Drs. L. Wüllschleger: SCHEURMAKERS EN NIEUWLICHTERS. Over Remonstranten en Contra-Remonstranten te 's-Gravenhage (1612- 1618). Leiden, Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1989.

BOEKENNIEUWS

Een boek over een der gewichtigste episodes uit de geschiedenis van hervormd (gereformeerd) 's-Gravenhage ligt voor ons. Drs. L. Wüllschleger, predikant van de Nederlandse Hervormde gemeente (Gereformeerde Bond) te 's-Gravenhage publiceerde namelijk "een enigszins verkorte weergave" van zijn doctoraalscriptie over de hooglopende tweedracht die in de jaren 1612-1618 hervormd 's-Gravenhage beroerde. Zoals immers overal in den lande streed men toen met name ook in het regeringscentrum en de residentie van prins Maurits over de gereformeerde leer der voorbeschikking en al hetgeen daaruit voortvloeide. Wie dan ook, zoals ondergetekende, dagelijks achter de Gereformeerde Gemeentekerk de imposante toren van de eeuwenoude Grote Kerk van 's-Gravenhage ziet uitsteken, ontvangt een boek als het onderhavige als een welkome informatiebron over hetgeen zich toen in de schaduw van die toren afspeelde.

Uit Wüllschlegers studie komt naar voren dat de partijen destijds zich groepeerden rondom enerzijds hofprediker Johannes Wtenboogaert als centrale figuur der Remonstranten, anderzijds dominee-dokter Henricus Rosaeus als spil waarom de Contra-Remonstranten draaiden. In andere literatuur was dit reeds aan de orde gesteld, maar Wüllschleger brengt de geschiedenis uitvoerig in kaart. Dat is ook de verdienste van deze studie. Jammer genoeg stonden hem bij de reconstruering van deze geschiedenis betrekkelijk weinig archivalia ten dienste, omdat uitgerekend de kerkeraadsnotulen uit de onderhavige periode als vermist moeten worden beschouwd. Als eigentijdse bronnen fungeerden nu voornamelijk Wtenbogaerts Kerckelijcke Historie uit 1647 en Triglands weerlegging daarvan uit 1650. Maar tussen de beschreven periode en genoemde bronnen ligt een afstand van ongeveer dertig jaar. Daardoor was het niet altijd even goed mogelijk de feiten te verifiëren aan de hand van oorspronkelijk materiaal. En dat is de zwakke zijde van deze studie. Op z'n minst jammer is het verder dat de auteur helemaal geen melding maakt van een der meest gezaghebbende naslagwerken over dit onderwerp, namelijk deel drie van de 01denbarneveltstudie van Jan den Tex (pag. 394-487)! En wat de reden mag zijn dat de nog steeds niet achterhaalde dissertatie van "vader" H. Kaajan: De groote Synode van Dordrecht in 1618 en 1619, in de literatuurlijst wordt verzwegen, weet ik niet. Onverantwoord!

Interessant is hoofdstuk VIII: "Drie Haagse dominees", waar we achtereenvolgens de levensgeschiedenissen aantreffen van Johannes Lamotius (een gematigd contraremonstrant, in verband met de Nadere Reformatie bekend als vertaler), Rosaeus en Wtenbogaert. Kon voor eerst-en laatstgenoemde meestal worden verwezen naar de literatuur, voor Rosaeus' biografie is geput uit primaire bronnen. Als bijlage opgenomen is een voorlopige kerkorde voor de Haagse dolerende gemeente uit 1617, mede ondertekend door niemand minder dan G. Udemans en J. Trigland, die wegens gelegenheid van zaken aan de Haagse gemeente waren uitgeleend.

SCHEURMAKERS EN NIEUW­ LICHTERS is voorzien van fotografische afbeeldingen van personen, kerkgebouwen en handschriften. Het laat zich gemakkelijk lezen. Wij bevelen het dan ook graag bij u aan.

's-Gravenhage,

G.H. Leurdijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen