H.A. van Dolder-de Wit: Levend in het werk des Heeren. Uitg. Frits Hardeman, Ede 2006, ISBN 10 90 76430 44 6 335 blz.€ 32,90.

BOEKENNIEUWS

Als parlementariër en partijvoorzitter bepaalde de hervormde ds. H.G. Abma (1917-1992) jarenlang het gezicht van de SGP. Maar hij was tevens predikant: dominee in de politiek. Ook daarin zette hij een bepaalde SGP-traditie voort. Een kleine 15 jaar na zijn overlijden is van de hand van mevrouw H.A. van Dolder-de Wit een biografie verschenen van deze predikant die onder ons nog niet vergeten is. Zoals de naam Hette Abma al duidelijk maakt, was ds. Abma een Fries, geboren in Wouterswoude. Daar stond destijds ds. J.H. Koster. Door zijn prediking werd in het onderwijzersgezin Abma liefde gewekt voor de bevindelijke waarheid. Later, toen ds. Koster in Montfoort stond, zou Abma als theologisch student verschillende malen in de Montfoortse pastorie logeren. Kort voor zijn bevestiging in Driesum treedt hij in het huwelijk met de dochter van ds. H.A. Leenmans, destijds hoofdbestuurslid van de SGP. Toch duurt het nog even voor hij politiek actief wordt. In 1956 kiest men hem in het hoofdbestuur van de partij. Na het overlijden van ds. R Zandt wordt ds. Abma voorzitter van de SGP en al spoedig ook lid van de Tweede Kamer. Dat wordt voor hem geen gemakkelijke weg. Allereerst is het een groot probleem om, net als ds. Zandt, de rechten van emeritus-predikant te krijgen, zodat hij in de gemeenten kan blijven voorgaan. Daar­ naast blijkt al spoedig dat hij het vertrouwen mist van de rechtervleugel van de partij. Bittere verwijten worden over hem uitgestort, waarbij zijn medehoofdbestuurslid ds. A.Vergunst het duidelijk voor hem opneemt. Zelfs wordt hem verweten een sociniaan te zijn!

Maar ds. Abma zelf manoeuvreert ook niet altijd gelukkig. Hij heeft een geheel eigen stijl van spreken en schrijven, die soms misverstanden oproept. In NRC Handelsblad werd hij eens getypeerd als iemand die moeizaam zijn weg zoekt naar de eloquentie. Met 'Friese' koppigheid blijft hij zich verzetten tegen de opmars van de jonge ir. B.J. van der Vlies in de partij. Interne hervormde controverses (Gereformeerde Bond tegenover Het Gekrookte Riet) liggen daaraan ten grondslag. Dat leidt in 1981 tot de merkwaardige situatie dat ds. Abma als partijvoorzitter steun geeft aan de voorkeursactie voor mr. G. Holdijk. Als het hoofdbestuur vier jaar later besluit dat Van der Vlies lijstaanvoerder wordt, is voor ds. Abma de maat vol. Hij bedankt als partijvoorzitter. Door een andere kwestie komt hij in zijn woonplaats Putten zelfs tegenover de SGP-kiesvereniging te staan. Dat alles is een trieste ontwikkeling.

Met name bij de beschrijving van de gebeurtenissen die leiden tot zijn aftreden als partijvoorzitter wreekt zich het feit dat de schrijfster zich niet breed genoeg georiënteerd heeft. Dat ds. Abma van het hoofdbestuur opdracht gekregen had om het kamerlid C.N. van Dis jr. te vragen voor het lijsttrekkerschap, wordt ontkend door anderen die er direct bij betrokl< en waren. Dat had op z'n minst vermeld moeten worden. En voor zover de besluitvorming daarover onduidelijk is geweest, was de voorzitter daarvoor de eerstverantwoordelijke. Het is niet toevallig dat geen van de hoofdbestuursleden die ds. Abma altijd door dik en dun gesteund hadden, hem volgden toen hij zijn functie neerlegde. De figuur van ds. Abma was een diepergaande, meer analyserende studie waard geweest. Dat neemt niet weg dat de nu verschenen biografie zeker haar nut heeft. Niet alleen als levensbeschrijving van een predikant, zoals er onder ons zoveel verschijnen, maar ook vanwege de belangrijke plaats die ds. Abma innam in onze gezindte. Zo was hij ook tweede voorzitter van De Driestar en bestuurslid van de VGS. Overigens is het onjuist om de hervormde ds. D.J. van der Graaf te typeren als medeoprichter van de SGP. Bij de oprichting van de SGP waren geen hervormden betrokken. De oprichters behoorden vrijwel allemaal tot de Gereformeerde Gemeenten. Wel maakte ds. Van der Graaf al spoedig deel uit van het hoofdbestuur.

Soms werpt het boek meer vragen op dan het beantwoordt. Wat betekent het als ds. Abma zich na een preekbeurt afvraagt of de gemeente Wouterswoude en hij van elkaar vervreemd zijn? Wie was de predikant van de Gereformeerde Gemeenten die student Abma ging beluisteren en die volgens hem zeer onsamenhangend en dogmatisch sprak? De biografie wordt afgesloten met een tweetal beschouwingen. Dr. ir. J. van der Graaf geeft een overzicht van ds. Abma als theoloog, mr. G. Holdijk doet dat over zijn politieke optreden. Ook die bijdragen geven ons inzicht in het denken van deze predikant-politi-

Apeldoorn,

C.S.L. Janse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen