DS. M. TEELLINCK EN ARTIKEL-3-

In een tweetal artikelen, afgedrukt in de vorige nummers van dit blad, zijn een tweetal argumenten weergegeven waarmee ds. M. Teellinck aangaf dat de overheid de uitoefening van de roomse religie in publieke kerken niet mocht toelaten.

In de eerste plaats mocht de overheid dit niet toelaten omdat de roomse religie strijdt met de Schrift. In de tweede plaats streed het toelaten van de publieke uitoefening van de roomse religie met kerkelijke en politieke besluiten van Gereformeerde kerkelijke vergaderingen en overheden.

In deze aflevering zal ds. Teellincks derde argument worden weergegeven, namelijk dat het toelaten van de publieke uitoefening van de roomse religie in strijd is met de "practijcke van alle vrome Overigheden".

p. 126

III. Reden. Sulcks strijt oock/ tegens de practijcke van alle vrome Overigheden/ die tot allen tijden de afgoderij e uyt haren lande uytgeroeyt hebben/ sonder te willen gedoogen/ dat die eenighsins soude in wortelen. Soo heeft gedaen Jacob den Patriarch/ hy suyverde sijn huys-gesin vande afgoden/ die sijn vrouwe uyt haers vaders huys mede ghebracht hadde. Gen. 35.4. Soo heeft Moyses/ dat kalf/ welck de kinderen Israels als eenen Godt onder haer opgerigt hadden/ met vyere verbrant/ ende het Pulver op de wateren gestroyt/ ende de kinderen Israels tot een straffe te drinck gegeven. Exod. 32.20. Insgelijcks heeft Samuel het volck Israels belast/ dat zy tot bewijs van de oprechtigheyt haerder bekeeringe/ de vremde goden uyt het midden van haer souden wegh doen, wilden sy van hare vyanden verlost worden/ gelijck zy oock gedaen hebben/ want de kinderen Israels deden van haer Baalim ende Astaroth, ende dienden den Heere alleene. 1 Sam. 7.3.4. So wert getuyght van Assa hy dede wat recht was in de oogen des Heeren, gelijck sijn vader David, want hy dede weg de dreckgoden, die sijn vaders gemaect hadden, ja selfs sijne Moeder Maacha die settede

p. 127

hy oock af, oock roeyde Asa uyt, haren afg rij se lij eken af godt, en verbrande hem aen de Beecke Kidron, 1. Reg. [1 Koningen] 15.11/12/13. tot een bewijs van sijne danckbaerheydt tegens Godt/ voor de victorie die hem de Heere tegen de Mooren gegeven haclde. 2. Chron. 15.8. Insgelijcks Jehu de Köninck/ heeft alle de Priesters Baals uytgeroeyt/ de opgerighte Beelden, uyt het huys Baals gebracht en verbrant, het huys selver afgebroocken en tot een heymelijckheyt gemaeckt. 2. Reg. [2 Koningen] 10.25.26. Soo heeft oock gedaen Manasse/ welck door sijn plagen gebracht zijnde tot de bekeeringe/ nam wech de vreemde Goden, ende de gelijckenissen, uyt het huys des Heeren wegh, ende alle altaren die hy selver gebouwet hadde/ op den bergh des Heeren/ ende te Jerusalem/ ende wieipse uyt voor de Stadt/ 2. Chron. 33.15. Soo wert oock ghetuyght van Josia/ in het achtste jaer sijner regeringe, doe hy noch een jongelingh was, begon hy den God sijns Vaders Davids te soecken, en in het twaelfste Iaer, begon hy Iuda ende Ierusalem, van de hooghten ende bos sehen, ende de gesnedene ende de gegoten beelden, te reynigen, vergruysdese ende stroyde die, op de graven, der gener die hen geoffert hadden. 2. Chron. 34.3.4. Ende sulcks wert voorders van alle vrome Overigheden betuyght: Als van Constantinus, gelijck te

p. 128

voren aenghewesen is/ van Eduward de seste, van de Coninginne Elisabeth, van Iacobus de seste/ welcke alle/ de Afgoderye hebben uytgheroeyt; Ende neerstelijck daer tegen ghewaeckt/ op datse niet wederom soude inbreken.

Jacobus Köninck van Engelandt/ heeft op den 20 Junij 1605. Opentlijck doen verklaren van sijnent wegen/ dat hy voor hadde de ware Religie alleen te maintineren [handhaven]/ de Paepsche superstitiën [bijgelovigheden] geensins te willen dulden/jae dat hy wenschte/ soo hy eenige kinderen hadde/ die naer sijn dood sulex soude willen doen/ dat sy voor hem mochten ter aerde ghebracht werden/ op welcke verklaringhe hy een strickt bevel gaf/ dat alle Officieren nauw souden letten/ op alle Priesters/ Jesuyten of andere/ om die uyt te roeyen/ ende alsoo de afgoderye des Pausdoms tegen te gaen Jae onse Christelijcke Overigheyd/ hebben hier in niet min dan alle andere vrome Regenten haer selven ghequeten/ want soo haest als de Regieringe van het Lant/ vast ghestelt was/ soo hebben sy over al de Afgoderye uytgheroeyt/ stricte Placcaten [van de overheid uitgaande open brieven als voorschriften] daer tegen ghemaeckt/ niet alleenlijck ghesamentlijck/ uyt last van de Generaliteyt/ maer oock elcke Provintie in 't particulier/ welcke Placcaten menighmael vernieuwt zijn/ scherpelijck gebiedende de Paepsche superstitiën [bijgelovigheden]

p. 129

uyt te roeyen/ alle Paepsche Dienaren van Priesters Jesuyten/ Ec. [enzovoorts] gevangen te nemen/ ende te straffen met Arbitrale Correxie [rechterlijke straf]/ ghelijck blijekt by het Placcaet [een van de overheid uitgaande open brief als voorschrift] van die van Zeelant, in den Jare 1629. den 28 ende 30 April ghemaeckt/ soo ist oock dat in de doleancien [klaagschriften, klachten] by die van Vrieslandt overgelevert den 11 Iunij 1627. waer op de Staten van Vrieslandt/ gelet hebbende/ hebben op de 31 Doleance [klacht]/ aldus luydende. Dat de Placcaten [voorschriften van de overheid] tegen de Iesuyten voor clesen uytgegeven, vernieuwt ende voortaen stricktelijck mogen werden onderhouden, Dit

arrest [officiële uitspraak] gemaeckt op desen Artijckel/ Dat de Staten van Vriesland, verstaen noodigh te wesen, dat de Placcaten in desen gemelt, vernieut ende strictelijc by de respective [betreffende] Overigheden achtervolght worden ende daer benevens also geextendeert [uitgebreid], dat inde Placcaten mede begrepen sullen worden, Priesters ende alle andere Geestelijcke Persoonen, gedestineert [bestemd] om Pauselijcke dienst te doen. Soo hebben oock de Staten van Holland op de Remonstrantie [bezwaarschrift] vande Zuyd en Noort-Hollantsche Synode/ door een ernstigen brief haer meynige [mening] te kennen ghegheven. Welcke zy op den 2 October 1635. alle Officieren toegesonden hebben/ ten eynde de selve dese sake anders willen behertigen/ als te voren is gheschiet/ alsulcke ordre stellende/ Dat de Placcaten,

p. 130

tegen de Conventiculen [buitenkerkelijke godsdienstige samenkomsten] der Paeusche afgoderye ge-emaneert [uitgegaan], stricktelijck werden geexecuteert [uitgevoerd], als oock tegen het in komen van Iesuyten, Papen, Monicken ende andere genoemde Geestelijcke persoonen, & c. op pene [op straffe] van straffe, ende alles/ volgens de Resolutie [besluit] van de Edele Groot Mog: Heeren de Staten van Hollant ende West-Vrieslant/ genomen den 21 Septemb. 1635. Soo dat wy sien dat de Ed: Mog: Staten vande Geünieerde Provintien [Verenigde Provincies]/ soo in 't ghemeyn als in 't particulier dese maxime [stelregel]/ tot nu over eenige weynige Jaren/ onverbrekelijck gehouden hebben/ van alle Paepsche Superstitiën [bijgelovigheden] te beletten/ uyt te roeyen/ ende geensins toe te laten/ dat eenige gepretendeerde [zich daarvoor uitgevende] geestelijcke der Pausgesinde/ ergens onder hare regieringe souden ghedult werden. Jae dese uytroeyinge/ hebben sy tot allen tijden doen stant grijpen/ selver in soodanige Steden/ die sy van tijde tot tijde/ door hare wapenen gewonnen hebben/ niet alleen binnen de Unie/ maer oock daer buyten/ ghellijck de Artijckelen dat uytwijsen. Soo van Groeningen, de Grctve, Sluys, den Bosch, als andere meer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen