Enkele opmerkingen over het pastoraat bij incest

(5)

Het functioneren van het vijfde gebod

In het contact met slachtoffer en gezinsleden komt steeds opnieuw de vraag naar voren of men wel kan voldoen aan de eis van het vijfde gebod tegenover de dader, die meestal de vader zal zijn: 'Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land, dat u de HEERE, uw God geeft.'

Een gruwel in Gods ogen

Voorop moet worden gesteld dat de incest plegende vader zichzelf volledig te schande gemaakt heeft. Binnen de huwelijksomgang in liefde, die in de geslachtsgemeenschap een bekroning vindt, is geen enkele ruimte voor een derde. De incestdader zondigt zondermeer tegen het zevende gebod: Gij zult niet echtbreken. Hij vergrijpt zich bovendien op gruwelijke wijze aan een kind, dat God hem had toe betrouwd om dat op te voeden in de tere vreze van God. In prediking en pastoraat moet allereerst duidelijk doorklinken, dat geen vader een beroep op het vijfde gebod mag doen om zijn kinderen te kleineren, seksueel te misbruiken en emotioneel te beschadigen.

De betekenis van het bijbelse begrip 'eren'

Vervolgens is het goed om in het pastorale gesprek allereerst de betekenissen van het grondwoord voor 'eren' uit te leggen. Eren komt van een werkwoord, dat zwaar zijn, gewichtig zijn, geëerd zijn betekent. J.P. Lettinga, kenner van bijbels Hebreeuws, wijst erop dat dit woord eren een breed betekenisveld heeft.

Het loopt van een gewoon erkennen via achten en competent achten tot hoogachten en eren. In Leviticus 19 : 3 wordt een ander woord gebruikt: 'Een ieder zal zijn moeder en zijn vader vrezen'. Het woord 'vrezen' betekent dat wij geroepen worden het ouderlijk gezag te eerbiedigen met dezelfde diepe, liefdevolle hoogachting die de Heere toekomt. De breedte die het bijbelse begrip 'eren' laat ons zien, brengt ons bij de vraag naar de grond en de grens van de gehoorzaamheid van het kind. De grond ligt in het gebod. De Heere heeft de ouders als ambtsdragers over de kindren gesteld. Hij Zelf staat achter hen en daarom vraagt Hij voor degenen die in Zijn Naam regeren eer. Daarom alleen konden Sem en Jafeth hun vader blijven eren, toen Noach de eerbied voor zijn persoon als vader te grabbel gooide. God vraagt immers een gehoorzamen van de ouders in de Heere (Ef. 6:1). Dat betekent in het geval dat ons bezig houdt, vragen: 'Heere, wat wilt U dat ik doen zal, gelet op de zondige daden van mijn vader of mijn broer? '

De begrenzing van het gebod

Men zal Gode meer gehoorzaam zijn dan de mensen ( Hand. 4:19). Dat bijbelwoord begrenst ook de gehoorzaamheid van jongeren aan hun ouders. Er is een geoorloofde, een door God geëiste ongehoorzaamheid van kinderen aan ouders, wanneer die ouders zelf het heilzame en goede gebod des Heeren God verachten. Kinderen en jongeren mogen zichzelf niet in gevaar begeven. Jeugdigen mogen zich evenmin laten misbruiken uit een stuk solidariteit met het gezin. Zulke kinderen en jongeren mogen én moeten hulp vragen aan anderen: de predikant, de ouderling, de leraar, de huisarts, een maatschappelijk werker of werkster van 'De Vluchtheuvel'. Hulp vragen is geen ongehoorzaamheid! Het gezag van de ouders is niet absoluut, maar wordt begrensd door het Woord van God.

De Catechismus spreekt over het geduld hebben met de zwakheden en gebreken van de ouders. Hiermede wordt niet gezegd dat een kind zou moeten toegeven aan het zondige verlangen van een ouder. De uitdrukking betekent evenmin, dat de zonde van de incest-dader moet worden gebagatelliseerd of toegedekt.

De Bijbel laat ons daarover niet in het onzekere: 'De werken des vleses nu zijn openbaar, welke zijn overspel, hoererij, onreinigheid, ontuchtigheid....van dewelke ik ook te voren gezegd heb, dat die zulke dingen doen, het Koninkrijk Gods niet zullen beërven' (Gal. 5:19, 20). Geduld hebben met de zwakheden van onze ouders wil nooit zeggen dat wij hun zonden moeten goedkeuren.

De strekking van het gebod

Anderzijds doet de zonde van ouders het gebod niet te niet. We mogen onze ouders die een misstap hebben begaan, maar niet weggooien en verafschuwen. Het is duidelijk dat de weg tot het eren van de ouders in de diepste zin van het woord alleen kan worden gebaand door een schuldbelijdenis van de incest-dader tegenover het slachtoffer. Als dat ontbreekt, kan er alleen sprake zijn van het erkennen van die ouder voor hetgeen we door Gods goedheid in algemene zin nog aan goede dingen mochten ontvangen. Zelfs als er sprake is van een onvoorwaardelijke schuldbelijdenis, kan het vergeven en eren nog heel zwaar vallen.

Maar welke weg moeten we dan gaan? Laten we allereerst vragen om het licht van de Heilige Geest in ons eigen hart. Als we dat ontvangen, gaan we ons eigen zwakheden en gebreken zien. We zien de zonde van een hatend hart. We ervaren onze eigen krachteloosheid om naar Gods geboden te leven. Dan leren we met ons eigen verzondigde leven vluchten naar de Heere Jezus Christus. Hij heeft Zijn ouders op een volkomen wijze geëerd en lief gehad tot op het kruis van de vloek. Wie niet bij dat kruis komt, zal nooit een ouder die struikelde echt en ten volle kunnen vergeven. In Zijn wonden alleen is allerlei vertroosting! Bij Hem is genade om onszelf te verloochenen. Dan gaan we uit Zijn volheid genade begeren om onze ouders te erkennen en lief te hebben zonder hun zonden goed te keuren.

Dat mogen zien op Jezus is zo heilrijk voor het herstel van ontwrichte verhoudingen. De vrucht daarvan is dat wij hen de weg mogen wijzen, die zij ons vroeger zelf hebben gewezen: de bekering tot God, de vergeving der zonden in Christus. De vrucht daarvan is dat we geduld krijgen met de zondaar, omdat we zien hoeveel geduld God met ons moet hebben. De vrucht daarvan is een ootmoedig gebed voor een incest-dader: 'Heere, wilt u mij voor die zonde bewaren en wilt u hem ervan verlossen.' Dan handelen we naar de geestelijke strekking van het gebod.

Boskoop,

ds. M. Golverdingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen