STAATKUNDIG GEREFORMEERD

HISTORIE DER STAATKUNDIG GEREFOR- MEERDE PARTIJ

Wanneer we de ogen en de oren open hebben, zal het ons duidelijk zijn dat niet iedereen binnen onze partij (meer) weet waarom de SGP nu eigenlijk is opgericht. Het lijkt ons daarom nuttig en zinvol enkele gedachten daarover aan het papier toe te vertrouwen. Naast een historisch overzicht, willen we in deze rubriek ook enkele belangrijke zaken naar voren brengen, zoals samenwerking met anderen, een staatkundige visie op verzekeringen, het SGP-standpunt over artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis etc. Het zal blijken, dat hierdoor een aantal belangrijke zaken in een ander daglicht komt te staan dan men ons tegenwoordig doet geloven. Om historisch gezien een zo zuiver mogelijk beeld te geven, is getracht zoveel mogelijk te citeren uit wat ons is nagelaten (aan brochures, partijredes, artikelen in "De Banier" enzovoorts). Om nmiet al te veel met aanhalingstekens behoeven te werken, worden de citaten naar rechts opgeschoven weergegeven.

De oprichting.

Op 24 april 1918 komt een twintigtal personen in Middelburg bijeen om zich te beraden over de christelijke politiek van die - dagen. Het smart deze personen, dat de christelijke partijen de oude paden hebben verlaten en de oude palen verzet. In het bijzonder de grote toenadering van de christelijke partijen tot de rooms-katholieke staatspartij verdriet hen. Na ernstige bezinning hierover besluit men een nieuwe partij op te richten. Dit besluit is niet lichtvaardig genomen. Beslist niet. Door de nood gedreven, kan men echter niet anders.

Positie wordt gekozen tegenover de verwaterde christelijke politiek. Maar dat niet alleen. Ook het Liberalisme wordtaan de kaak gesteld.

Velen van de onzen voeren zelfs in Liberale wateren vooral ook omdat zij Rome niet tot bondgenoot wensten. De nood van ons volk drong zich met onweerstaanbare kracht op. Gedreven, niet door de geest vsn separatie, doch in de hoop velen op politiek terrein terug te voeren tot de aloude paden en uiteindelijk met allen, die de Christelijke beginselen voorstaan een éénheid te verkrijgen, bliezen wij verzamelen. ( 1 )

De nieuwe partij krijgt de naam. Staatkundig Gereformeerde Partij. Waarom voor deze naam wordt gekozen, hopen we D.V. in een volgende aflevering uiteen te zetten. Het voorlopig bestuur.

Dominee J.R.van Oordt, destijds predikantte Middelburg, opende de eerste vergadering, gehouden op 24 april 1918, met het zingen van Psalm 133 vers 3, het voorlezen van Psalm 123 en gebed. (2)

Hierna verkrijgt dominee G.H.Kersten, destijds predikant te Yerseke het woord. Hij wijst de oorzaak en het doel van de bijeenkomst aan en doet dat op zulk een treffende wijze, dat unaniem besloten wordt een nieuwe partij op te richten. Een voorlopig bestuur wordt gekozen uit de bestaande kiesverenigingen, te weten uit:

Middelburg: ds. J.R.van Oordt en P.Baayens Aagtekerke: ds. R.Kok en S.Wisse Krabbendijke: A.Westrate en J.Huissen Yerseke: ds. G.H.Kersten, C.Hartog en H.Butijn Waarde: P.Kok en M.H.J.Westrate Hoedenskerke: J.Boone en J.Lukasse 's-Gravenpolder: L.Hoekman en J.de Koster Nisse: L.Nieuwenhuize en M.Ekhardt. Tot voorzitter werd verkozen ds. G.H.Kersten en tot secretaris de heer A.Westrate te Krabbendijke. Van onderscheidene plaatsen kwamen sympathie-betuigingen in, zo van Veenendaal, Ridderkerk, Zeist, Kampen, Rotterdam, Rijssen, De Lemmer, Moercapelle. ( 3 )

Groei.

Reeds zeer spoedig en wel op 7 mei van hetzelfde jaar komen de oprichters van de SGP opnieuw bijeen. Er zijn nu 31 personen te Middelburg aanwezig. Een definitief bestuur wordt gekozen, bestaande uit acht leden: ds. G.H.Kersten, ds. R.Kok, ds.H.Kieviet, ds. J.R.van Oordt, ds. J.van de Vegt, ds. J.Vreugdenhil, L.Hoekman en A.Westrate. Op 21 augustus 1918 bestaat het dagelijks bestuur uit de volgende personen: ds. G.H.Kersten, voorzitter, ds. R.Kok, secretaris en J.van de Vegt, penningmeester.

Aan de acht kiesverenigingen, die op zoëven gememoreerde vergadering te Middelburg vertegenwoordigd waren, werden steeds nieuwe toegevoegd en dat niet alleen in Zeeland, doch ook in de andere provinciën.

Een veertiental kiesverenigingen was op 5 augustus 1919 te Middelburg vertegenwoordigd. De heer A.Westrate trad als lid van het Hoofdbestuur af. In zijn plaats werd de heer P.van der Meulen gekozen, terwijl de heren Joh. de Kok van Nieuwdorpen P.Lamoré van Borssele zitting in dit bestuur verkregen. ( 5 )

Op 5 augustus 1920 zijn reeds 22 kiesverenigingen vertegenwoordigd.

De volgende Algemene Vergadering kwam 3 augustus 1921 te Rotterdam saam, gelijk ook die van 20 april 1922. Deze laatste vergadering telde reeds 90 afgevaardigden. Ds. J.D.Barth werd in het Hoofdbestuur gekozen; ds. P.Zandt trad tot de partij toe en werd in 1923 lid van het Hoofdbestuur, gevolgd in 1925 door ds. J.van der Graaf en burgemeester D.Kodde, terwijl ir. C.N.van Dis in 1929 tot bestuurslid der partij gekozen werd. ( 5 )

Naar de stembus.

o De oprichters van de SGP zitten nietstil. Reedsop de eerste vergadering wordt gesproken over deelname aan de verkiezingen voor de landsregering.

Het oprichten van de Partij hield ook in, dat men bij de verkiezingen met een eigen kandidatenlijst wilde uitkomen. Dat was toen vooral geen gemakkelijke zaak, gelijk ai direct bleek, toen men in 1918 een candidatenlijst trachtte samen te stellen. Er werden wel namen genoemd en personen aangezocht, maar de aangezochten bedankten allemaal. Toen men dan ook in de derde vergadering, op 13 mei 1918 te Rotterdam, bijeenkwam, had men nog geen candidatenlijst, terwijl de verkiezing voor de Tweede Kamer vlak voor de deur stond. Zó moeilijk was de situatie in die vergadering, dat ds. G.H.Kersten voorstelde om nog maar geen candidatenlijst in te dienen. De vergadering kon zich daarmede echter niet verenigen en besloot naar nieuwe candidaten om te zien. Met veel moeite werden tenslotte enkele personen (de heren P.Gijze te Rotterdam en B.Leenmans te Vriezenveen - M.B.-) bereid gevonden om een plaats op de candidatenlijst in te nemen. Doch aangezien de SGP nog te onbekend was, ook al omdat zij in 1918 nog geen eigen orgaan bezat, en omdat de namen der candidaten onder het volk geen bekende kla nk hadden, werd toen geen zetel behaald ( 6 )

In 1918 krijgt de lijst der Staatkundig Gereformeerde partij 5179 stemmen. Dit aantal is niet voldoende voor een zetel.

De verkiezing van 1918 was toch ook niet zonder vrucht gebleven. Zij had tal van kiezers verzameld; zij had in breder kring de aandacht op de SGP gevestigd. Er werd gewerkt; gehoopt dat de oude beginselen weder opleven zouden. Daarover een volgende keer meer.

( 1 ) Partijrede 1938; "Van Goedertierenheid en Recht", uitgesproken doords. G.H.Kersten.

( 2 ) Ir. C.N.van Dis tijdens de op vrijdag 15 september 1950 te Utrecht gehouden samenkomst ter gelegenheid van het 25-jarig Kamerlidmaatschap van ds. P.Zandt

( 3 ) Partijrede 1946: "Alleen wonen", uitgesproken door ds. G.H.Kersten.

( 4 ) Zie 2. (5) Zie 3. (6) Zie 2.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen