Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

STEMGEDRAG VAN SGP'ERS INZAKE VERZEKERINGEN

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

STEMGEDRAG VAN SGP'ERS INZAKE VERZEKERINGEN

12 minuten leestijd Arcering uitzetten

Enkele principiele geluiden uit de politieke praktijk van weleer

Inleiding

"De St.G.P. in alg. verg. bijeen den 27 Nov. 1919 te Middelburg; spreekt overeenkomstig art. 9 van haar Program uit, dat verzekering in strijd is met het geloof in Gods voorzienigheid en de staat het recht mist tot verzekering te dwingen op straffe bij de wet bepaald; ../ n)

Met deze woorden begint de resolutie die tijdens de extra gehouden algemene vergadering van de SGP in 1919 werd aangenomen met betrekking tot de toenmalige verzekeringswetten. Een resolutie waarin niet alleen de verplichting tot verzekeren werd veroordeeld, maar duidelijk ook de verzekering op zichzelf als zijnde in strijd met het geloof in de voorzienigheid Gods. In de kort na deze algemene vergadering verschenen brochure over de Invaliditeitswet, getiteld De Invaliditeitswet. Onze bezwaren geschetst; Ons verzet verdedigd, zet ds. Kersten nog eens helder uiteen waarom ook de verzekering op zichzelf door de SGP principieel werd afgewezen:

"(...) in de verzekering ligt voor ons het mistrouwen van Gods voorzienigheid; een twisten met Gods Raad; een den Heere vooruit loopen op onze wegen. Verzekeren is niet zorgen, geen sparen; maar vloeit uit ijdele bezorgdheid; daaruit, dat we den Heere in de diepte niet volgen kunnen. (...)

- "Ons gemoedsbezwaar is dit, dat wij in onze consciëntie ons overreed houden, dat, zoo we ons verzekeren, wij Gods eer en liefdezorg krenken; wij ons den Heere onttrekken; wij onze ziele de vrijmoedigheid rooven Hem al onze nooden op te dragen en de afhankelijkheid derven zullen, die we nu (zeker met onderscheid), doch in waarheid soms van harte mogen oefenen. Verzekering rooft Gods eere, en schaadt ons zieleleven. En daarom kunnen we niet verzekeren; noch ons zelf, noch ons goed, noch onze arbeiders, vanwege des Heeren Hoogheid. Hij is de Heere, dat we Hem vreezen '\ 2)

Ook in de Tweede Kamer stelde ds. Kersten niet zomaar zijdelings of alleen herkenbaar voor ingewijden, maar onomwonden verschillende bezwaren tegen de verzekeringswetten aan de orde. De heer Tilanus (CHU) verhaalt van hem: "Als hij de kamer binnenstapte, en er werd over verzekeringen gesproken, door wie en in welk verband ook, dan hield hij, als 't moest, direct een speech tegen verzekeringen". 3)

Uit dit alles blijkt dat ds. Kersten niets te veel zei wanneer hij op de partijdag in 1933 met betrekking tot de toenmalige verzekeringswetten onder meer opmerkte:

"Van stonden aan heeft de Staatk. Geref. Partij tegen deze wetgeving geprotesteerd. Zij deed dat om drieërlei redenen: le. uit de overtuiging, dat de verzekering in strijd is met het geloof in de voorzienigheid Gods. 2e. omdat zij den Staat het recht betwist den onderdaan tot verzekering te dwingen; en 3e. wijl zij oordeelde, dat de financieele last niet zou te dragen zijn " 4) .

Nu willen sommigen ons echter doen geloven dat protest op grond van de eerstgenoemde reden, namelijk dat verzekeringen in strijd zijn met het geloof in Gods voorzienigheid, alleen maar in het prille begin van de SGP heeft plaatsgevonden en daarna niet meer. Dat dit niet waar is, blijkt niet alleen uit het zojuist aangehaalde citaat van ds. Kersten uit 1933, maar bijvoorbeeld ook 5) uit de redevoeringen die de SGP-statenleden Doeleman, Van Duist en Middelkoop in de jaren vijftig en zestig gehouden hebben in de Provinciale Staten van Gelderland. Een aantal hierop betrekking hebbende opmerkelijke passages uit hun redes willen we u niet onthouden.

De heer Doeleman

In 1950 werd voor de SGP in de Provinciale Staten van Gelderland naast de heer D. Dekker ook de belastingambtenaar de heer G.J. Doeleman uit Wageningen gekozen. Zeven jaar later, als de heer C. Middelkoop uit Culemborg als opvolger van de heer Dekker zijn intrede doet in de Provinciale Staten, wordt de genoemde heer Doeleman fractievoorzitter en in die hoedanigheid houdt hij op 17 dec. 1957 de algemene beschouwingen

namens de SGP-fractie. Uit zijn principieel betoog citeren we de volgende woorden inzake verzekeringen:

"Thans wil ik nog een en ander zeggen aangaande de aangeboden begroting en wel wat de uitgaven betreft. Het is bekend dat wij op principiële gronden tegen de uitgaven wegens verzekeringen zijn. In onze dagen is alles verzekerd, maar is het ook kennelijk zo, dat de wereld, met al wat er in is, vanwege de zonden op een vulkaan rust, die ieder ogenblik kan uitbarsten.

Wel staat de mens over het algemeen op verzekering van zijn lichaam en goederen, maar met zijn uitwendige godsdienst er bij verlangt de mens nagenoeg niet naar de absolute verzekering en verzegeling van zijn onsterflijke ziel. Onze reformatorische Vaderen stonden naar de bevindelijke kennis van die zaken en waren niet gerust voor en aleer zij daar zekerheid van hadden". 6 '

Twee jaar later, tijdens de algemene beschouwingen gehouden op 15 december 1959, houdt hij de statenleden voor dat ons land en volk in een snel tempo "de onvervalste reformatorische beginselen", beginselen die op Gods Woord gegrond zijn, verlaat en zich zelve bakken uithouwt en uitgehouwen heeft, gebroken bakken, die geen water houden". Hij waarschuwt hen onder andere voor het opkomende "moderne heidendom, in al zijn geledingen", dat er alles op zet "om het Christendom in zijn zog mede te slepen". "Men heeft er alles voor over om de Kerk met de wereld te vermengen". "Door sport, spel, danskunst, toneelkunst, televisie, enz., wordt het mensdom en vooral onze jeugd vergiftigd om afgeleid te worden van de wegen des Heeren". Zelfs meent men "al deze culturele doeleinden mede te kunnen bevorderen en toch met eer de naam van Christen te kunnen dragen". Dit deed hem verzuchten: "Helaas heeft de strijdende Kerk op aarde in onze dagen al veel van de geest des tijds ingezogen en is mede oorzaak van het diepe verval, de gerichten en de oordelen die steeds zichtbaarder worden". Alvorens hij nu dit waarschuwend en gedegen betoog afrondt, stipt hij nog puntsgewijs een aantal zaken aan. Letterlijk lezen we dan in de notulen:

"Tegen de hiernavolgende, in de aangeboden begroting voorkomende uitgaafposten, hebben wij principiële bezwaren. Volgnummer 34. Wij verklaren ons tegen alle door de Overheid uit te geven verzekeringspremies." 7)

In de gemeenteraad

Dezelfde principiële lijn volgde de heer Doeleman ook in de gemeenteraad van Wageningen, waarin hij namens de SGP sinds 1931 zitting had. Ook daar verklaarde hij zich tijdens de jaarlijks terugkerende Algemene beschouwingen tegen de verzekeringen. Zo lezen we bijvoorbeeld in de notulen van de raadsvergadering gehouden op 28 februari 1947:

"De voorzitter stelt hierna de artikelsgewijze behandeling der begrooting aan de orde. Bij volgnr. 90 verklaart de heer Doeleman tegen alle posten terzake van verzekeringen te zijn." S)

En in 1961: "Hierbij verklaar ik mij tevens principieel tegen alle uitgaven door de gemeente voor verzekering ." 9)

Tot mei 1962 heeft hij zitting gehad in de gemeenteraad van Wageningen. Daarna niet meer omdat de SGP-lijst in 1962 enkele stemmen tekortkwam voor een zetel. Volgens het informatieblad van de SGP-Statenfractie in Gelderland "heeft hij menigmaal de Raad van Wageningen gewaarschuwd en dit mocht hij met gepaste vrijmoedigheid doen. Dit blijkt duidelijk uit de Raadsnotulen van die tijd". 10)

De heren Van Duist en Middelkoop

Eveneens in mei 1962 verlaat de heer Doeleman de Provinciale Staten. Zijn plaats wordt ingenomen door de heer J. van Duist uit Nederhemert terwijl de heer Middelkoop fractievoorzitter wordt. Deze welbespraakte heer Van Duist was vanaf 1948 tot 1956 hoofd geweest van de Christelijke school te Nederhemert, maar omdat hij geen medewerking kon verlenen aan het verplichte onderzoek op tbc, was hij op 1 oktober 1956 uit deze functie ontheven. Daarna dreef hij onder meer een handel in mengvoeders. Wat zijn politiek optreden betreft, "Van Duist stelde het getuigen voorop in de Statenzaal", zo laat ons het informatieblad van de Gelderse SGP-Statenfractie weten. 11 ' Al kort na zijn aantreden waarschuwt hij, tijdens de Algemene beschouwingen in 1963, krachtig tegen verzekeringen:

"Ik zou willen beginnen met de woorden waarmede de heer Bode eindigde en waarmede hij de wens uitte, dat 's Heeren zegen op Uw arbeid moge rusten. Wil dat waar zijn en zou dat kunnen, dan zou Uw beleid ook gericht moeten zijn naar Gods Woord. Dat is noodzakelijk, maar tot ? nijn spijt moet ik constateren dat dit op vele punten niet het geval is. Als ik denk aan volgnummer 1.5.60 van de begro-

ting, inzake de bestrijding van ziekten onder het rundvee. Hierbij wordt wel stil gestaan bij de ziekte, maar niet bij de oorzaak van de ziekte. Ook vele andere voorstellen Uwerzijds moeten door ons op principiële gronden worden afgewezen.

B.v. alle verzekeringen in de begroting voor 1964 geraamd worden door ons afgewezen, daar Gods Wooi'd zegt: Die God tergen hebben verzekerdheden. Waar zullen wij beginnen en eindigen als wij de Schepper en Onderhouder aller dingen uit het oog verliezen en voorbijgaan ? Wij willen als vrucht van onze vijandschap tegen de Heere buiten de afhankelijkheid Gods komen, maar wat zal daarvan het gevolg zijn ? De Heere eist dat wij Hem kennen in al onze wegen. Die daartoe verwaardigd worden, hebben zegen op hun arbeid te verwachten, maar wanneer wij andere wegen kiezen, dan zullen zij blijken te zijn: gebroken rietstaven, die onze hand doorboren." 12)

In 1964 houdt de al eerder genoemde SGP-fractievoorzitter Middelkoop zelf de Algemene beschouwingen. Door een vergissing vergeet hij om aantekening te vragen dat de SGP-fractie tegen de verzekeringsposten op de begroting is. Dit blijft niet onopgemerkt. "Het heeft me verbaasd", zo spreekt het statenlid Kamphuis, "dat voor de posten betreffende verzekeringen (...) thans geen aantekening is gevraagd dat men geacht wil worden tegengestemd te hebben". 13) Het jaar daarop geeft Van Duist hieromtrent tekst en uitleg:

"Wij willen thans een ogenblik stilstaan bij een ander onderwerp, namelijk hetgeen de heer Kamphuis verleden jaar bij de behandeling van de begroting aan ons adres heeft gezegd over verzekeringen. Uit hoofde van ons principe vragen wij aantekening tegen de uitgaven voor verzekering. Het vorige jaar heeft mijn fractievoorzitter, de heer Middelkoop, zich vergist. Hij meende gelezen te hebben in de begroting dat een fraude-risico-verzekering niet nodig geacht werd. Hij concludeerde toen dat U van de hele verzekering van de provinciale eigendommen afzag. Daarom heeft hij toen geen aantekening gevraagd".

Bij deze toelichting bleef het echter niet. Een zeer opmerkelijk persoonlijk getuigenis inzake de verzekeringen vloeide vervolgens uit de mond van de heer Van Duist in de Statenzaal van Gelderland:

"Ik wil duidelijk stellen dat ik een lafaard zou zijn wanneer ik de eer van die Koning zou negeren en niet zou getuigen in deze zaal van mijn persoonlijke ervaringen. Acht jaar geleden werd ik door de centrale overheid zo maar op straat gezet, zonder inkomen en met zeven kinderen. Acht jaar later, zonder verzekering, ben ik nog niets tekort gekomen, maar heb overvloed aan alles. Daarom is de S.G.P. er niet om moeilijkheden te veroorzaken. Wij verklaren alleen, op grond van onze levens- en wereldbeschouwing, dat wij dat (nl. ons zelf verzekeren; AV) niet kunnen en ook nooit zullen kunnen. Wij kunnen dit niet anders zien, omdat onze Schepper en Formeerder alle kracht en macht heeft om ons in alle omstandigheden van het leven te helpen en te ondersteunen, maar ook van ons kan vragen, zoals Hij het leven geeft en het leven neemt op Zijn tijd. I4)

Wanneer de eenvoudige en Godvrezende fractievoorzitter de heer Middelkoop een weer jaar later tijdens de Algemene beschouwingen voor het jaar 1967 wel de verzekeringsposten op de begroting aan de orde stelt, merkt hij daarbij kort maar krachtig op: "Het gaat niet om het bedrag alleen, maar omdat wij geen vlees tot onzen arm stellen en daardoor God verzaken - ik betreur, dat er zo weinig Godsvertrouwen gevonden wordt - stemt de S.G.P.-fractie tegen deze twee posten." 1 ^. Met deze enkele woorden maakte de heer Middelkoop in één keer het verwerpelijke van de verzekering duidelijk!

Ten besluite

Waar wordt het anno 1997 nog gevonden dat een SGPfractie om aantekening verzoekt geacht te willen worden tegen alle verzekeringsposten op de begroting gestemd te hebben?

Waar wordt in 's lands vergaderzalen nog een waarschuwende stem gehoord tegen de Gods voorzienigheid miskennende verzekeringen? Het is helaas, in 't algemeen gesproken, stil in den lande! En dat ondanks het feit dat de Wet des Heeren "zich ten sterkste kant", om de woorden van ds. Zandt maar eens te gebruiken, "tegen het huidige verzekeringssysteem, dat uitgevonden en uitgedacht als het is door de revolutionnairen in grond en wezen revolutionnair is, dewijl het poogt en beoogt om de mens geheel onafhankelijk van God en Diens gebod te maken en hem naar de inspraken van zijn hart onbezorgd en onbekommerd op aarde te doen leven, alsof hij hier altijd zou blijven leven". 16) Mochten daarom de hierboven aangehaalde waarschuwende woorden van de Gelderse SGP-statenleden en hun stemgedrag in dezen nog tot lering, opscherping en tot een voorbeeld zijn!

Beware de Heere ons anderzijds voor een uit de hoogte veroordelen van een ander die "er in is" en schenke Hij een ieder van ons die wezenlijke verzekering en dat "goede toevoorzicht" waar de Psalmen van zingen, de profeten en apostelen van getuigen en wat de Kerk komt te belijden in Zondag 10 van de Heidelbergse Catechismus. Want "welgelukzalig is hij, die den God Jakobs tot zijn Hulp heeft, wiens verwachting op den HEERE zijn God is"! (Ps. 146:5)

Noten:

1) W. Fieret, De Staatkundig Gereformeerde partij 1918-1948, 1993, p. 71 2) G.H. Kersten, De Invaliditeitswet, in: Vooroorlogse SGP-geschriften,

dl. 1, 1980, p. 17-18 3) M. Golverdingen, Ds. G.H. Kersten: Facetten van zijn leven en werk, 1993, p. 83 4) G.H. Kersten, Gebroken bakken, in: Hoort de Roede, dl. 1, 1980, p. 9 5) Zie ook het artikel van G. Verdoorn, "De SGP en het verzekeringswezen", in: In het Spoor, 14e jrg. no. 5, december 1990 Reagerend op de stellingen: "De SGP is niet tegen verzekeringen, maar slechts tegen verplichte verzekeringen; de SGP is niet tegen sociale verzekeringswetten, maar slechts tegen sociale dwangverzekeringswetten" schrijft Verdoom onder andere: "Weliswaar werd de verdediging van de in het geding zijnde principes veelal met politieke redenen omkleed, zodat het dwangmatige als in één adem erbij werd genoemd, maar altijd met dien verstande, dat het grondbezwaar lag in het afwijzen van elke vorm van verzekering als voorbehoedmiddel, op grond van het feit dat dit in strijd is met het geloof in Gods Voorzienigheid."

6) Notulen van de Provinciale Staten in Gelderland, zitting van 17 dec 1957, p.51 7) Idem, zitting van 15 dec. 1959, p. 59 8) Notulen van de gemeenteraad in Wageningen, zitting van 28 februari 1947, p. 61. 9) Idem, zitting van 16 jan. 1961, p. 22 10) Uit de Gelderse Staten, Informatieblad van de SGP-statenfractie Gelderland, okt. 1987, nr. 3 11) Idem, febr. 1988, nr. 1 12) Notulen van de Provinciale Staten in Gelderland, zitting van 12 nov 1963, p. 51 13) Idem, zitting van 12 nov. 1964, p. 131 14) Idem, zitting van 15 dec. 1965, p. 48 15) Idem, zitting van 14 dec. 1966, p. 47 16) P. Zandt, Des Heeren Wet, in: Hoort de Roede, dl. 2, 1981, p. 168

Dit artikel werd u aangeboden door: In het spoor

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 december 1997

In het spoor | 44 Pagina's

STEMGEDRAG VAN SGP'ERS INZAKE VERZEKERINGEN

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 december 1997

In het spoor | 44 Pagina's