S.G.P., R.P.F en G.P.V. IN HISTORISCH PERSPECTIEF

Op 26 mei 1981 hebben we uit een veelheid van partijen kunnen kiezen. Het waren er in het ongunstigste geval 29.

l ussen deze 29 politieke partijen bevonden zich een aantal christelijke of zo u wilt evangelische, reformatorische of gereformeerde partijen (verbonden, appèls). In deze - ik zal maar zeggen christelijke - partijen zijn drie stromingen op te merken. Allereerst komen we dan de radicalen tegen, daaropvolgend de christelijke middengroepen en ten laatste zien we dan de orthodoxe be'-jdenisgroeperingen. U kunt de partijen nu wellicht ook wel rangschikken. Daarom slechts een korte toelichting op elk van de drie stromingen.

De radicalen

Bij de christen-radicale groep (ik denk aan de EVP, PPR en een deel van het CDA) zien we een volslagen gemis aan een christelijke maatschappij-visie. Dit gemis wordt niet zelden gekompenseerd door de geestelijke overname van allerlei op het neo-marxisme georiënteerde theorieën aangaande de samenleving. Men wil demokratisering van alle levensterreinen middels aktieve polariserende strijdgroepen. De eigen inbreng bestaat uit het zogenaamde geloofsmotief en opstellingsmotief. Naarmate men meer bereid blijkt het predikaat "christelijk" voor politiek en partijvorming te laten vallen, des te sterker krijgt het laatste motief alle aandacht (deel CDA).

De middenpartij

De "Christelijke" middengroep vormt het CDA. Uitgaande van de zedelijke draagkracht van het volk, laat deze partij de evangelische inspiratie van haar leden ongeschonden. Eenheid van allen, die vanuit het Evangelie daaraan willen meewerken. De Bijbel, Gods Woord, mag je persoonlijk uitgangspunt zijn, maar in de politiek moet je dit niet accentueren. Begrip voor een ieder en het sluiten van compromissen moet kunnen worden opgebracht. Kortom, "christelijke" politiek met een grondslag van elastiek. De kabinetsformatie heeft dit opnieuw aangetoond.

De orthodoxen

Ten laatste bezien we nu de orthodoxe belijdenisgroeperingen, waaronder ik de SGP, RPF, en GPV reken. Deze drie partijen staan een politiek voor, met als basis Gods Woord. Zijn deze drie partijen op één hoop te vegen? Nee, niets is minder waar. Daarom is het nodig enkele verschillen bloot te leggen. U zult dan al spoedig bemerken, dat deze drie kleine partijen zó verschillend zijn, dat samengaan niet mogelijk is. Vanuit de historie wil ik u dit aantonen. Dan begin ik maar met de SGP; de oudste van de drie.

SGP, uit nood geboren Ik neem u in gedachten mee naar de hoofdstad van Zeeland, da historische plaats Middelburg Het is 24 april 1918.

Door de straten van Middelburg spoeden zich twee mannen. Ze zijn op weg naar een vergadering. Via de oude Koepoort en langs de prachtige abdij, waarin het provinciaal bestuur zetelt, bereiken zij de plaats van bestemming. Ze zijn de eersten, deze twee Middelburgse vrienden. Het wachten is op anderen. Zullen er eigenlijk wel anderen komen? Er is een schriftelijke oproep verzonden, maar zal hieraan wel gehoor worden gegeven? Het onderwerp is immers bepaald niet blijmoedig! En toch hun wachten wordt beloond.

Al spoedig treden meerdere personen de vergaderruimte binnen. Ze worden door de twee Middelburgse vrienden hartelijk welkom geheten.

Wie zijn het eigenlijk die twee Middelburgers? Wel, dat zijn de plaatselijke predikant van de Gereformeerde Gemeente ds. J.R.van Oordt, en de heer P.Baayens.

En wie mogen ze begroeten? Dat zijn nog eens 15 Zeeuwen, waaronder we opmerken ds. G.H.Kersten, predikant teYerseke en ds. R.Kok te Aagtekerke. Het getal is niet groot; maar dat deert deze 17 mannen niet. Ze letten erook niet op. 't Is eigenlijk een wonderlijk groepje. Wanneer we ze zo eens van een afstand gadeslaan, dan zijn we geneigd te zeggen: "wat een eigenaardig somber klubje" Ee n buitenstaander zou niet-begrijpend de schouders ophalen en een beetje smadelijk om hen lachen. Wat moet dat nu weer worden? En inderdaad, het is een wat ouderwets gezelschap, wat daar zit.

Hun kleding alleen al wijkt af van de mode van die tijd en enkele woorden, die we horen, doen vermoeden, dat dit toch wel een bijzonder gezelschap moet zijn. Toch is dit niet zo!

De kleding en de woorden, die deze mannen spreken, hebben echter wat te zeggen. Het zijn tekenen van hun levenshouding, zodat daardoor ook iets verraden wordt, wat innerlijk in hen leeft.'• Bovendien, niet alleen uiterlijk, maarook innerlijk, is er eendracht bij deze mannen. Dat openbaart' 5

zich weidra, wanneer ds. v.Oordt de vergadering opent en zingen iaat psaim 133 vers 3. Daarna leest hij de "bede om redding" (psalm 123). Ds. Van Oordt is geen man van veel woorden. Na een kort gebed, geeft hij direkt de leiding aan ds. Kersten. De reden van samenkomst wordt door ds. Kersten uitgelegd. Met de hulpe des Heeren za! vanmiddag een nieuwe partij worden opgericht. Dat is nogal wat, een nieuwe partij oprichten. Laten we over deze zaak niet lichtvaardig denken. Op 24 april 1918 is niet zomaar een besluit tot oprichting van een nieuwe partij genomen; nee, de SGP is uit de nood geboren en daarna pas opgericht. Er is nood!

De ontstaansbron der SGP

En welke nood heerst er dan? Wel. dan letten we eerst even op e persoon ds. Kersten. Hierbij zal blijken, dat - anders dan later van AR-zijde zal worden beweerd - niet zichzelf bedoelde. Immers, ds. Kersten was een man, die, vóór de oprichting van de SGP zich buiten alle politieke organisatie hield. Het politieke leven kon hem niet bekoren! Tóch, hoe kon het anders, drong in de dagen van de verkiezingen, het belang van het l.-.-jd tot een belangstelling, die hij niet voor zichzelf kon houden. Vooral toen hij op Zuid-Beveland meer van nabij de politieke toestand leerde kennen en hem bleek, dat van hen, die de beginselen van Gods Woord belijden, velen in "Liberale handen" waren, kon hij niet nalaten hiertegen te gaan optreden. Daarnaast trad aan de andere zijde het zwaard van de beginselverzaking en - verlating in de ARP op. Deze twee faktoren (toenemende liberale invloed enerzijds en afnemende invloed van het beginsel in de ARP anderzijds) staan op 24 april 1918 centraal.

De liefde tot Gods Woord, maar ook de liefde tot dat deel van ons Nederlandse volk, dat de oude Waarheid bemint, en maar heendoolde op vreemde paden, dringt de 17 mannen meternstte trachten een ommekeer teweeg te brengen. U zult zich misschien afvragen - als de ARP, deop Gods Woord gebaseerde beginselen steeds meer en meer gaat verlaten-, waarom is dan niet getracht een dam binnen die partij op te werpen? Met andere woorden, waarom sloten ds. Kersten en de zijnen zich niet bij de ARP aan? Misschien had dit een keer ten goede gebracht!

De basis voor eenheid

Ook dit is ter sprake geweest op 24 april 1918. Ds. Kersten schrijft er in zijn brochure "Is er geen oorzaak? " het volgende over (Het fundament, de basis van de partij is hier in het geding): "De kloof tussen de ARP en de SGP was te groot, dat zij kon worden overbrugd. De mentaliteit des volks is een zo geheel andere. Wie daarvoor blind is, kan gemakkelijk een vernietigend oordeei vellen, doch bedenkt, dat mensen geen turven zijn, die men stapelt waar men wil. 'Zullen twee tezamen wandelen, tenzij dat zij bijeengekomen zijn? '

't Is waar, eendracht maakt macht, doch er moet innerlijk eendracht zijn, zal 't wel wezen en zal de openbaring meer zijn dan vertoning.

De SGP en de ARP zijn niet één, en waren het ook niet. Ik reken mijzelf onder hen, die de scheiding in geestesrichting steeds gevoeld hebben. Voor de politiek van de ARP zou ik mij niet hebben kunnen in het vuur begeven." Tot zover ds. Kersten.

De geestesrichting is zó verschillend, dat de basis voor een wezenlijke eenheid ontbreekt. De beginselen van de Nadere Reformatie verdragen zich niet met de door Kuyper gepropageerde leer van de veronderstelde wedergeboorte. Tevens kunnen de grondleggers van de SGP zich niet vinden in het geroep van "wij, Calvinisten"en niet meedraven in de triomfantelijke galop der God-lovers op elk levensterrein.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen