W. van der Zwaag, De Reformatie der Puriteinen. Uitgeverij/Boekliandel Gebr. Koster - Barneveld 2001. Prijs: circa € 36.10 {f. 79,50).

De heer Van der Zwaag heeft aan de rij publicaties die hij reeds op zijn naam heeft staan, een nieuw boek toegevoegd. Het is een uitvoerige studie geworden van bijna 600 bladzijden over de geschiedenis van de oude Engelse Puriteinen. Het boek draagt als ondertitel: 'Kerkhistorie van Engeland tussen Reformatie en Revolutie'. De kerkgeschiedenis van Engeland en Schotland is voor onze gemeenten van niet geringe beteke- nis. Namen als John Owen, Thomas Boston, Ralph en Ebenezer Erskine, Jonathan Edwards en George Whitefield zijn onder ons meer of minder bekend geworden. Juist in de laatste tijd is er weer een groeiende belangstelling waar te nemen voor de Puriteinse predikers en schrijvers. Dat is op zichzelf een goede zaak, mits men goed beseft dat het Puritanisme een bonte lappendeken van stromingen en meningen bevat. Men zal daarin goed moeten leren onderscheiden. Niet alles wat als Puriteins bekend staat, mag onder ons evenveel gezag hebben!

Het is met Engeland eigenlijk een merkwaardige zaak. Het land kent in feite geen man die men de 'hervormer van Engeland' zou kunnen noemen. Daarin onderscheidt het land zich van bijvoorbeeld Schotland, Frankrijk en Duitsland. Het losraken van de kerk van Engeland van Rome is voornamelijk te danken aan het optreden van een koning, wiens persoonlijk leven bepaald niet smetteloos kan worden genoemd: Hendrik VIII, die van 1509 tot 1547 over Engeland de scepter zwaaide en wiens echtscheidingsperikelen hem in conflict brachten met de paus van Rome. In Engeland is in de zestiende eeuw een kerk ontstaan, die wat haar liturgie en kerkregering betreft in veel opzichten aan Rome doet denken, maar in haar belijdenis aan het calvinisme. Het is met name onder de levenslang ongehuwd gebleven koningin Elizabeth (1558- 1603) geweest dat Engeland de zogenaamde 'via media' koos, een middenweg, waarbij Elizabeth noch de weg van Rome begeerde, noch het gereformeerd protestantisme, maar een echt Engelse 'Anglicaanse' kerk, met de koning(in) als 'supreme governor', hoogste bestuurder. Binnen - en ook buiten - deze

Binnen - en ook buiten - deze Engelse staatskerk ontwikkelde zich een steeds sterker wordende beweging, die ijverde voor een pure church (zuivere kerk) en een pure life (zuiver leven), en waarvan de vertegenwoordigers daarom spottenderwijs wel 'Puriteinen' werden genoemd. De heer Van der Zwaag behandelt in het nu besproken boek gedetailleerd en uitvoerig de geschiedenis van deze beweging. Er komt heel veel aan de orde. We lezen van de goede dagen onder de jonge Eduard VI, over het schrikbewind van Mary Tudor ('Bloody Mary'), over de in 1642 uitgebroken burgeroorlog die een einde maakte aan het bewind van het huis Stuart, van de triomf én de crisis van het puritanis-. me onder Oliver Cromwell. De indrukwekkende puriteinse Synode van Westminster (1643-1649) wordt besproken, maar ook de 'Restauratie' onder Karel II, toen een langdurige periode van verdrukking voor de kerk des Heeren in Engeland aanbrak. Interessant is ook de beschrijving van het achttiendeeeuwse réveil in Engeland en Wales en de beroemde 'Great Awakening' aan de overzijde van de oceaan. Ik heb verschillende uren geboeid in dit boek zitten lezen. Het is goed gecorrigeerd; ik heb althans weinig onnauwkeurigheden kunnen vinden. Wel komt het mij voor dat de Latijnse boektitel in voetnoot 9 op blz. 15 niet helemaal juist is. Maar dat is maar een kleinigheid. Twee opmerkingen wil ik nog wel maken, die positief kritisch zijn bedoeld. Het boek is zó gedetailleerd, dat het wat fragmentarisch is geworden: de lezer heeft soms moeite door de bomen van namen, citaten en feiten het bos nog te kunnen zien en de grote lijn te volgen. Het zou wellicht goed zijn geweest ergens een kort overzicht van de geschiedenis van het puritanisme te geven. In de tweede plaats heeft de schrijver soms de neiging wat te gaan mediteren, met name aan het begin en het eind van zijn boek; daar lijkt mij een kerkhistorische studie niet de plaats voor. Maar verder wil ik mijn waardering uitspreken voor dit werk, waaraan de auteur vele, vele uren van studie en onderzoek heeft moeten wijden. Hartelijk aanbevolen.

Capelle aan den IJssel,

ds. A. Moerkerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen