Sabbat of zondag? (1)

Je zult maar familie of kennissen uit je eigen gemeente hebben die de zaterdag als de dag des Heeren zien en die ook onderhouden. Serieuze mensen die op grond van de Schrift menen dat ze dit zo moeten doen. Zij menen zelfs dat de Heere hen dat bekend heeft gemaakt. U kunt zich voorstellen dat het onrust geeft in de familie en kennissenkring en in de gemeente.
Het roept de vraag op of wij met het onderhouden van de zondag als de dag des Heeren dan niet op het verkeerde spoor zitten. Het zou erg zijn als we daarmee zouden handelen in strijd met Gods eigen Woord. Daarom is het goed er over na te denken en ons standpunt te herijken tegenover andere opvattingen.
Er is over dit onderwerp in de loop van de geschiedenis veel geschreven.
Allerlei argumenten zijn aangedragen om te betogen dat de zondag, de eerste dag van de week, de dag des Heeren is. Christus is op die dag opgestaan en wij vieren elke rustdag de opstanding van Christus. Vanuit die opstanding vloeit het leven immers voort, dat heenleidt naar de eeuwige rust. Daaraan houden we vast. Maar met welke motivering? Want het gebod luidt toch: Gedenkt den sabbatdag dat gij dien heiligt?

Dordtse Synode
Ook in tijd van de Reformatie was de vraag naar de legitimatie van de zondag aan de orde. Tijdens de Nationale Synode van Dordrecht 1618/1619 werd daarover een besluit genomen in zes punten:
1. In het vierde gebod van de goddelijke Wet is iets ceremonieels en iets moreels.
2. Ceremonieel is geweest de rust van de zevende dag na de schepping en de onderhouding van deze dag, die het joodse volk in het bijzonder opgelegd was.
3. Moreel is dat een zekere en gezette dag de godsdienst moet zijn toegeëigend, en daarbij zoveel rust als tot de godsdienst(oefeningen) en de heilige overdenking daarvan nodig is.
4. Nu de sabbat der Joden is afgeschaft, moeten de christenen de zondag plechtig heiligen.
5. Deze dag is, sedert de apostelen, in de oude katholieke kerk altijd onderhouden geweest.
6. Deze dag moet alzo de godsdienst toegeëigend worden, dat men op deze dag moet rusten van alle slaafse arbeid (uitgezonderd die, welke de liefde en de tegenwoordige noodzakelijkheid vereisen), evenals van zodanige vormen van ontspanning die de godsdienst(oefening) verhinderen.

Het onderscheid dat door de Dordtse Synode is gemaakt tussen de ceremoniële en morele betekenis van het vierde gebod is afkomstig van de middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino (1225-1274). Het morele ligt volgens hem hierin dat de mens een dag moet afzonderen voor de goddelijke dingen, waardoor de werking van de Heilige Geest in het hart van de mens bevorderd wordt.
De ceremoniële betekenis bestaat volgens Aquino hieruit, dat het gebod wijst op het rusten van God na de schepping, dat het tevens een teken is van Christus’ rusten in het graf en dat het wijst op de rust in het toekomstige leven van Gods kinderen. Thomas van Aquino gaf aan dit onderscheid een enigszins andere invulling dan de Dordtse Synode. Hij reikte wel het beginsel aan waarop de Synode van Dordrecht voortborduurde.

Reformatie
Zij die menen dat wij de laatste dag van de week als rustdag moeten houden, zeggen daarmee dat onze Dordtse vaderen, toch geen onverstandige mannen, het verkeerd hebben gezien.
Dat zou natuurlijk kunnen, want ook de afgevaardigden ter synode waren mensen. Maar hebben zij het verkeerd gezien? Ik denk het niet.
De Dordtse Synode vindt voor wat betreft de overgang van de laatste naar de eerste dag van de week de Reformatoren aan haar zijde. Hoewel zij zich niet zo krachtig hebben uitgesproken, kunnen we toch wel stellen dat zowel Luther als Calvijn de zondag zag als de dag des Heeren en als de rustdag voor de nieuwtestamentische gemeente. Luther vond dat men de zondag moest houden om aan de grote menigte lichamelijke rust te gunnen en haar op die dag samen te laten komen om Gods Woord te horen. Omdat van oudsher de zondag daartoe gesteld is, zei Luther, moest men het maar zo laten.
Duidelijker is Calvijn als hij schrijft: ‘Trouwens, niet zonder oordeel des onderscheids hebben de ouden de dag, die wij de dag des Heeren noemen, in de plaats van de sabbat gesteld. Want daar het einde en de vervulling van die ware rust, waarvan de oude sabbat een afschaduwing was, gelegen is in de opstanding des Heeren, worden de christenen juist op die dag, die aan de schaduwen een einde gemaakt heeft, vermaand dat zij niet in schaduwachtige ceremoniën moeten blijven hangen.’
En hoewel Calvijn niet de kerken wilde veroordelen die andere dagen bestemd willen houden voor hun samenkomsten, toch zien we in de geciteerde uitspraak dat hij een duidelijke relatie legt van de zondag met de opstandingsdag van Christus. De schaduwdienst is voorbij. We moeten niet in de schaduwachtige ceremoniën blijven hangen.
Hoe graag we ook willen aansluiten bij de opvattingen van onze Reformatoren, ook zij waren mensen. Ook zij kunnen dwalen, zoals Luther ook dwaalde omtrent het leerstuk van de tegenwoordigheid van Christus in de bediening van het Heilig Avondmaal.
We moeten daarom ook niet in allerlei opvattingen van mensen blijven hangen, maar te rade gaan bij het onfeilbare Woord van God.

(wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen