DE NIEUWE ZORGVERZEKERINGSWET EN GEMOEDSBEZWAARDEN

Inleiding

De nieuwe zorgverzekeringswet, die sinds 1 januari van dit jaar in werking is getreden, heeft al heel wat publiciteit veroorzaakt. Niet alleen voor degenen die voor 1 januari een zorgverzekering moesten afsluiten, was het zaak zich hierop te bezinnen, maar ook voor gemoedsbezwaarden. De regel dat ontheffing van de verzekeringsplicht mogelijk is, is weliswaar ook in deze wet gehandhaafd, maar zij moeten daarvoor soms wel actie ondernemen. Het is in ieder geval nodig dat daarover voldoende informatie wordt verstrekt. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in november vorig jaar een speciale brief voor gemoedsbezwaarden gestuurd, opgesteld door het College voor zorgverzekeringen (CVZ). Toch blijft er nog veel onbekendheid bestaan over de manier van aanvragen van de vrijstelling en de consequenties als men van bepaalde voorzieningen gebruikmaakt. Daarover wordt in het volgende iets gezegd.

Vrijstelling: hoe gaat dat in zijn werk?

Om vrijgesteld te worden van de verplichting een zorgverzekering af te sluiten, is een officiële erkenning nodig, afgegeven door de Sociale Verzekeringsbank (SVB) van de regio waarin uw woonplaats is gelegen. Veel gemoedsbezwaarden hadden die erkenning al en hebben dan ook de bovenbedoelde brief van het CVZ ontvangen. Ze stonden geregistreerd als gemoedsbezwaarde. Dan is het verder erg eenvoudig. Zij behoeven geen actie te ondernemen. Hebben zij ook gemoedsbezwaren tegen de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten), dan worden ze vrijgesteld van de verplichting een zorgverzekering te sluiten.

De vrijstelling is wel persoonlijk. Dat wil zeggen, als de man is vrijgesteld, dan zijn niet automatisch ook zijn vrouw en zijn kinderen die ouder dan 18 jaar zijn, vrijgesteld. Zij dienen elk voor zich een vrijstelling bij de Sociale Verzekeringsbank aan te vragen, ook al hebben zij (nog) geen inkomen.

De vrijstelling is gekoppeld aan de AWBZ

Sommigen vragen zich af of de AWBZ wel een verzekering is. De AWBZ wordt echter officieel een volksverzekering - dus een algemeen toegankelijke verzekering - genoemd door de overheid. Het gaat hierbij om geneeskundige risico's die niet via een ziektekostenverzekering gedekt zijn, bijzondere ziektekosten dus.

Er vallen wel zeven zorgvormen onder de AWBZ. Ik noem er enkele van: huishoudelijke verzorging (thuiszorg), verpleging, ziekenhuiszorg vanaf de 366e dag, psychiatrische hulpverlening (psychotherapie), verblijf in een AWBZ-instelling zoals een verzorgingstehuis of een instelling voor gehandicaptenzorg.

Vergoeding vanuit de AWBZ kan in natura worden verleend. De zorgverzekeraar betaalt dan de vergoeding aan de instelling. De verzekerde kan ook een persoonsgebonden budget (PGB) ontvangen waarmee hij zelf zorg kan inkopen.

De minister heeft in de nieuwe zorgverzekeringswet een duidelijke koppeling gelegd tussen bezwaren tegen de AWBZ en de zorgverzekering. Blijkbaar vindt hij het niet consequent als je wel bezwaren hebt tegen verzekering van gewone ziektekosten (die kunnen overigens ook erg hoog zijn) en niet tegen die van bijzondere ziektekosten.

Als nu een gemoedsbezwaarde in antwoord op de brief van het CVZ verklaard heeft geen bezwaren te hebben tegen de AWBZ, dan is hij verplicht een zorgverzekering aan te gaan. Hij is daarmee dus niet langer een erkend gemoedsbezwaarde.

Bezwaren tegen AWBZ en er gebruik van maken

Heeft een gemoedsbezwaarde wel bezwaren tegen de AWBZ, dan zou je verwachten dat hij van een AWBZgefinancierde voorziening dan ook geen gebruik kan maken. Dit is echter onjuist. Want hetzelfde bedrag dat de niet-gemoedsbezwaarde betaalt aan de AWBZ, dat betaalt de gemoedsbezwaarde als premievervangende belasting aan de Staat. Deze belasting verdwijnt in de algemene middelen. Er is dus voor de overheid geen enkel bezwaar om gemoedsbezwaarden toch toegang te verlenen tot de AWBZ. Dit kan overigens ook niet worden uitgesloten, want iedere ingezetene van ons land valt onder het bereik van deze wet. Wel zit er een tegenstrijdigheid in het hebben van bezwaren tegen de AWBZ en er toch gebruik van maken. Het gebruikmaken van AWBZ-gelden is echter niet altijd aan de gemoedsbezwaarden die gebruikmaken van een AWBZ-voorziening, te wijten. Als iemand bijvoorbeeld geïndiceerd wordt voor een bejaardentehuis of zorgcentrum dat een erkende AWBZ-instelling is, dan kan hij niet zomaar het volledige tarief betalen voor deze zorg. Het grootste deel ervan krijgt de instelling namelijk, buiten de bewoner om, van de AWBZ en alleen de eigen bijdrage wordt gevorderd van de bewoner. Eenieder die te maken heeft met dit dilemma, zal hierin zijn persoonlijke verantwoordelijkheid moeten nemen. Voor zover u nog buiten de verzekeringen kunt blijven, zou u dat dan ook moeten doen, denk ik zelf. Maar zoals het in het algemeen geldt, die persoonlijke keus kunnen we voor een ander niet maken. En laten we ook niet licht denken over de eventuele consequenties als men besluit geen gebruik te maken van een vergoeding op grond van de AWBZ. Vaak wordt men dan met hoge kosten geconfronteerd. Het is te hopen dat familie en kerk in dezen hun plicht verstaan.

Ook al maakt u nu nog als gemoedsbezwaarde gebruik van een AWBZ-voorziening, zoals de thuiszorg, in de toekomst zal dit niet meer mogelijk zijn. Er is namelijk een ontwikkeling gaande om zorgvormen die nu nog onder de AWBZ vallen, over te hevelen naar de zorgverzekering. Als dat zover is, Deo volente 2007 is de verwachting, zal voor gemoedsbezwaarden die zorg niet meer kosteloos beschikbaar gesteld worden. Het is goed dat diaconieën zich dat ook realiseren.

Het AWBZ-verhaal is dus voor een aantal mensen niet zo eenvoudig. Anderen die er (nog) niet mee te maken hebben, staan hier misschien minder bij stil.

Jammer

Hoe gaat het nu verder met hen die van de verzekeringsplicht zijn vrijgesteld? Ze behoeven geen nominale premie (€ 1100, - per jaar) of daarvoor vervangende belasting te betalen, maar wel een inkomensafhankelijke bijdrage van 6, 5 % over het loon. Per jaar is dat maximaal bijna € 1951, -. Dat bedrag gaat dan naar een persoonlijke spaarrekening, beheerd door het CVZ. Hebt u ziektekosten dan kunnen die, nadat u de door u betaalde rekening(en) hebt opgestuurd naar het CVZ, vergoed worden zolang er voldoende geld op deze rekening staat. U kunt alleen die ziektekosten declareren die ook door de basisverzekering zouden worden vergoed. Voor meerderjarigen geldt ook nog eens een drempel van € 164, - per jaar, net als bij de verzekering. Jammer dat de minister in de uitvoering zoveel mogelijk overeenkomsten wil hebben met de zorgverzekering. Het gaat namelijk over een van verzekerden heel verschillende categorie mensen, namelijk gemoedsbezwaarden. Een drempel en een beperking tot bepaalde ziektekosten zoals medicijnen, ziekenhuiskosten zijn dus helemaal niet nodig. De minister denkt daar anders over en vindt zelfs dat gemoedsbezwaarden solidair moeten zijn met de verzekerden.

Dit idee is vertaald in de maatregel dat in principe de helft van de inkomensafhankelijke bijdrage afgedragen moet worden aan het Zorgverzekeringsfonds of zoveel minder als het saldo aan het eind van het jaar bedraagt. U begrijpt dat dit ons streven niet is geweest. Het is het resultaat van de beraadslagingen in de Tweede Kamer en moet als een compromis gezien worden: 'We willen wel wat doen voor gemoedsbezwaarden, maar niet te royaal'. Omgekeerd zullen verzekerden meestal niet solidair zijn met gemoedsbezwaarden. Er is dus heel wat tegen de stelling van de minister in te brengen. Wel is het positief dat hij toch een vorm van een spaarmogelijkheid in de wet heeft willen inbouwen.

Problemen bij het aanvragen van een vrijstelling

Het is wel laat, maar er zijn toch nog wel mensen die nog een erkenning als gemoedsbezwaarde willen aanvragen. Dat kan inderdaad nog wel, want boetes voor het niet hebben van een zorgverzekering worden nog niet gegeven. Dat zal na 1 maart aanstaande wel het geval zijn, zegt de minister.

Welke problemen kunnen zich bij het aanvragen van een vrijstelling voordoen? Er zijn nogal wat mensen die niet in een ziektekostenverzekering zitten, maar wel voor de auto een W.A.-verzekering (wettelijke aansprakelijkheidsverzekering) hebben afgesloten. Om in aanmerking te komen voor een erkenning als gemoedsbezwaarde is het wel nodig dat er geen enkele verzekering is afgesloten, dus ook geen brand- of opstalverzekering voor het huis en evenmin één voor de auto. Met de bank is als er voldoende overwaarde van het huis is, vaak wel op korte termijn te regelen dat de verzekering vervalt. Ook wordt die wel eens op naam van de bank gezet. Of dat een oplossing is die (principieel) voldoet, betwijfel ik, want het aanvraagformulier zegt ongeveer: 'is er geen enkele verzekering op personen of bezittingen afgesloten? '.

Het opzeggen van de W.A.-verzekering gaat iets anders in zijn werk. U moet eerst tegen de verzekeringsmaatschappij vertellen dat u zonder de gewone opzegtermijn wilt opzeggen. Dit in verband met de door u gewenste vrijstelling van de nieuwe zorgverzekering. Daarbij is het wel van belang dat u de verzekering niet te gauw laat aflopen, want u moet eigenlijk vóórdat dit het geval is, een erkenning van de SVB hebben als gemoedsbezwaarde. Daarom moet u (bijna) gelijktijdig met het opzeggen van de W.A.-verzekering een aanvraag indienen bij de SVB voor een formulier om erkend te kunnen worden als gemoedsbez waarde. Dit formulier stuurt u zo spoedig mogelijk ingevuld weer terug naar de SVB, maar dan is het wel goed dat u daarbij een schriftelijke verklaring van de W.A.verzekeraar voegt waaruit blijkt dat die verzekering - in dit geval uiterlijk per 1 maart 2006! - stopgezet wordt.

Zodra u de erkenning van de SVB binnen heeft, kunt u met die erkenning naar het Waarborgfonds gaan om daar een vrijstellingsbewijs voor uw auto te vragen. U moet zorgen dat het aflopen van de W.A.-verzekering en het binnenkomen van het door het Waarborgfonds verleende vrijstellingsbewijs op elkaar aansluiten. Het is ook nu van belang om tegelijk met de erkenning van de SVB het bewijs dat de W.A.-verzekering is beëindigd, mee te sturen, want het Waarborgfonds wil dat zien!

Er is nog een complicatie mogelijk bij het invullen van het aanvraagformulier. 'Bent u opgenomen in een pensioenvoorziening', is één van de vragen. Als u daar "ja" invult, wordt de aanvraag door een enkele SVB - lang niet alle SVB's handelen zo! - afgewezen.

Hoewel u een keuzemogelijkheid hebt, bijvoorbeeld voor de AOW om die wel of niet als verzekering te zien, wordt door de SVB-Rotterdam als voorwaarde gesteld dat u uw pensioenvoorziening omzet of omgezet hebt in een spaarregeling. Voor het ambtenarenpensioen, waaronder onderwijs, bestaat die mogelijkheid nog maar sinds 1996, maar in het bedrijfsleven was die mogelijkheid er al eerder.

Ten slotte is het bij het invullen van het S VB-formulier van belang - waar hiervoor al op gewezen is - dat u bij de drie wetten waar u kunt kiezen of u die wel of niet als verzekering ziet (namelijk de AOW, de ANW en de AWBZ), in ieder geval bij de laatste aangeeft dat u die wel als een verzekeringswet ziet. Anders heeft het doen van een aanvraag voor erkenning helemaal geen zin: er wordt nu namelijk geen vrijstelling voor de zorgverzekering meer verleend als u geen gemoedsbezwaren hebt tegen de AWBZ.

Slot

Er zijn wel meer mogelijke problemen te noemen waar een gemoedsbezwaarde mee te maken kan krijgen, maar het is niet de bedoeling die uitputtend te beschrijven. Eén ding is wel duidelijk: het wordt er niet makkelijker op gemoedsbezwaren tegen verzekeringen te blijven hebben. De consequenties daarvan zijn nu al helderder geworden en dat zal in de toekomst alleen maar sterker het geval zijn. Het is nu al moeilijk genoeg om de in onze ogen onredelijk hoge ziekenhuistarieven te betalen, maar als daar ook nog eens een aantal zorgvormen die nu nog onder de AWBZ vallen, bijkomen, kunnen de financiële lasten erg zwaar gaan drukken. Als we alleen met ons verstand te rade gaan, kan het niet. Wat ds. M. van Beek vroeger met iets andere woorden wel eens zei: 'Mensen, je moest eens weten hoe vaak ik in gedachten al een verzekering heb afgesloten, vóórdat ik in de auto stap', is te begrijpen. Toch behoren we ons betrouwen geheel op de Heere te stellen. De belijdenis dat " rijkdom en armoede en alle dingen, niet bij geval, maar van Zijn Vaderlijke hand ons toekomen" mocht echter bij hem ook praktijk zijn. Daarom verzekerde hij zich niet. Immers, als iemand werkelijk geloven mag dat hij niet alleen met de ziel, maar ook met het lichaam het eigendom van zijn getrouwe Zaligmaker Jezus Christus is, gekocht met de dure prijs van Zijn dierbaar bloed, dan zal hij niet makkelijk denken over het zich veilig stellen of verzekeren tegen slagen waarvan hij niet eens weet of die hem ooit zullen treffen. Daar kan hij niet in mee, denk ik, als de kinderlijke vrees in oefening mag zijn. Maar licht hoeven we er niet over te denken.

Toch is er veel verkeerde bezorgdheid. De Heere Jezus heeft daarvan gezegd: Daarom, zijt niet bezorgd, zeggende: Wat zullen wij eten, of wat zullen wij drinken, of waarmede zullen wij ons kleden? Want al deze dingen zoeken de heidenen; want uw hemelse Vader weet dat gij al deze dingen behoeft. Maar zoekt eerst het Koninkrijk Gods en Zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u toegeworpen worden. Zijt dan niet bezorgd tegen den morgen; want de morgen zal voor het zijne zorgen; elke dag heeft genoeg aan zijns zelfs kwaad (Matth. 6:31-34).

Het zich niet verzekeren moet niet voortkomen uit een wettische geest: proberen nog iets goeds aan te brengen om voor God te bestaan. Dat weten we allemaal wel. Maar toch is het niet zo dat het zich niet mogen verzekeren alleen maar van toepassing is voor een kind van God. Onderhoudt Zijn geboden, want dit betaamt allen mensen, zegt de Prediker (Pred. 12:13b). Al is het tekort, zelfs op een uitwendige gehoorzaamheid aan die geboden, wil de Heere toch ook vaak nog een uitwendige zegen schenken.

Mr. L. Vogelaar, lid werkgroep verzekeringen Tel. (werk):0318-517310

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen