Op de orgelbank

Een doopdienst is een bijzondere plechtigheid, niet alleen voor de ouders, maar voor de hele gemeente. Dat zal aan de te zingen psalmen te merken zijn. Bekende liederen in dit verband zijn onder meer de psalmen 78, 81, 87, 95, 100, 103, 105 en 134. Laat de organist in zijn spel voor de dienst bij voorkeur een psalm kiezen die past bij het karakter van een doopdienst. Dan bungelt het kwartiertje voor de dienst er niet een beetje bij, maar is het een voorbereiding op de zaken die komen gaan.
Dat geldt evenzeer voor een avondmaalsdienst, hoewel het karakter daarvan anders is. Een doopdienst heeft iets ‘feestelijks’, een avondmaalsdienst vraagt om een ingetogen sfeer. Dat begint met het orgelspel voor de dienst. Ons psalmboek biedt ook ter gelegenheid hiervan een rijke variatie aan geschikte liederen, zoals de psalmen 23, 32, 35, 43, 62, 116 en 136.
Doorgaans zal tijdens het aanzitten aan de tafel de gemeente een psalmvers zingen. Het voorspel daarvan mag kort zijn. Als er gelegenheid is, kan de organist de tijd tussen het wisselen van de tafels gebruiken voor het spelen van een toepasselijke psalm. Dat kan de psalm zijn die de predikant leest of citeert tijdens de bediening. Het kan ook andersom: dat de predikant de psalm die de organist zojuist heeft gespeeld, gebruikt in zijn overdenking bij de opening van de volgende tafel. Een mooi voorbeeld van samenwerking tussen ‘beneden’ en ‘boven’. Nog een praktisch punt: avondmaalsdiensten duren langer dan ‘gewone’ diensten. Laat de organist juist nu in zijn voor-, tussen- en naspelen rekening houden met de tijd.
Bij trouwdiensten is het fijn als de organist vooraf overleg heeft met het bruidspaar. Is er een psalm die het bruidspaar bijzonder aanspreekt, dan kan deze bij binnenkomst of het verlaten van de kerk gespeeld worden. Hoort de organist niets, dan zal hij of zij zelf een toepasselijke psalm kiezen.
Soms nemen bruidsparen zelf een organist mee. Vaak gaat het om een familielid, vriend of kennis. Daar is - met toestemming van de kerkenraad uiteraard geen bezwaar tegen, mits deze organist voldoende ervaring heeft met het begeleiden van gemeentezang. Hij doet er verstandig aan van tevoren het orgel te verkennen, zich op de hoogte te stellen van plaatselijke gewoonten bij trouwdiensten en zich aan te passen aan het voor die gemeente gebruikelijke zangtempo. Dit kan vervelende misverstanden en zelfs ergernis voorkomen. Het is daarom een goede zaak als de kerkenraad een deskundig contactpersoon heeft om gastorganisten, indien nodig, met raad en daad bij te staan Het is niet in elke gemeente gebruikelijk dat er tijdens een rouwdienst gezongen en/of gespeeld wordt. Is dit wel het geval, dan zal de organist zich ook nu weer moeten verplaatsen in de stemming tijdens deze dienst. De ervaring leert dat het spelen tijdens een rouwdienst bijzonder nauw luistert. De rouwende familie kan er door bemoedigd worden, maar ook geërgerd. Zacht en ingetogen orgelspel functioneert het best. Tegelijk moet de organist bij het begeleiden van de samenzang wel zijn taak blijven verstaan, dus niet weifelend spelen. Het bewaren van dit evenwicht vraagt om veel inlevingsvermogen.
Soms wordt de organist op zondag bij aankomst in de kerk op de hoogte gesteld van een sterfgeval in de gemeente. Hij zal zijn orgelspel voor de dienst er graag op af willen stemmen. Daarom is het aan te bevelen enkele bundels met passende psalmbewerkingen bij het orgel klaar te hebben liggen. Dan zijn er nog de diensten op de feest- en gedenkdagen: Kerst, Oudejaarsdag, Nieuwjaarsdag, Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart, Pinksteren, Bid- en Dankdag. Bij elk van deze gelegenheden zijn toepasselijke psalmen te vinden.
In sommige gemeenten zijn op deze momenten ook andere liederen toegestaan om te spelen. Te denken valt aan onder ons bekende gezangen als ”Vaste Rots”,”Eens was ik een vreemd’ling”, “Uren, dagen, maanden, jaren” en “O hoofd, bedekt met wonden”. Als daar plaatselijk geen bezwaar tegen bestaat, is het aan te bevelen dat zulke liederen in overleg tussen kerkenraad en organisten op een “goedgekeurde lijst” worden gezet. Dat schept duidelijkheid, ook naar de gemeente toe. Dit mag namelijk niet (slechts) het persoonlijk initiatief van de organist zijn.

(wordt vervolgd)
Woudenberg, E. van Dijkhuizen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen