Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Geestelijke muziek: Soli Deo Gloria [1]

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Geestelijke muziek: Soli Deo Gloria [1]

Muziek in de Bijbel

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Cantates van Bach, een motet van Telemann, een aria uit Händels Messiah. Goede klassieke muziek mag zich in een toenemende belangstelling verheugen in reformatorisch Nederland.

Steeds meer jongeren en volwassenen uit onze gemeenten zingen en spelen mee in koren en ensembles. De ontwikkelingen op dit terrein gaan zo snel, dat het goed is hierbij stil te staan en ons te bezinnen. Wat is goede klassieke muziek? Hoe kunnen we die verantwoord uitvoeren? In een aantal artikelen wil ik naar een antwoord op deze vragen zoeken.

Op het rugwerk van het orgel van onze gemeente in Gouda staat met vergulde letters: ‘Soli Deo Gloria’. Het zijn de woorden waarmee J.S. Bach zijn muziekstukken ook ondertekende: ‘Aan God alleen de eer’. Dat is, Bijbels gezien, inderdaad het grote doel van muziek: de eer van de Heere. Maar daaraan verbonden is ook de stichting en het onderwijs van de gemeente.

Oude Testament

In de Bijbel neemt muziek een belangrijke plaats in. In het Oude Testament staat muziek grotendeels in het teken van de tabernakel- en tempeldienst. Vocale muziek was in die tijd het belangrijkst, maar instrumenten werden veel gebruikt tot ondersteuning. Hoe er precies gezongen werd, is moeilijk te achterhalen. Waarschijnlijk was er in de eredienst sprake van voorzangers en een gemeente die daarop antwoordde, of van koren die beurtelings zongen, bijvoorbeeld in de vorm van een refrein.

Naast muziek in de eredienst, was er ook muziek bij politieke of militaire gebeurtenissen (denk aan het lied van Debóra na de dood van Sísera) of na grote uitreddingen (denk aan het lied van Mirjam na de doortocht door de Rode Zee). Ook in die liederen werd Gods grootheid bezongen.

Opvallend is de veelheid aan instrumenten die het Oude Testament noemt. Wat in onze tijd in de zondagse kerkdienst ‘verpakt’ zit in één instrument, het orgel, waren toen afzonderlijke instrumenten, van trommel tot fluit, van luit tot harp. De aanwijzingen bij de Psalmen wijzen daar ook op. Psalmen op de Neginôth moesten met snaarinstrumenten gespeeld worden, Psalmen op de Nechilôth werden met fluiten begeleid, Psalmen op de Scheminith met een speciaal achtsnarig instrument.

Musiceren is een kunst, een vak dat je moet (leren) beheersen. In Gods Woord wordt op verschillende plaatsen het belang van een goede uitvoering benadrukt. Psalm 92:4 spreekt over ‘een voorbedacht lied’. En Psalm 33 zegt: ‘Speelt wel met vrolijk geschal’. De kanttekeningen leggen dat uit als: ‘Maakt het spelen of slaan goed, dat is, speelt wel, aardiglijk, kunstiglijk’. Niet voor niets waren er Levieten, die met het oog op de eredienst geoefend waren in de zang of het bespelen van verschillende instrumenten. Ze deden dit onder leiding van dirigenten of koorleiders, zoals Heman, Ethan en Asaf (zie 1 Kron. 15). Er werd werk gemaakt van de muziek!

Nieuwe Testament

In vergelijking met het Oude Testament staat er in het Nieuwe Testament minder beschreven over muziek en eredienst. Wel speelde ook in het Nieuwe Testament muziek een rol bij de grote feesten in Jeruzalem. De Heere Jezus Zelf zong met Zijn discipelen lofpsalmen in de nacht waarin Hij het Heilig Avondmaal instelde.

Lezen we de brieven van de apostel Paulus, dan spreekt hij enkele malen over de geestelijke betekenis van het zingen. In Efeze 5 wekt hij de gemeente op om met het hart psalmen, lofzangen en geestelijke liederen te zingen. Die worden zowel met de stem als met snarenspel ten gehore gebracht, aldus de kanttekeningen. Aan de gemeente van Kolosse schrijft hij dat psalmen ook ten doel hebben elkaar te vermanen en te leren (Kol. 3:16). Zingen in de gemeente heeft dus een onderwijzende functie.

Het laatste Bijbelboek, Openbaring, wijst erop dat in het nieuwe Jeruzalem de Heere eeuwig door Zijn gekochte Kkerk geprezen zal worden, met zang én instrument. ‘En ik hoorde een stem van citerspelers, spelende op hun citers, en zij zongen als een nieuw gezang voor den troon’ (Openb. 14:2–3). Ook het gezang van Mozes en het Lam in hoofdstuk 15 wordt met citers begeleid.

Conclusie

Muziek heeft in de Bijbel een belangrijke plaats in de eredienst. Muziek is gericht op de eer van God en de stichting van de gemeente. De tekst, het zingen, staat centraal, de begeleiding door instrumenten is ondersteunend. De Bijbel geeft geen precieze voorschriften voor de invulling van de muziek, noch qua vorm, noch qua instrumenten.

In het volgende artikel wil ik een paar momenten uit de kerkgeschiedenis naar voren halen. Hoe keken de reformatoren aan tegen kerkmuziek en welke plaats heeft muziek in de kerk gekregen?

(wordt vervolgd)

E.J. Brouwer, Gouda

Dit artikel werd u aangeboden door: De Saambinder

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 16 februari 2017

De Saambinder | 24 Pagina's

Geestelijke muziek: Soli Deo Gloria [1]

Bekijk de hele uitgave van donderdag 16 februari 2017

De Saambinder | 24 Pagina's