Een grondige Godgeleerdheid

In het bijzonder aan de Nederlandse universiteiten, waar predikanten werden opgeleid, bedreven de hoogleraren op een zeer gedegen wijze theologie. We denken aan mannen als Polyander, Walaeus, Voetius en Van Mastricht. Deze laatste volgde Voetius op als hoogleraar aan de Utrechtse academie. Voetius doceerde daar vanaf de oprichting in 1634 ruim veertig jaar, Van Mastricht vervolgens bijna dertig jaar. De Heere heeft hen gebruikt om een Bijbels-gereformeerd stempel te zetten op de opleiding tot predikant. Dat is vormend geweest voor talloze predikanten en daarmee voor de gehele kerk in Nederland.

Petrus van Mastricht (1630-1706) heeft een zesdelig dogmatisch werk (4400 pagina’s) nagelaten dat alle onderdelen van de geloofsleer bestrijkt. Het boek verscheen eerst in de academische taal van die tijd, het Latijn. Naderhand werd het in het Nederlands vertaald. Ds. G.H. Kersten gebruikte deze uitgave intensief voor zijn ”Gereformeerde Dogmatiek”.

Inmiddels wordt een heruitgave verzorgd in nieuwe druk en spelling. Met veel respect hebben we er kennis van genomen hoe deze heruitgave tot stand komt. Daar zit veel liefde tot de gereformeerde theologie in. De delen verschijnen voor een zeer lage prijs. Dat heeft te maken met welwillende sponsors.

Opbouw

In het tweede deel van deze zesdelige serie gaat het over de werken van God en de zonde van de mens, met daarbij Gods straf op de zonde.

Helder is de opbouw van de hoofdstukken. Steeds wordt de vierdeling van een verklarend, een leerstellig, een weerleggend en een leerzaam praktisch deel aangehouden. Het mooie van Van Mastrichts werk is dat het theorie en praktijk nauw aan elkaar verbindt.

Om een voorbeeld te geven. God is krachtdadig werkzaam in alle dingen. Deze werkzaamheid ontvouwt Zijn heerlijkheid, bestraft de goddeloosheid, geeft troost in tegenheden, beurt op en versterkt het vertrouwen en verbindt ons aan God en de godzaligheid.

Een van de hoofdstukken gaat over de wereld en het scheppingswerk in zes dagen. Daarover is in onze tijd heel wat te doen. In de tijd van Van Mastricht ging het niet zozeer over de vraag of we deze dagen als lange tijdperken mogen zien - wat helaas tegenwoordig nogal eens wordt gezegd - maar of God gedurende de hele dag schiep of slechts op een moment op deze dagen. Aansprekender voor velen zullen ook hier de praktische toepassingen zijn. Het leerstuk van de schepping spoort ons namelijk aan tot verfoeiing van de zonde die aan de wereld zo’n grote misvormigheid heeft toegebracht. Ook weerhoudt de praktijk van de godzaligheid ons van een onmatige liefde tot de wereld. Die toepassing is actueel!

Indringende vraag

In het hoofdstuk over de voorzienigheid komt de indringende vraag aan de orde of God, doordat Hij alles van tevoren bepaald heeft, een auteur van de zonde is. Dit is een verwijt van tegenstanders van de gereformeerde leer, ‘om de gereformeerde kerk zwart te maken’, zo stelt Van Mastricht. De Utrechtse hoogleraar beantwoordt deze tegenwerping, zoals vaker, op een wat filosofische manier. Juist uit het beantwoorden van tegenwerpingen blijkt dat het boek ontstaan is tijdens de colleges aan de universiteit. Zulke delen zijn voor de gemiddelde lezer waarschijnlijk te hoog gegrepen. Zij kunnen ze ook overslaan en naar de praktische toepassingen gaan. Want, die zijn altijd helder.

Uitvoerig schrijft Van Mastricht over het ‘verbond der natuur’, zoals hij het werkverbond doorgaans noemt. Belangrijker is zijn antwoord op de tegenwerpingen, toen al, dat zo’n werkverbond er niet is geweest. Uitvoerig weerlegt Van Mastricht ze. ’t Zou nuttig zijn als bijvoorbeeld ambtsdragers zich afvragen of zij zulke tegenwerpingen ook kunnen beantwoorden. Daarvoor moeten we in elk geval grondig zijn onderlegd in Gods Woord.

Bijbelse talen

Een meerwaarde van de opzet van Van Mastricht is dat elk hoofdstuk met de uitleg van een centrale Bijbeltekst begint. Daarmee krijgen we heel wat lessen Hebreeuws en Grieks mee. Want, reken erop dat onze vaderen de bijbelse talen grondig beheersten. In kort bestek krijgen we zo ook een overzicht van de Hebreeuwse en Griekse woorden voor de zonde.

In samenwerking met de stichting Gereformeerd erfgoed is er zo opnieuw een uiterst verzorgde uitgave verschenen van een fundamenteel boek. Het is mooi dat dit in 2019 gebeurt. Er is kennelijk belangstelling voor vaste spijs op het gebied van de geloofsleer. Dat is een signaal in een tijd waarin de leer onder druk staat.

N.a.v. ”Theoretisch-praktische godgeleerdheid” (deel 2), Petrus van Mastricht; uitg. Koster, Barneveld; 691 blz.; € 32,50.

Ds. J.M.D. de Heer, Middelburg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen