ONDERWIJS

DE MOEDER ALS OPVOEDER

Vanaf de schepping is alle eeuwen door aan de moeder als opvoeder een grote plaats toegekend. Zelfs in onze geëmancipeerde samenleving die de vrouw uit haar onderdrukte positie als huissloof wil bevrijden erkennen deskundigen dat de moeder, zeker in de eerste levensjaren, onvervangbaar is. Vooral de laatste tijd wordt van de zijde van pedagogen en psychologen gewezen op de onvergelijkelijke betekenis van het affectieve (gevoels-)contact tussen moeder en kind in de eerste levensjaren. Het ontbreken van dat contact heeft bijna altijd blijvende psychische schade tot gevolg.

Recent onderzoek heeft uitgewezen dat 80% van de jongeren problemen in de eerste plaats met moeder bespreekt. Alle mentaliteitsbeïnvloeding ten spijt blijkt ook in 1989 de jeugd behoefte te hebben aan een echte moeder die als vraagbaak en steunpilaar in moeilijke tijden iedere dag opnieuw bereid is haar kinderen te begeleiden op weg naar de volwassenheid.

Op ouderavonden en contactavonden op school valt het op dat vooral de moeder woordvoerder is. Zij weet het meest van de kinderen te vertellen. Zij maakt de kinderen mee als ze thuiskomen; zij hoort als eerste de belevenissen op school aan. Zij is de spil van het gezin, maar ook het rustpunt bij wie het kind liefde en begrip ontmoet.

De moeder en het jonge kind

De opvoeding van onze kinderen begint eigenlijk al voor de geboorte. De vrouw wordt al "moeder" op het moment dat ze de eerste tekenen van zwangerschap waarneemt. Termen als "onder het hart dragen" en "uit de moederschoot voortgekomen" benadrukken de lichamelijke band die de moeder met haar kind heeft. Deze natuurlijke warmte blijft levenslang aanwezig. Daarom is zij de eerst aangewezene voor de opvoeding. Niemand kan zo verzorgen, vertroetelen, beschermen, vertroosten en liefhebben als de eigen moeder. Daarom is het misdadig tegenover het jonge kind als de moeder gaat werken en het kind in een crèche wordt ondergebracht. Deskundige opleiding van leidsters en het mooiste speelgoed kan nooit vergoeden wat het kind aan natuurlijke warmte nu eenmaal alleen bij de eigen moeder ontvangen kan. Het is daarom verontrustend dat van de vrouwen in de leeftijdsgroep van 25 tot 49 het percentage werkenden in tien jaar tijd is opgelopen van 38% tot 52%. Zelfs van de moeders met een kind onder de vier jaar heeft 27% een baan, meestal uit materialistische overwegingen. Is dit geen teken aan de wand dat de natuurlijke liefde (Jes. 49:15) aan het verdwijnen is? Het is een signaal dat de laatste dagen zich aankondigen, dagen waarin de mensen grote egoïsten worden, geldgierig, ongehoorzaam, zonder natuurlijke liefde (2 Tim. 3:1-4).

Naast de opvoeding van het jonge kind tot persoonlijkheid heeft de moeder de belangrijke taak haar kinderen op te voeden in de vreze des Heeren. Koelman schrijft in zijn "Plichten der ouders": "Als de kinderen op nog geen enkele manier iets kunnen begrijpen, dan moeten de moeders bidden om een zegen". Later moeten ze veel met hen spreken over de zonde, over Christus als Zaligmaker, over de hemel, over de hel, over het goede dat ze moeten doen en het kwade dat ze moeten nalaten, aldus Koelman. Talloze mannen die veel voor de samenleving en voor het Koninkrijk Gods hebben betekend spraken met veel achting over de opvoeding van hun wijze moeder. We kunnen daarbij denken aan de moeders van Samuel, Salomo, Timotheüs, maar ook aan vrouwen als Monica en de moeder van de Engelse opwekkingsprediker John Wesley die iedere dag enkele van haar 19 kinderen een uur apart nam om met hen te spreken over de dingen van Gods Koninkrijk.

Moeders van opgroeiende kinderen

Het is vooral de moeder die het ge­ weten van het kind opvoedt, het wilsleven ontwikkelt en het kind leert gehoorzamen. Hoewel de vader priester in het gezin hoort te zijn, blijkt in de praktijk vaak dat de moeder de eerste religieuze beginselen bijbrengt en dat de schoolgaande kinderen geloofszaken eerder met moeder dan met vader bespreken. Het is vooral ook de taak van de moeder sfeer te scheppen in haar gezin. In een gezin waar voortdurend geruzied en gekibbeld wordt, waar afgunst en egoïsme hoogtij viert en waar de onderlinge verbondenheid gemist wordt, ontbreekt de juiste voedingsbodem voor een harmonische ontwikkeling.

Op de schouders van de moeder rust de zware taak bij ziekte van de kinderen, bij ruzie met buurkinderen, bij onvoldoendes op school, bij treiterende klasgenootjes, enz. enz. tactvol alles in goede banen te leiden. In de puberteitsfase als kinderen met zichzelf overhoop liggen wordt die taak nog zwaarder. Juist in deze leeftijdsfase is de aanwezigheid van de man als hoofd van het gezin onmisbaar (daarover in een volgend artikel).

Het vaderloze gezin

In gezinnen waar de vader ontbreekt wegens overlijden, echtscheiding of werkzaamheden in het buitenland staat de moeder alleen voor de opvoedingstaak. De neiging om haar kinderen overbeschermend op te voeden is groot. Anderzijds zien we dat alleenstaande moeders met name hun opgroeiende jongens haast als volwassenen benaderen. Het gemis van de man willen ze - onbewust - zodoende door hun zoon met wie ze zo vertrouwelijk kunnen praten en overleggen, compenseren. Daar zijn zulke jongens meestal niet aan toe en de problemen blijven niet uit. Op school ontstaan er in die gevallen studieproblemen o.a. wegens concentratiestoomissen.

Jongens kunnen hun vader voor hun geestelijke ontwikkeling nog slechter missen dan meisjes. Ze missen hun vader als identificatiefiguur. Voor een deel zien we deze problemen ook optreden in schippersgezinnen en gezinnen waar de vader dikwijls afwezig is (vrachtwagenchauffeurs, zeelieden, managers, predikanten). De problemen bij de opvoeding tengevolge van echtscheiding nemen ook binnen onze kring schrikbarend toe. 3ijna altijd zijn de kinderen het slachtoffer en ontstaan er o.m. studieproblemen.

De moeder als gezagsdrager

Dikwijls moet bij ongehoorzame kinderen de vader als gezagsdrager optreden. Dat is maar ten dele juist. Vader mag dan het hoofd van het gezin zijn, niettemin draagt ook de moeder gezag. Dat moet zij ook uitoefenen. Zij mag terechtwijzingen en straffen niet aan vader overlaten. Kinderen mogen ouders in dit opzicht ook niet tegen elkaar uitspelen. Zij moeten hun vader en hun moeder alle eer, liefde en trouw bewijzen en zich aan hun goede leer en straf met behoorlijke gehoorzaamheid onderwerpen, en ook met hun zwakheden en gebreken geduld hebben, aangezien het Gode belieft hen door hun hand te regeren (H.C. Z. 39).

Ouders kunnen veel verdriet hebben over kinderen die zich aan hun gezag onttrekken. Vooral wanneer ze ernstig gepoogd hebben hun kinderen op te voeden in de vreze des Heeren, kan de smart over hun van God en Zijn dienst vervreemde kinderen alle levensvreugde benemen. Anderzijds moeten we met verdriet constateren dat een toenemend aantal ouders in onze gezinnen faalt in de uitoefening van het gezag. Om een nare sfeer te voorkomen laten ze de kinderen maar vrij in de keuze van muziek, kleding en lectuur. Misschien is op ons van toepassing wat we lazen bij Dr. G. Brillenburg Wurth in Het christelijke leven in huwelijk en gezin: "Wat erg als ouders hun kinderen niets meer te zeggen hebben, omdat ze zelf niet meer weten wat het is naar God te luisteren en zich van Hem te laten gezeggen".

Capelle a/d IJssel,

B. Agteresch

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen