Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

PROF. DR. M.J. VAN LIEBURG:  PLEITER VOOR AAN DWANG GRENZENDE VACCINATIEDRANG

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

PROF. DR. M.J. VAN LIEBURG: PLEITER VOOR AAN DWANG GRENZENDE VACCINATIEDRANG

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

In het blad Terdege is, nu de polio-epidemie af lijkt te lopen, de nodige aandacht geschonken aan de principieel niet-gevaccineerden. "Een medisch-historicus, een politicus en een predikant uit reformatorische kring" werden aan het woord gelaten.

In dit artikel zal worden ingegaan op het interview met de medisch-historicus Prof. Van Lieburg Hierbij zullen allereerst de belangrijkste argumenten worden weergegeven die volgens deze medisch-historicus ten grondslag liggen aan het afwijzen van vaccinatie. Daarna zal het door hem te berde gebrachte kort worden besproken.

Tenslotte zal op een gevaarlijk aspekt worden gewezen, namelijk de wijze waarop hij de groep principieel nietgevaccineerden benadert.

Het betoog van Van Lieburg

In het hele betoog staat centraal dat er op grond van Gods Woord geen bezwaren kunnen bestaan tegen inenten. De oorzaken voor het afwijzen van vaccinatie moeten buiten de Schrift worden gezocht. Een belangrijke oorzaak om vaccinatie af te wijzen zou "gezichtsverlies" zijn. Hiervan wordt het volgende gezegd:

"Neem het boekje van Douma en Velema over polio. Een fantastisch goed werkje, clat zowel theologisch als medisch gedegen in elkaar zit. Hoe bestaat het dat je na lezing van zo'n boekje nog tegen poliovaccinatie bent? Ik heb maar één verklaring. Het wordt ervaren als gezichtsverlies wanneer je als nog besluit om jezelf of je kinderen te laten vaccineren."

Een andere oorzaak wordt gezocht in de drang tot profilering en onderscheiding in verband met de kerkelijke verdeeldheid.

"Bij een vergaande kerkelijke verdeeldheid en differentiatie binnen kerkverbanden gaat men zoeken naar profilering ten opzichte van andere groeperingen binnen dezelfde gezindte. Kenmerken van vroomheid waardoor je je kunt onderscheiden. Een daarvan is de afwijzing van vaccinatie, die als een belangrijk schibboleth is gaan functioneren."

Ook wordt er geconstateerd dat de rechterflank van de gereformeerde gezindte niet goed kan omgaan met een omslag in de gezondheidszorg.

"Sinds de tweede helft van de negentiende eeuw houdt de gezondheidszorg zich niet alleen bezig met zieke, maar ook met gezonde mensen. (...) De rechterflank van de gereformeerde gezindte weet met die omslag geen raad. Een goede gezondheid is immers iets van God. Dat de toegenomen kennis noopt tot verantwoord handelen, ook ten aanzien van je lichaam, blijft daardoor onderbelicht. Gezondheid worclt geaccepteerd als een passief gegeven en niet als iets waaraan je actief kunt werken door lichaamsbeweging, gezonde voeding, gezonde kleding, gezonde woning, gezond arbeidsritme, vaccinatie, kortom het hele scala van preventieve en sociale geneeskunde. Het is niet toevallig dat tegenstanders van vaccinatie in het verleden ook tegenstanders waren van cle introductie van gymnastiek op de lagere scholen. Dat je iets tegen ziekte moet doen, vindt men gewoon. Maar het werken aan je gezondheid is een idee dat in onze gezindte nooit zo goed aangeslagen is."

Hiermee zijn wel de belangrijkste aangewezen oorzaken op een rijtje gezet, op grond waarvan het vaccineren zou worden afgewezen.

Van Lieburg acht deze argumenten wel dusdanig vaststaand, voor zichzelf overtuigend en volledig, dat er zijns inziens nog maar twee mogelijkheden overblijven voor principieel niet-gevaccineerden: "Daarom vluchten deze mensen in kretologie of ze laten zich in het geheim vaccineren."

Geschiedvervalsing

Hierbij zouden de principieel-bezwaarden niet schromen om de opvattingen van Reveil-mannen te vertekenen:

"De opvatting dat de mannen van het Reveil tegen vaccinatie waren, is een vorm van geschieclvertekening die grenst aan geschiedvertekening."

Bepaling geestelijk gehalte

Dit alles zou misschien nog te verdragen zijn, ware het niet dat de principieel niet-gevaccineerden vraagtekens zouden zetten bij het geestelijk gehalte van diegenen die zich wel laten vaccineren:

"Vandaag lijkt je standpunt over vaccinatie meer dan eens te bepalen, hoeveel karaats je bent. Een absolute tegenstander is 24-karaats, een twijfelaar 18-karaats, een voorstander wordt afgeschreven. Dat vind ik het kwalijkste in de hele radicalisering die je waarneemt: de ondertoon dat je op grond van iemands standpunt over vaccinatie z'n geestelijk gehalte kunt bepalen."

Wijze van bespreking

Helaas wordt achterwege gelaten om al deze nogal vergaande opmerkingen te onderbouwen en aan te geven waarop deze worden gefundeerd. Hierdoor wordt op zijn minst de schijn gewekt van mank te gaan aan het euvel van vluchten in "kretologie", hetgeen de principieel-bezwaarden juist wordt verweten. Ook wordt op deze wijze elke principieel-bezwaarde de pas afgesneden om zich op een geloofwaardige wijze te verdedigen. Als men zich niet laat vaccineren, dan vlucht men in "kretologie"; meer mogelijkheden zijn er kennelijk niet. In feite wordt door een dergelijke opstelling een verdere discussie simpelweg geblokkeerd. Durft de medischhistoricus de discussie gewoonweg niet aan?

In dit artikel zal de gevolgde methode in Terdege niet worden gevolgd. Een dergelijke wijze van handelen en argumenteren komt niet overtuigend over en doet bovendien al te goedkoop aan. Om misverstanden te voorkomen, hiermee is uiteraard geen "gehaltebepaling" venicht van het geloofsleven van wie dan ook.

De bespreking

Het aanwijzen van "gezichtsverlies" als belangrijke of doorslaggevende factor om vaccinatie af te wijzen, komt nauwelijks serieus over als wordt gelet op hetgeen ouders meemaken als het liefste dat zij op deze wereld bezitten, door zo'n vreselijke ziekte als polio wordt aangetast. Een ieder die maar van nabij heeft meegemaakt wat het is om voor een beslissing te staan die dergelijke verstrekkende gevolgen kan hebben als een beslissing over inenten, weet en beseft dat hier gezichtsverlies geen rol speelt, hoewel dient te worden erkend dat de mens van nature tot alles toe in staat is indien de Heere hem loslaat.

In wezen is hiermee ook al het andere aangevoerde argument ontkracht. Wie wil nog voor vroom doorgaan, wanneer dit betekent datje kind hiervoor een zeer zware prijs moet betalen? Wie zal een dergelijke prijs voor alleen de schijn van vroomheid willen betalen?

Profilering

De mogelijkheden om het standpunt ten aanzien van het vaccineren te gebruiken om zich te onderscheiden van andere kerkelijke groeperingen zijn maar zeer beperkt. Een ieder kan weten dat de scheidslijn van voor- en tegenstanders van vaccinatie dwars door de kerken loopt die gerekend worden tot de Gereformeerde Gezindte. Het afwijzen van inenten kan daarom voor een kerk maar een zeer beperkt middel zijn om zich te profileren.

Preventieve geneeskunde

Ten aanzien van het omgaan met preventieve geneeskunde kan nog het volgende worden opgemerkt. Dat het werken aan de gezondheid een idee is die in "onze gezindte" (de gezindte waartoe Van Lieburg zich rekent) nooit zo goed aangeslagen is, kan wel zo zijn. Maar een ieder die zich gebonden weet aan de Schrift, zal zijn gezondheid zeker niet verwaarlozen, maar juist alle geoorloofde middelen te baat nemen om dit te bevorderen. Wat dit betreft kan verwezen worden naar het zo geroemde boekje van Douma en Velema. Deze schrijvers constateren keer op keer dat juist van veel maatregelen in het kader van de preventieve gezondheidszorg gebruik wordt gemaakt, maar van vaccineren niet 2) . Ook laat de recente artikelenserie van de hand van de heer L.M.P. Scholten in De Wachter Sions over vaccinatie op dit punt geen twijfel bestaan 3) . In het eerste artikel worden juist tal van preventieve maatregelen met klem aanbevolen. Ook zal niemand ontkennen dat een sobere Calvinistische levensstijl sowieso bevorderlijk is voor de gezondheid. Bij een dergelijke levensstijl zijn daarom bepaalde preventieve maatregelen als gymnastiek minder nodig of zelfs geheel overbodig. De waardering van dergelijke preventieve maatregelen is dan vanzelfsprekend navenant.

Geschiedvertekening?

De principieel-bezwaarden tegen inenten worden van geschiedvertekening die grenst aan geschiedvervalsing beticht. Helaas wordt hierbij geen enkele bron aangegeven. Zo lijkt deze opmerking meer weg te hebben van laster dan van een gedegen beschouwing.

Voor nader historisch onderzoek kunnen de lezenswaardige geschriften van een principieel-bezwaarde tegen inenten en tevens een kenner van het Reveil, de heer Van der Zwaag, van harte ter lezing worden aanbevolen. Alleen al de voor dit nummer door Van der Zwaag persklaar gemaakte brief is de moeite waard om door te nemen. Duidelijk blijkt hieruit dat ook dwars door de kring van het Reveil de lijn liep van voor- en tegenstanders van het vaccineren.

Geloofszekerheid

Een zeer kwalijke zaak acht Van Lieburg het, dat het gehalte van iemands geloofsovertuiging wordt gemeten aan de hand van zijn standpunt ten aanzien van het inenten. Nu is ook hierop het nodige af te dingen. Binnen de rechterflank van de gereformeerde gezindte wordt het bepalen van het al dan niet "juiste gehalte" van iemands geloof overgelaten aan de Heere. Waar geloof en ware geloofszekerheid hangen binnen deze kring niet af van het stempel dat anderen daarop drukken. Troost en zekerheid kan alleen de Heere Zelf schenken. Het lezenswaardige boek van William Huntington Het Koninkrijk der hemelen ingenomen door gebed kan een ieder voldoende overtuigen. Duidelijk blijkt bijvoorbeeld ook uit dit boek dat er maar één soort waar geloof is. Het ware zaligmakende geloof moet er zijn, al het andere schiet te kort. Met minder dan 24 karaat, zuiver goud, gaat het niet. Het is niet van God wat (goud) en van de wereld wat (onedel). De gemaakte vergelijking gaat dus in meer dan één opzicht niet op.

Bovendien is een 24-karaat-stempel in Nederland niet te verkrijgen. Ongetwijfeld zijn de medewerkers van het waarborgkantoor te Gouda bereid om ook Van Lieburg op dit punt verder helpen 4) .

Gevaar

Dit alles neemt niet weg dat inmiddels de principieelbezwaarden tegen inenten wel van een brandmerk voorzien zijn. Op zichzelf genomen is hiermee goed te leven. Toch is een dergelijk negatief brandmerk niet ongevaarlijk.

Naarmate de publieke opinie ervan wordt doordrongen dat principieel niet-gevaccineerden vaccinatie slechts zouden afwijzen om "gezichtsverlies" te voorkomen, aan geschiedvertekening doen, en wat dies meer zij, zal dit zonder enige terughoudendheid resulteren in vervolging en uitstoting. "Gezichtsverlies" is immers een onvoldoende argument om wie dan ook aan het gevaar van een ziekte als polio bloot te stellen. De neiging om dergelijke gevaarlijke "huichelaars" enige rechtsbescherming te bieden, zal niet groot zijn. Te meer niet nu zij ook nog deel uit maken van de groep personen die nog willen leven overeenkomstig Gods Woord. Naarmate de publieke opinie hiervan is doordrongen, zal zij minder vragen naar bewijs en zal zij ook minder moeite meer hebben met vervolging. Ook niet al leven deze "huichelaars" in een zogeheten rechtstaat 5) .

Ten besluite

"In onze tijd is de discussie totaal onthoofd; vooral niet denken, het moet allemaal uit je hart komen" zo wordt de principieel-bezwaarden nog verweten. Maar waarom zo'n verwijt van iemand die zelf met een "onthoofd" verhaal komt? Waren het trouwens niet met name ook de Reveil-mannen en vrouwen die een vertrouwen op alleen het menselijk verstand in het licht van Gods Woord afwezen?

Het hele betoog komt in feite neer op het voorzien van de principieel-bezwaarden van brandmerk. Bij dit brandmerken wordt nog niet eens de moeite genomen om het te voorzien van redelijke argumenten. Is dit wel verantwoord in het licht van Gods Woord? Hierbij komt dat op geen enkele wijze serieus wordt ingegaan op de Bijbelse bezwaren tegen vaccineren. Dusdoende wordt geen blijk gegeven van het in staat zijn om de Bijbelse bezwaren tegen vaccineren met de Schrift in de hand te weerleggen, noch met het hoofd, noch met het hart. Desondanks schroomt Van Lieburg niet om in geval van poliovaccinatie te pleiten voor "drang die grenst aan dwang". Wat hem betreft kan dus zonder verdere discussie met een harde(re) aanpak van principieel-bezwaarden tegen vaccineren worden begonnen.

1) H. de Vries, "Prof.Dr. M.J. van Lieburg: We worden elke dag gevaccineerd, zonder dat we het in de gaten hebben", in: Terdege, 10 februari 1993 2) J. Douma/W.H. Velema, Polio, afwachten of afweren? , 1979, zie b.v. p. 47 e.v. en p. 77 e.v. 3) L.M.P. Scholten, "Voorzorg", in: De Wachter Sions, 29 oktober 1992 en volgende nummers 4) Waarborg Platina, Goud en Zilver N.V. tel. nr: 01820-89300 5) Zie over deze problematiek het lezenswaardige artikel van Prof.Dr. A.Th. van Deursen, "Fundamentalisme: naam of brandmerk", in: De eeuw in ons hart, 1991, p. 218 e.v.

Dit artikel werd u aangeboden door: In het spoor

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 april 1993

In het spoor | 40 Pagina's

PROF. DR. M.J. VAN LIEBURG:  PLEITER VOOR AAN DWANG GRENZENDE VACCINATIEDRANG

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 april 1993

In het spoor | 40 Pagina's