Bid- en dankdagen

In bijbelse tijden

De biddagen worden in deze weken weer gehouden in ons land. In de Schrift kunnen wij kennisnemen van bijzondere bid- en dankdagen, die willekeurig gehouden werden. Wie van ons hoorde nooit eens van de biddag te Mizpa, door de richter Samuel uitgeroepen? Heel Israël vast en verootmoedigt zich dan voor God, waarbij de profeet voorgaat in gebed. En nadat Israël wonderlijk is verlost uit de handen van oorlogszuchtige Filistijnen, volgt een dankdag. Voor het oog van het volk richt Samuel de gedenksteen 'Eben- Haëzer' op. Hij spreekt met dankerkentenis uit: 'Tot hiertoe heeft de HEERE ons geholpen' (1 Sam. 7:5- 12).

Initiatief van Oranje

In het verlengde hiervan oordeelden verschillende synoden postitief over het houden van dergelijke bid- en dankdagen. Vele tientallen jaren was men verwikkeld in een verwoede strijd tegen Spanje omwille van vrijheid en geloof. Grote epidemieën teisterden periodiek volk en vee. In 1618-'19 luidt het dan ook: In tijden van oorlog, pestilentie, dure tijd, zware vervolging der kerken en andere algemene zwarigheden, zullen de dienaars der kerken de overheid bidden dat door haar autoriteit en bevel, openbare vast- en biddagen aangesteld en geheiligd mogen worden (D.K.O., artikel 66).

Overigens zijn de eerste bededagen al uitgeschreven door Prins Willem van Oranje, stadhouder van Holland en Zeeland. Vanaf 1584 geschiedt dat door de Staten Generaal der Verenigde Nederlanden, waarvan alle leden tevens belijdend lid van de gereformeerde kerk zijn. Ook dankdagen werden gevierd in het besef van Gods bemoeienissen met volk en overheid.

Gewas/visserij en arbeid

Zich richtend op de nood der tijden, zijn deze kerkordelijke aanbevelingen onderscheiden van ds jaarlijkse bid- en dank-dagen voor gewas/visserij en arbeid. Het hoofdmotief op deze dagen is de erkenning van de Gever van alle goede gaven. Op biddag Hem vragend om Zijn onmisbare zegen en op dankdag Hem dankend voor hetgeen Hij heeft geschonken. Onder de Zeeuwen dagtekenen deze bid- en dankdagen al uit 1653. Overijssel en de overige gewesten volgen. Nationaal groeit op den duur een biddag op de tweede woensdag in maart en een dankdag op de eerste woensdag in november, zij het dat Zeeland - waaronder toen ook Flakkee viel - per eiland een eigen weg blijft gaan met de data.

Opwekkingen

Voor de bid- en dankdagen laat de rijks-overheid brieven drukken, die via de plaatselijke overheid ter hand worden gesteld aan de predikanten. Daarin worden deze uitgenodigd om in hun preken zich te richten naar de omstandigheden van de natie. De brief leest men zondags tevoren van de kansel af met de opwekking de bid- en dankdagen samen trouw te vieren.

In de kerken roepen de predikanten ernstig op tot schuldbelijdenis en boetvaardigheid voor de Heere. Uit nagelaten preken van predikanten als Smijtegelt en Van der Groe weten we, hoe dat is gegaan. Ze wijzen met klem op de noodzaak van een nadere reformatie van heel het leven. Het gezinsleven is sober op zulke dagen. Extra aalmoezen mag men niet vergeten op die dagen, naar de aanbeveling van Voetius. De collecten zijn hoog! En de opkomst? De kerkgebouwen kunnen vaak de scharen niet bevatten. De gemeentelijke overheid bevordert wat tot rust en kerkgang op die dagen kan bijdragen. Dan geldt er een openingsverbod voor herbergen en vermakelijkheden en blijft openbare arbeid achterwege. Tussen haakjes: het mag uitzondelijk heten, dat de burgerlijke gemeente Tholen in 2004 nog altijd een vrije dag geeft aan haar ambtenaren. En bij de posterijen op beide eilanden leest men: wegens biddag (of dankdag) woensdag gesloten. Winkels en bedrijven - zelfs Roomse! - geven hun personeel vrijaf. Onze vissers zijn thuis. Hoe lang nog...?

Intussen schrijft de overheid al meer dan twee eeuwen geen brieven meer uit voor het onderhouden van bid- en dankdagen. Als een deel van ons kerkverband zich gaat vormen in de jaren veertig van de 19e eeuw, versturen voorgangers als Ledeboer en Van Dijke zelf hun kerkelijke biddagsbrieven naar de gemeenten. Als restant van deze oude gewoonte kunnen we de opwekkingen via een artikel in onze kerkelijke bladen aanmerken.

Dag van afzondering

Vanouds is er een gehele dag van afzondering, ook al zijn er soms twee diensten. Dit moge onder ons zo blijven. Doorgaans bepalen drie preken ons bij: - de tijdelijke weldaden, - de geestelijke weldaden, en - de tijdsomstandigheden, waarin land en volk verkeren. Ook hier wil ik opwekken de bid- en dankdagen als hele dagen te handhaven in onze gezinnen. Het gaat om de erkenning van de Heere in gebed en dankzegging enerzijds, en om het tijdelijke en geestelijk welzijn van ons mensen anderzijds. Laat de kerkgang niet verschralen tot één enkele dienst. En zwerf niet naar elders in de kwalijke zucht naar kerktoerisme. Gezond kerkelijk besef doe ons waarderen als geestelijke gemeenschap samen te leven, te bidden en te danken, alsook te offeren!

Tholen,

ds. C. de Jongste

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen