UIT DE NALATENSCHAP VAN DS. H.G. ABMA

Inleiding

"Een vergelijking tussen het politiek leider- en partijvoorzitterschap van Abma en zijn twee voorgangers, Kersten en Zandt levert als conclusie op, dat er, voor wat betreft de meest wezenlijke SGP-items, toch wel sprake is van meer dan alleen maar nuanceverschillen", schrijft drs. A.A. van der Schans over ds. H.G. Abma Het betreft hier dus volgens hem "de meest wezenlijke SGP-items", waarbij onder items volgens het woordenboek "bestanddelen" of "punten" wordt verstaan.

In het vervolg van zijn betoog merkt clrs. Van dei- Schans dan nog op, dat niet alleen ds. Abma het SGPgeluid anders vertolkte dan de predikanten Kersten en Zandt, maar dat het "merendeel van de SGP" hem daarin volgde, hoewel er een "kleine groep" is die "met grote vasthoudendheid de beginselen op precies dezelfde wijze als Kersten en Zandt wil blijven uitdragen" 2 > .

Om tot een eerlijke beoordeling van de binnen onze partij ontstane verontrusting te komen, is het nodig dat nog even stil wordt gestaan bij de nalatenschap van ds. Abma. Voor de wijze waarop dit wordt gedaan, zal de door de betreffende predikant zelf aangegeven richtlijn worden gehanteerd. Ds. Abma schreef daarover het volgende:

"Een gevleugeld zinnetje beweert dat je over gestorvenen niets dan alleen maar goede dingen moet zeggen. 'De mortuis nil nisi bene.' Mijn oude rector en leraar klassieke talen vertaalde zorgvuldiger: 'Over de doelen niets clan op een goede (eerlijke) wijze"' 31

Om dit te doen is gekozen voor een beschrijving van de "kwestie Putten". Dit omdat daaruit ds. Abma's optreden ten aanzien van hen die onverkort vast willen houden aan de Staatkundig Gereformeerde beginselen duidelijk aan het licht treedt. Bovendien kan dan meteen de waas van geheimzinnigheid die deze kwestie nog steeds omhult, enigermate worden opgehelderd. De kwestie zal worden beschreven zoals deze zich in de pers aan ons heeft aangeboden.

De nodige wrijving

In Putten boterde het al in de eerste helft van de jaren tachtig niet zo erg tussen de plaatselijke kiesvereniging en de plaatselijke SGP-gemeenteraadsfractie. De spanningen liepen eind 1985 dusdanig hoog op dat de SGP-fractie het noodzakelijk achtte om een eigen politieke groepering te vormen, Gereformeerde Gezindte Putten (GGP), met als voorman het SGP- Eerste-Kamerlid ds. H.G. Abma. Betreffende groepering achtte dit noodzakelijk omdat het naar haar mening via "het indienen van een eigen lijst samen met de RPF de enige mogelijkheid was om de SGP- 4) beginselen in Putten te kunnen handhaven' . De meningsverschillen spitsten zich volgens ds. Abma toe op vier punten:

- deelname aan de verkiezing van het Europees Parlement; - deelname van vrouwen aan cle verkiezingen; - medewerking aan de samenstelling van de groslijst voor de verkiezing van de Tweede Kamer en dan rekening houden met bepaalde aanwijzingen van het hoofdbestuur; - antwoord geven aan cle RPF om samenwerking (let wel: geen samensmelting) bij de komende 5) gemeenteraadsverkiezingen.

Ds. Abma:

"In al deze zaken hebben wij ons volledig achter het hoofdbestuur geschaard, in tegenstelling tot het plaatselijk bestuur van de SGP, dat telkens van de adviezen van het hoofdbestuur afweek."

Ds. Abma bedoelde dan kennelijk dat de plaatselijke SGP in de lijn van de Staatkundig Gereformeerde beginselen deelname aan de Europese verkiezingen en het stemmen door vrouwen afwees en meer hechtte aan principiële kandidaten dan aan aanwijzingen van het Hoofdbestuur en afwijzend stond ten aanzien van samenwerking met de RPF.

De doorslag

Toch was hiermee op de één of andere wijze voor ds. Abma en de zijnen te leven. De GGP ontstond "toen op advies van het bestuur van de kiesvereniging een kandidatenlijst voor de verkiezing van de gemeenteraad tot stand kwam die voor velen en bijzonder voor de eerste twee kandidaten van de lijst onaanvaardbaar was. Onaanvaardbaar vanwege de naam en het beginsel van de SGP." Ds. Abma wilde echter niet concreet ingaan op de inhoud van de bezwaren.

"We hadden moeite met enkele namen die op clie lijst stonden ongeacht de bezetting van cle eerste twee plaatsen (Abma 1, Van Wijncoop 2, red.) om ons moverende redenen en die vind ik niet voor publiciteit geschikt." 6>

Ds. Abma drukte zich hiermee wel wat onvolledig uit, de redenen mochten en konden niet worden gepubliceerd, daar anders de heer Van Wijncoop, wethouder van Putten en nummer 2 van de GGP-lijst, in grote moeilijkheden zou komen.

De bezwaren

De redenen waren gelegen in de bezwaren tegen de tijdens een vergadering van de kiesvereniging op 12 december 1985 op nummer 3 van de kandidatenlijst van de SGP geplaatste heer T. Uit hoofde van zijn functie als wethouder wist de heer Van Wijncoop bepaalde gegevens uit het persoonlijke dossier van de heer T. dat op de afdeling sociale zaken van de gemeente berustte.

Deze gegevens werden vertrouwelijk binnen beperkte kring en onder embargo verspreid binnen de SGP. Voor het bestuur van de kiesvereniging waren het echter geen redenen van dusdanige aard dat de heer T. geen acceptabele kandidaat meer zou zijn. De heer T. trok zich al snel vrijwillig terug om alle verdere redenen tot moeilijkheden te voorkomen en weg te nemen 7) . De GGP echter was en bleef naar de mening van ds. Abma "uit de nood geboren" 8) .

Het vervolg

Ondanks het feit dat de GGP in het begin heeft beklemtoond een "tijdelijk steunverband" te zijn, bestaat deze groepering nog steeds. Een andere weg om tot een oplossing te komen voor de problemen dan via een aparte lijst, was er gelet op de korte termijn voor de gemeenteraadsverkiezingen destijds niet naar de mening van ds. Abma en de zijnen. Maar de normale weg om tot een oplossing te komen binnen de SGP zoals deze reglementair is aangegeven, zouden de leden van de GGP, die evengoed lid bleven van de SGP, zeker bewandelen. Ds. Abma: "Wanneer blijkt dat ons optreden geenszins de toets kan doorstaan zullen wij zeker ons daaraan onderwerpen." 9)

Het Hoofdbestuur heeft pogingen gedaan om deze kwestie uit de weg te ruimen. In een brief aan de SGPkiesvereniging te Putten zou het Hoofdbestuur na onderzoek hebben verklaard, de actie van de GGP'ers "verwerpelijk" te achten l0) . Ook was er al het mogelijke gedaan om de "controverse op te lossen". Er is nog een extra-ledenvergadering belegd in januari '86, waar de toenmalige voorzitter van het Hoofdbestuur, ds. D. Slagboom, de leiding had n) . Tijdens deze vergadering diende ds. Abma een voorstel in om te komen tot een grondig onderzoek naar het beleid van het bestuur van de kiesvereniging. Dit voorstel werd met grote meerderheid verwoipen. Hieraan zal mede debet zijn geweest dat noch ds. Abma noch het bestuur van de kiesvereniging gelegenheid kregen om het voorstel toe te lichten. Voor ds. Abma en de zijnen was het verwerpen voldoende reden om de vergadering te verlaten 12) .

Royement

Aan royement van ds. Abma wilde het Hoofdbestuur niet meewerken. Volgens een persbericht had ir. Van der Vlies reeds in januari '86 gezegd dat er "geen sprake van is" dat dit zou gebeuren 13) . Tijdens de partijdag in 1987 kwam dit nog eens ter sprake, maar ook toen werd een royement zonder meer afgewezen 14) .

Ten besluite

Op verscheidene punten poogde ds. Abma een doorbraak te forceren. Het in het leven roepen van een groepering naast de SGP achtte hij bij dit streven zelfs geoorloofd. Zijn streven heeft geleid tot een duidelijke breuklijn in de geschiedenis van de SGP. Ook de meest fervente bewonderaar van de politieke standpunten van ds. Abma zal met de wijze waarop hij deze doorbraak forceerde niet gelukkig kunnen zijn! Dat een dergelijk persoonlijk getint beleid grote verontrusting veroorzaakte en persoonlijke reacties uitlokte, is niet verwonderlijk als wordt gelet op de toen nog bestaande grote betrokkenheid in bepaalde kring op de door de partij vanouds voorgestane Staatkundig Gereformeerde beginselen. De laatste voluit Gereformeerde politieke partij wankelde en dit door toedoen van hem die wel de eerst aangewezene was om de beginselen te handhaven. De karavaan trok overigens, wellicht met enige vertraging, toch verder. "Onder de opvolgers van Abma, die kerkelijk qua ligging gezien veel dichter bij de 'bezwaren-makers' staan, tekent zich na de Abma-periode geen koersverandering af', zo constateert drs. Van der Schans helaas terecht 15) . De beste remedie tegen de "bezwaren-makers" zou onmiskenbaar zijn geweest een duidelijk en beginselvast politiek beleid, dat binnen de SGP geen aanleiding tot verontrusting zou geven! Deze remedie werd echter niet toegepast. Integendeel. Meedoen aan de Europese verkiezingen en het stemmen door vrouwen zijn inmiddels binnen de partij vrijwel vanzelfsprekend geworden. Hetzelfde geldt voor (vergaande) samenwerking met partijen als RPF en GPV. De koers van voorwaardelijk meeglijden 16) is dus wel een geweldige aantrekkingskracht gaan uitoefenen op de SGP. Daarom reden te meer om met ds. Kersten te blijven beklemtonen:

"Indien wij blijven in de beginselen des Bijbels, zal ons land welvaren. Maar indien wij Zijne inzettingen veronachtzamen; Zijne voorschriften verwaarloozen; Zijn gezag verwerpen, geen mensch kan zeggen, hoe snel wij zullen wegzinken in cliepe duisternis." 17)

Noten:

A.A. van der Schans, Kuyper en Kersten. IJveraars voor herkerstening van onze samenleving, 1992, p. 117 Ibidem, p. 124 H.G. Abma, "Allerhande", in: De Banier, 25 november 1982, p. 3 "GGP wil SGP-beleid Putten juist handhaven", in: Veluws Dagblad, 9 januari 1986 "Eerste kandidatenlijst SGP veroorzaakt breuk in partij", in: Puttens Nieuwsblad, 13 februari 1986, p. 11. Ook enkele volgende citaten zijn aan dit artikel ontleend. Zie noot 4 W. Pol, "Wethouder beticht SGP-bestuur van woordbreuk", in: Puttens Nieuwsblad, 27 februari 1986, p. 3, "Onderzoek naar conflict binnen SGP in Putten", in: Veluws Dagblad, 5 maart 1986, p. 15, "Vertrouwenscommissie keurt gedrag wethouder af', in: Puttens Nieuwsblad, 20 maart 1986, p. 7, "Putten handhaaft wethouder", Amersfoortse Courant/Veluws Dagblad, 11 april 1986, p. 15 "Abma haalt uit naar SGP", in: Veluws Dagblad, 4 maart 1986, p. 11 9) "Grote druppel die emmer deed overlopen!", in: Puttens Nieuwsblad, 27 februari 1986

10) "Houding van huidige bestuur SGP verwondert ons het meest", in: Puttens Nieuwsblad, 23 januari 1986 11) "Hoofdbestuur doet onderzoek naar oorzaak breuk in SGP", in: Veluws Dagblad, 20 januari 1986, "SGP kiest Van der Zwaan als nieuwe lijsttrekker", in: Puttens Nieuwsblad, 23 januari 1986 12) Deze vergadering droeg een grimmig karakter. Een ooggetuige wist zich nog goed te herinneren dat toen de laatste persoon die met ds. Abma de zaal verliet, in de deur stond, deze zich nog even omdraaide, met zijn vuist zwaaide en zeer banale scheldwoorden bezigde die hier niet kunnen worden opgenomen. Een SGP-onwaardige vertoning. De laatste tijd opgerakelde en gehekelde activiteiten van het comité van bezwaarden uit 1969 zijn in dit licht beslist alleszins beschaafd te noemen. 13) Zie noot 4 14) L.J. Molenaar, "Persoonlijke voorkeuren", in: In het Spoor, juni 1987, p. 31 e.v. 15) Van der Schans, a.w., p. 125 16) Zie over deze koers: L.J. Molenaar, "Jubileumboek SGP: Altijd hetzelfde? ", in: In het Spoor, februari 1994, p. 3 e.v. 17) G.H. Kersten, "Drie parlementaire redevoeringen", in: Vooroorlogse SGP geschriften, dl. 1, 1986, p. 41.

"Dan liever niet te stemmen waar men in gemoede geene keuze kan doen!"

-Prof.dr. Ph.J. Hoedemaker, Dr. A. Kuyper in tegenspraak met Groen van Prinster er; een waarschuwend woord voor de verkiezingen in juni 1891 door een Hervormd predikant, 1891, p. 6-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen