zal zich hier, dunkt mij, moeten uitspreken. Zo heeft de kerk dit vroeger ook zeer concreet gedaan. De provinciale synode van Dordrecht sprak in 1574 uit: "De dassen sullen van haren Ouerheden begheeren, datse het coopen, vercoopen, drincken, arbeyden, wandelen, etc. insonderheyt des Sondaechs verbieden willen."

Het is een goede zaak, dat onze laatste Gen. Synode een commissie heeft benoemd om op de volgende synode over deze materie een rapport uit te brengen. Dit zal nooit ieder geval precies kunnen omschrijven. Het gaat ook niet om een lijst van geboden en verboden, maar om een nadenken over de huidige problematiek en een gedragslijn, die onze tijd vanuit een bijbels principe benadert.

De dag des Heeren zij en blijve ons allen dierbaar. Zeker, vooral vanwege de kerkedienst, maar ook als dag van rust, waarin wij onze arbeid laten rusten, ons bekeren van onze boze werken. God door Zijn Geest in ons laten werken en alzo de eeuwige sabbat in dit leven aanvangen.

Oostkapelle,

ds. C. Harinck.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen